Bin 500 yıllık alaturka tuvalet
Afyonkarahisar'da dünyanın en eski medeniyetlerinden biri olan Friglerden kalma alaturka tuvalet, dünyanın ve Anadolu’nun bilinen en eski tuvaletlerinden birisi kabul ediliyor.
Milattan önce (M.Ö.) 1200-700 yılları arasında yaşayan ve devasa kayalara oydukları yerleşim yerleriyle bilinen Frig Uygarlığı, sadece kaya anıtlarıyla değil, kaya anıtlarının içerisine yaptıkları ve günümüzde de geçerliliği olan bölümlerle görenleri şaşırtıyor.
Afyonkarahisar’ın İhsaniye ilçesine bağlı Ayazini beldesinde dönemin yöneticilerinin meclis binası olarak kullandıkları düşünülen 3 katlı bir kaya oyması yapının en üst katına yapılan alaturka tuvaletin o zamanlarda düşünülmesi, yapıyı ziyarete gelen turistlerin hayli ilgisini çekiyor.
Friglere ait kaya yapısına Roma ya da Bizans döneminde yapıldığı ve yaklaşık bin 500 yıllık olduğu tahmin edilen alaturka tuvalet, aynı zamanda dünyanın ve Anadolu’nun bilinen en eski tuvaletlerinden birisi olarak da kabul ediliyor. Tuvaletin yanında döneminde banyo olarak kullanıldığı tahmin edilen ve küvet şeklindeki oymalar da en az tuvalet kadar görenleri şaşırtıyor. O dönemlerde ihtiyaçtan yola çıkılarak yapıldığı sanılan bu bölümlerin aynı zamanda günümüze de örnek olduğu biliniyor.
“FRİGYA BÖLGEMİZİN EN ÖNEMLİ MERKEZLERİNDEN BİRİ AYAZİNİ BELDESİDİR”
Yapı ve içerisinde bulunan bölümlerle ilgili açıklamalarda bulunan Afyonkarahisar Müze Müdürü Mevlüt Üyümez, kentin tarihi süreç içerisinde medeniyetlere beşiklik etmiş Anadolu’nun önemli merkezlerinden birisi olduğunu kaydetti. Friglerin MÖ 1200 ile 700 yılları arasında Anadolu’da yaşadıklarını ve çok sayıda yapı inşa ettiklerini dile getiren Üyümez, “Frigler ülkeleri yıkıldıktan sonra bu bölgede uzunca süre yaşamlarını devam ettirmişlerdir. Frigya Salutaris olarak adlandırılan yani ‘Şifalı Frigya’ olarak adlandırılan bölgemizde Roma ve Bizans döneminde de yerleşimler olmuş ve önemli kalıntılar günümüzde kadar oluşmuştur. Frigya bölgemizin en önemli merkezlerinden birisi de Ayazini beldesidir. Burası Roma döneminde Metropolis kenti olarak bilinmekteydi ve bu kentin içerisinde kayalara oyulmuş kiliseler, şapeller, mezarlar ve kaya yerleşimleri yer almaktaydı” dedi.
Üyümez, açıklamalarına şöyle devam etti:
“Bunlardan biriside Ayazini, Avdaraz Vadisi girişinde bulunan Avdaraz kaya yerleşimidir. Bu kaya yerleşiminde döneminin idarecilerinin kullandığı mekan ve bu mekan içerisinden bulunan tuvalet ziyaretçilerin dikkatini çekmektedir. Bu tuvalet günümüzde alaturka tuvalet olarak bilinen tuvaletin bir benzerini oluşturmaktadır. Anadolu’da tuvaletin Romalılar döneminde Efes’te kullanıldığını biliyoruz ama şu anda gördüğümüzün tuvaletin benzerlerini Anadolu’da görmek mümkün değil ve ilk defa bölgemizde böyle bir tuvalet olgusuyla karşılaşmaktayız.”
Öte yandan yapı ve tuvalet hakkında bilgi veren Ayazini Belde Belediye Başkanı Atilla Kızıldere ise, vadide bulunan kaya yerleşimlerini ve içerisinde bulunan tuvalet gibi bölümleri gören ziyaretçilerin şaşkınlıklarını gizleyemediklerini söyledi.
Ziyaretçiler ise o dönemde bile banyo ve tuvalet gibi bölümlerin düşünülmesinin ve bunların kayanın içerisine oyularak yapılmasının hayli ilginç ve dikkat çekici olduğunu kaydetti.
GÖKTEN CEYLAN
AFYONKARAHİSAR
