ALTINA HÜCUM!....
ABD’de mali piyasaları kurtarma planının Kongre’nin alt kanadı olan Temsilciler Meclisi’nde reddedilmesi üzerine devreye giren Senato’nun ağır topları, tasarıya birkaç önemli ek yaptı. Tasarının Senato’daki oylanması dün akşam gazetemiz baskıya girdiği dakikalarda devam ediyordu.
Hazine Bakanı Paulson’un ilk aşamada kaleme aldığı üç sayfalık tasarı, Temsilciler Meclisi’nde 110 sayfaya, Senato’daki yeni eklerle 450 sayfaya çıktı. Daha önce planı bugün gündeme alacağı açıklanan Temsilciler Meclisi’nin de planı yarın oylaması bekleniyor.
Bankalar kredileri kıstı
Cumhuriyetçi kanatın lideri Kentucky Senatörü Mitch McConnell Senato’nun oturumunun açılışında yaptığı konuşmada “Konu Wall Street’i kurtarmak değil, sokaktaki ekonomiyi kurtarmaktır. İnsanlar kredi alamaz hale geldiler. Sistem vücudumuzdaki dolaşım sistemiyse, ana damarlar tıkanmak üzere” dedi. Demokratların ve çoğunluğun lideri Nevada Senatörü Harry Reid ise, “Temsilciler Meclisi’nden de geçeceğine inanmasam tasarıyı Senato’ya getirmezdim. Biz üzerimize düşeni yapalım” diye konuştu.
Yeni pakette mevduata devlet güvencesi 250 bin dolara çıkarıldı. On yıla yayılan bir süre için pek çok sektöre vergi indirimleri getirildi. CEO’ların maaşları kısıtlandı ve Kongre’ye de fonların kullanımında büyük bir denetim yetkisi verildi.
Senatörler seçim bölgelerindeki otomobil bayileri, emlakçılar, ticaret odaları ve bağımsız işyerlerinden gelen “Bankalar kredi vermiyor. Ne gerekiyorsa yapın, bu planı geçirin” çağrılarının oylamada etkili olduğunu söylediler.
Muhasebe sisteminde değişim
Bu arada Türkiye’deki SPK’nın ABD’deki dengi olan SEC de bankaların bilançolarındaki sorunu büyüten “adil değerleme” adı verilen sistemin yeniden gözden geçirilmesi konusunu mercek altına aldı. “Adil değerleme” ya da “piyasaya göre fiyatlama” adı verilen metodda yapılacak değişiklikle haciz tehlikesiyle karşı karşıya olan pek çok ev sahibi de evinin değerini yeniden fiyatlayabilecek. Bankaların bilanço değerleri de daha sağlıklı hale gelecek.
Neden önce Senato?
Temsilciler Meclisi üyelerinin üçte biri bu sene yeniden seçilememe tehdidiyle karşı karşıya. Bu nedenle tasarıya Kongre’nin alt kanadından verilecek desteği tabandan gelen tepki etkiliyor.
Senato’nun Hazine Bakanlığı’ndan elde ettiği tavizlerle yenilenen yardım pakedinin Temsilciler Meclisi’nden geçmesi mümkün olabilecek. Uzmanlara göre, Senato’nun adımı riskli ama etkili olma ihtimali yüksek.
Adaylardan tam destek
Oylamaya katılan iki başkan adayı John McCain ve Barack Obama gün içinde yaptıkları açıklamalarda plana tam destek verdiler.
Obama, “Komşunun evi yanarken, yangın niye çıktı diye düşünülmez. Önce yangını söndürmemiz gerek” dedi. McCain de “Eğer bu iyileştirilmiş tasarıyı Senato’dan geçiremezsek ekonomik felaket olur” diye konuştu.
Oylama öncesi FED Başkanı Ben Bernanke ve Hazine Bakanı Henry Paulson ile biraraya gelen Başkan Bush ise “Kongre üyelerinin tasarıyı ciddiye alması çok önemli. Geçiremezsek, vatandaşlarımızın refahı tehlikeye girer. Temsilciler Meclisi’nin de cuma günü gerekeni yapmasını bekliyoruz” dedi.
Piyasalar resmen durdu
Kredi piyasalarındaki tıkanma New York Borsası’na da yansıdı. Tamamen Senato’daki oylamaya odaklanan Dow Jones, günü 150 puanlık kayıpla açtı. Akşam saatlerine doğru biraz toparlanan Dow Jones’ta oylama nedeniyle piyasalardaki işlem hacmi çok düşük seyretti.
Fransa Ekonomi Bakanı’nın Avrupa Bankaları için önerdiği ileri sürülen 300 milyar dolarlık paket iddiası piyasayı hareketlendirdi.
Dünyanın en zengin ikinci adamı Warren Buffett’in General Electric’e 3 milyar dolar yatırım yapacağının açıklaması da piyasayı hafifçe yukarı itti. Ama oylamaya kadar kredi piyasalarında yaprak bile kımıldamadı.
2.2 milyon kişi işsiz kaldı, krizin faturası Irak’ı aştı
ABD’de krizin hissedilmeye başlandığı 2008 başından bu yana 2.2 milyon kişi işsiz kaldı. Toplam işsiz 9.4 milyona ulaştı. Ağustos verilerine göre son beş haftada 400 bin kişi işsiz kaldı.
