Medya
  • 3.5.2004 02:11

DİZİLERDEN KİM NE KADAR KAZANIYOR?, TELEVİZYONLAR KAÇ LİRALIK REKLAM ALIYOR ?

Şu anda televizyon kanallarında, 30 yeni yerli dizi yayınlanıyor. Önceki bölümleri bir kez daha yayınlanan dizileri de işin içine katarsak bu rakam 60'a çıkıyor. Reyting rekorları kıran bir dizinin başrol oyuncusu bölüm başına 15 bin dolar para alıyor. İyi bir dizinin tek bir bölümü ise 100 bin dolara çekiliyor. Televizyonlar 1 saatlik bir dizinin arasına 40 dakika reklam sıkıştırmayı başarıyor. Ve sonuçta tek bir bölümden 560 bin dolar reklam hasılatı elde ediyorlar


Evde koltuğa rahatça yayılıp, çayımız kahvemiz elimizde televizyon karşısında otururken aslında farkında olmadan 9 bin kişinin geçimini sağladığınızı biliyor muydunuz? "Peki nasıl" diye sorduğunuzu duyar gibiyiz. Bir dizinin ortaya çıkması için aktöründen, yönetmenine, teknisyeninden ışıkçısına sette ortalama 75 kişi görev alıyor. Basit bir hesaplama ile, yayındaki 30 dizide toplam 2 bin 250 kişinin görev aldığını bulabiliriz. Türkiye şartlarında bir kişinin dört kişilik bir aile geçindirdiğini düşünürsek, ortaya yerli dizi sektöründen haftada ortalama 9 bin kişinin ekmek yediği çıkıyor.

Sette başlayıp evimizdeki TV ekranında son bulan dizilerin perde arkasındaki oyuncuları ise bambaşka... Yapımcı şirketler (ANS, Yağmur Ajans, TMC gibi), TV kanalları ve reklam verenler dizi sektörünün baş aktörleri... Şimdi sıkı durun. Türkiye'de yerli dizi sektöründe haftada 17-19 milyon dolar para dönüyor. Bu
dizi pastasından asıl büyük payı televizyon kanalları sağlıyor. Dönen paranın yüzde 80'i kanallara, kalanı ise yapımcı şirketlere gidiyor.

Türkiye'de 18 yapımcı şirket var. Şu anda kanallarda 14 yapımcı şirketin çektiği diziler oynuyor. Reyting rekorları kıran iyi bir dizinin çekim maliyeti bölüm başına ortalama 110 milyar TL. (Kaliteli bir dizinin bir bölümü 100 bin dolardan aşağıya çıkmıyor!) Bu paranın yüzde 45'i oyuncuların giderlerine, yüzde 21'i ise yapım ekibine (ışık, teknisyen, kameraman vs.) gidiyor.

Maliyetin üzerine yüzde 20 ile 40 arasında kar eklenerek televizyon kanallarına satılıyor. Melekler Adası, Serseri ve Kınalı Kar'ın yapımcısı Osman Yağmurdereli bu rakamlar hakkında şöyle diyor: "Benim sistemim, TRT terbiyesinden geldiğimiz için diğer şirketlerden farklı. Biz maliyeti çıkardıktan sonra üzerine yüzde 20 kar payı koyuyoruz. Diğer şirketler genelde yüzde 40'a kadar çıkar."

ANS Drama Departmanı başındaki Pelin Diştaş ise, en çok izlenen (Asmalı Konak, Kurtlar Vadisi, Bir İstanbul Masalı gibi) kaliteli dizilerin bölüm başına maliyetinin 90 ile 130 milyar TL arasında olduğunu söylüyor. Tabii bu rakamlar diziden diziye büyük değişkenlik gösteriyor. Maliyeti etkileyen faktörler arasında oyuncular ve dizinin çekildiği mekanları başta geliyor. Bir İstanbul Masalı ve Zerda'nın yapım şirketi TMC'nin sahibi Erol Avcı, "İstanbul Masalı çok uçuk çünkü özel mekanlarımız var. O yüzden ölçü olarak bu diziyi almamak gerekiyor. Fakat şu anda iyi bir dizinin 100 bin dolardan aşağıya mal olacağını sanmıyorum" diyor. Başka bir film şirketi Mint Yapım'ın sahibi Birol Güven ise bu konu hakkındaki düşüncelerini şöyle dile getiriyor: "Maliyetler yanıltıcı olur. Bu plastik boru üretmek gibi bir şey değil. Çocuklar Duymasın ile En Son Babalar Duyar'ın fiyatı çok farklı. Başarılı oldukça ve dizi eskidikçe maliyet artar. Reyting artınca, kanal çok para kazanır, kazanınca da sizi elinden kaçırmamak için daha çok para teklif eder ya da başka bir kanal sizi almak için daha büyük bir para öder. Ticarettir bu..."

