Türkiye'de süt verimini artırmaya yönelik hayvan ıslahı çalışmaları kapsamında uygulanmasına başlanan ''Döl Kontrolü Projesi'' sonucunda yetiştirilen ilk parti ''şampiyon adayı'' boğalar, takvim yoluyla besicilere ve süt üreticilerine tanıtılıyor.
Türkiye Damızlık Sığır Yetiştiricileri Birliği, (TDSYMB) ''döl kontrolü'' projesi kapsamında yetiştirilen ilk ''döngü'' şampiyon adayı 24 boğanın fotoğraflarını, 2003 yılı için bastırdığı takvimde kullandı. Damızlık boğalar, ilk aşamada bin 500 adet basılan takvimler yoluyla besicilere tanıtılıyor.
Takvimde, her bir aya ilişkin sayfada, şampiyon adayı iki boğanın resmi bulunuyor. TDSYMB'nin 2003 yılı takvimine göre, Ocak ayının ''takvim yıldızları'' Anıl ve Kurşun, Şubat'ın yıldızları Süngü ve Kılıç, Mart'ınki Erdoğmuş ve Yalçın. Takvimde yer alan diğer yıldız boğaların isimleri ise Klas, Salim, Akın, Pamir, Vedat, Ersin, Ümit, Süvari, Güçlü, Aslan, Çevik, Özkurt, Baran, Çakal, Can, Köktürk, Şahin ve Hançer. Türkiye'deki hayvanların süt verimini artırmak, Holstein ırkı ineklerin ırksal özelliklerini iyileştirmek üzere, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı tarafından 1999 yılında TDSYMB ile birlikte başlatılan ''döl kontrolü'' projesinde dördüncü döngü tamamlandı. Beşinci döngü için boğa babası spermalarının seçimi yapıldı ve boğa analarının tohumlama çalışması bu yıl Mart ayında yapılacak.
Proje kapsamında ilk olarak, Almanya'nın ''şampiyon boğalarından'' elde edilen bin doz sperma ithal edilerek, Türkiye'de soy kütüğüne kayıtlı 150 bin Holstein arasından seçilen, en iyi ırksal özellikleri taşıyan ve yüksek verime sahip bin hayvan tohumlanmıştı. Tohumlanan bu hayvanlardan elde edilen erkek buzağılardan en iyi 50'si, İzmir- Menemen'deki Suni Tohumlama Laboratuvarı'na alındı. Daha sonra belli kriterlere göre bu boğaların sayısı önce 32'ye, sonra 27'ye düşürüldü.
Birinci döngüden yetiştirilen 27 boğadan ilk aşamada elde edilen 15 bin doz sperm, suni tohumlamada kullanılmak üzere soy kütüğü projesine kayıtlı işletmelere dağıtıldı. Söz konusu spermlerle suni olarak tohumlanan hayvanlar, geçen yılın ikinci yarısında doğum yaptı.
Projenin ikinci aşamasında, bu yavruların süt verimleri takip ediliyor ve 27 boğadan hangisinin yavrusunun daha fazla süt verdiğine bakılıyor. Böylece, suni tohumlamada spermleri kullanılacak ''şampiyon boğalar'' belirlenecek.
''Şampiyon boğa'' olarak adlandırılan, hayvan ırkının ıslahı için uygulanan suni tohumlama hizmetlerinde yararlanılacak ''en iyi 200 boğayı'' belirlemeye yönelik proje sonucunda, ıslah çalışmaları ile ineklerde süt veriminin 1.5, 2.5, 4.5 tondan, 7 tona kadar çıkarılması hedefleniyor. 2005'ten itibaren ıslah çalışmalarının bu damızlıklardan elde edilen spermler ile yürütülmesi öngörülüyor.
ABD'DEN İTHAL SPERMALAR 4-65 DOLARDAN SATILIYOR
Verilen bilgiye göre, halen ABD'nin şampiyon boğalarından ithal edilen tek spermlerin tek dozu, 4-65 dolardan, yerli boğaların spermi ise 1-1.5 milyon liradan satılıyor.
Bir damızlıktan, 7-8 yıl süreyle yılda 45 bin-65 bin doz arasında sperm elde edilebiliyor. Bu şampiyon boğaların yetiştirilmesi için 200 bin dolar harcandığı, bu boğaların sahibine, sperm satışından 4 milyon dolara kadar ulaşan paralar kazandırdığı belirtiliyor.
Uzmanlar, ABD'nin en meşhur damızlık boğası ''Bellwood''un spermlerinin zamanında 100-120 dolara kadar satıldığını, bu boğaya değer biçilemediğini anlatıyorlar.
Verilen bilgiye göre, dünyada her yıl ''en iyi 100 şampiyon boğa'' listesi yayınlanıyor. Bu listedeki damızlıklarının 70-80'inin ABD'de bulunduğuna, Almanya, Hollanda gibi ülkelerdeki damızlıklarının gen kaynağının da ABD olduğuna dikkat çekiliyor.
Şampiyon boğaları ortaya çıkarma sürecinin en az 5 yıl sürdüğü, Türkiye'nin ilk şampiyon boğasının da 2004 yılı sonunda ortaya çıkacağı belirtiliyor.
Türkiye'deki 12 milyon büyükbaş hayvan varlığının 4.5 milyonunun suni tohumlamaya uygun olduğu, bunun için de asgari 200 şampiyon boğa gerektiği kaydediliyor. Halen, Avrupa'da ortalama yüzde 80 olan yıllık suni tohumlama oranı, Türkiye'de yüzde 30, Doğu Anadolu gibi bölgelerde ise yüzde 5 düzeyinde bulunuyor.
En iyi damızlık boğanın belirlenmesine yönelik proje için gelişmiş ülkelerde ortalama 10 milyon dolar harcandığını ve bir şampiyon boğanın değerinin en az 1 milyon dolardan başladığını anlatan yetkililer, ancak ülkelerin, ''teknolojik gen kaynağı'' olan bu boğaları, ne kadar bedel öderseniz ödeyin satmaya yanaşmadığını vurgularken, Türkiye'nin şampiyon boğalarını yetiştirmesinin önemine işaret ettiler.
Güncellenme Tarihi : 16.3.2016 19:13