Temsilciler Meclisi’nin paketi reddettiği pazartesi günü, New York Borsası’nda Hindistan ekonomisi büyüklüğünde bir varlık (1.2 trilyor dolar) buharlaştı.
Pazartesi günü işlem gören hisseler arasında değer kazanan tek şirket hazır çorba üreticisi Campbell Soup oldu. Borsacılar “İşsiz kalsak bile sonuçta çorbamızı içeceğiz” diyerek Campbell hisselerini desteklediler.
Asya ve Avrupa’daki zengin yatırımcıların altına hücumu yüzünden pazartesi günü altının onsu 900 dolara fırladı. Londra’daki külçe altın merkezi talebe yetişemez oldu.
ABD Ticaret Odası, Toptancılar Birliği, Restaurant İşletmecileri Birliği, Gayrimenkul Satıcıları Birliği, Perakendeciler Birliği, Bağımsız İşletmeciler Birliği dün The Washington Post’a tam sayfa ilan vererek “Paketin geçmesi için Kongre’yi arayın” çağrısı yaptı.
Öğrenciler risk altında
Kriz öncesi son 10 yılda ABD’deki ev fiyatları ortalama 137 bin dolardan 250 bin dolara fırlamıştı. Enflasyonun çok da artmadığı aynı dönemde üniversite ücretleri de ortalama 15 bin dolardan 28 bin dolara çıktı. Evlerinin fiyatını ödeyemeyenlerle başlayan kriz şimdi okul ücretini ödeyemeyen genç öğrencilere sıçramak üzere. Çok sayıda üniversite öğrencisi okulu bırakma noktasında.
Kriz Başkanlık seçimlerinin Demokratik Parti’den adayı Barack Obama’nın kamuoyu yoklamalarındaki durumunu hızla yükseltti. Pek çok ankette Obama, Cumhuriyetçi rakibi John McCain ile arasındaki farkı 7 puana kadar açtı.
Paketin maliyeti olan 700 milyar dolar, dünyanın en zengin ikinci adamı olan Warren Buffett’in servetinin 11, Bill Gates’in servetinin 12 katı. Krizin maliyetinin 2002-2008 yılları arasındaki Irak Savaşı’nın 582 milyar dolarlık maliyetini geçmesi de diğer bir ayrıntı.
AB liderleri krizi görüşecek
Fransa Cumhurbaşkanı Nicolas Sarkozy, 4 Ekim Cumartesi günü AB’nin önde gelen yetkilileriyle küresel finansal kriz konusunu görüşecek. Sarkozy, AB dönem başkanlığını yürütmesi sıfatıyla toplantıya Almanya, İngiltere ve İtalya liderleri ile Avrupa Merkez Bankası Başkanı Jean Claude Trichet’yi davet edecek.
Bu arada AB, bankacılık sistemini güçlendirici yeni, uzun dönemli tedbirler alıyor. İki yıl içinde uygulamaya girecek olan düzenlemeler ve tedbirler, ABD kaynaklı konut kredisi krizi benzerlerinin bir daha yaşanmamasına yönelik önlemler içeriyor.
Tedbirler içerisinde, AB’deki bankaların, borçlulara ne kadar kredi verebilecekleri, mali düzenleme ve denetleme birimlerinin bankalar üzerinde tam ve net bir bilgiye sahip olmaları, ayrıca menkul kıymet yatırımlarının daha sıkı denetlenmesi gibi önlemler bulunuyor. AB Komisyonu Başkanı Jose Manuel Barroso da banka denetimlerinde AB’nin rolünün güçlendirilmesini istedi.
AA
Zengin yatırımcı altına hücum etti
İngiliz gazetesi Financial Times (FT), küresel krizin altın satışlarını artırdığını yazdı. Yatırımcıların inanılmaz miktarlarda altın para ve külçe altın aldıklarını yazan FT, altın satışların artmasının para fonu gibi risksiz yatırımları da tehlikeye sokacağını ileri sürdü.
Londra Külçe Piyasası Derneği (LKPB) yıllık toplantısında altına olan ilginin bu yılki kadar yüksek oranlarda olmadığını ve zenginlerin altına yatırım yaptıklarını söyledi.
Talebin inanılmaz olduğunu kaydeden Londra Külçe Piyasası Derneği Başkanı Jeremy Charles, “33 yıllık meslek hayatımda benzeri bir piyasa görmedim. Altın rafinerileri yeteri kadar üretim yapamıyor” dedi.
NEVSAL ELEVLİ Londra
İngiltere’de mevduat garantisi artıyor
İngiltere’de hükümet, mevduat sahiplerinin bankalardaki paralarının 50 bin sterlinlik bölümünün garanti altına alındığını açıkladı. Daha önce mevduat sahibinin parasının bulunduğu bankanın iflası halinde sadece 35 bin sterlinlik bölümüne garanti veren İngiltere hükümeti, böylece mudilerin kendilerini güvende hissedip bankalardaki paralarını çekmeye kalkışmalarının önüne geçmeye çalışıyor. İngiltere Maliye Bakanı Alastair Darling üzerinde, gerek sektörden gerekse halktan, bankalardaki mevduatların tümünün garanti altına alınması yolundaki baskıların sürdüğü belirtiliyor.
Bu arada İngiltere’de üretim, rekor düzeyde düşüş gösterdi ve eylülde son 17 yılın en düşük düzeyine geriledi. İç ve dış piyasalardan yeni siparişlerin azalması nedeniyle üretimdeki düşüşün hızlandığı kaydedildi.