Film yapım şirketleri, televizyon kanalları ile sezonluk anlaşmalar yapıyor. Ve dizinin çekimi için ön prodüksiyon (dizi yayına girmeden 8 ay önceden çalışmaya başlıyorlar. Yer ve mekan kiraları, kostüm masrafları vs. hep şirket tarafından ödeniyor) çalışması yapılıyor. Ön prodüksiyon masrafı 260-520 bin dolar arasında değişiyor. Başlangıçta harcanan bu para dizi yayına girdiğinde, bölüm maliyetlerine yansıtılıyor. Bir dizi 3-4 bölümde oturuyor ve 13'üncü bölümden sonra kazandırmaya başlıyor. İlk dört bölümde kaldırılan diziler (reyting almıyorsa) ise yapım şirketi için büyük zarar anlamına geliyor. Hele bir de bu dizi için büyük bir prodüksiyon yapıldıysa...

Yapım şirketleri kanallarla, oyuncular da yapım şirketleriyle sözleşmeli olarak çalışıyor. Örneğin Mint Yapım'ın Çocuklar Duymasın için Star Tv ile iki yıllık bir sözleşmesi var. Ödemeler haftalık olarak yapılıyor. Osman Yağmurdereli, bu yıl ilk kez reyting üzerinden anlaşma yaptıklarını anlatıyor: "Melekler Adası'nda ilk defa kanalla reyting anlaşması yaptık. Bu anlaşmayı yapmasaydık bölüm başına 85 milyar TL alacaktık. Arkadaşlar, no name sanatçı kullanalım reyting yaparsak karımız olur dediler. Ama ben riski ve kumarı sevdiğim için iki starla anlaştım ve diziyi 115 milyara mal ettim. Dizi tutmasaydı her hafta 30 milyar zarar edecektim. Ama şimdi reytinge göre bazı haftalar 180 milyar bazı haftalarda 210 milyar alıyorum. Reyting anlaşmasını bir daha yapar mısın dersen, yapmam..."


KANALLARIN GELİRİNİN
3'TE 2'Sİ DİZİLERDEN

Gelelim sektörün reklam pastasına ve dolayısıyla kanal gelirlerine.... İzleyici ve yapım şirketleri dizi arasına giren reklamlardan şikayetçi... Ortalama 1 saat süren bir diziyi 1.5 saat sürede izlemenin, izleyiciyi ekrandan uzaklaştırarak reytingi düşürdüğü söyleniyor. Ancak kanalların toplam reklam gelirinin üçte ikisinin yerli dizilerden geldiği düşünülürse, bir kanalın yaşaması için dizi arasına alınan reklamın ne kadar önemli olduğunu ancak o zaman kavrayabiliriz. Bunu birkaç rakamla daha da netleştirelim.
En çok izlenen dizilerin 30 saniyelik reklam spotu 6-7 bin dolar... Ancak bu tarife prime time'da yayınlanan diziler için geçerli. Reklamların da yüzde 70'i ise prime time'da yani saat 20.00 ile 23.00 arasında yayınlanıyor.

Hemen herkesin farkında olduğu gerçek ise reklamlar yüzünden artık dizilerin izlenilmeyecek hale gelmesi... Kanuna göre; program öncesinde 8 dakika, program (yani dizi) içerisinde ise 5'er dakikadan 2 tane olmak üzere toplamda 3 reklam kuşağı yayınlanması gerekiyor. Bu reklam kuşakları arasında da en az 20 dakika dizi verilmeli... Dünya standartları da buna yakın... RTÜK, Avrupa Sınır Ötesi Yayın Sözleşmesi'ni imzaladı fakat Türkiye'de kanallar bu kurala uymuyor ve herhangi bir yaptırımla da karşılaşmıyorlar. Şu anda kaliteli ve çok izlenen dizilerin arasında 3 reklam kuşağı olması gerekirken, TV kanalları bunu 6 reklam kuşağına kadar çıkarıyorlar. Bunların süreleri de 5 dakikayı aşıyor. Yani kanunen 1 saatlik dizinin içinde 18 dakikalık reklam yayınlanması gerekirken bizde ortalama 30-40 dakika reklam yayınlanıyor.

Osman Yağmurdereli "Artık reklam arasında dizi izlenir hale geldi" diyerek şikayetini belirtiyor. Birol Güven ise "Diziler yurt dışında prime time'da gösterilmiyor. Çok reklam kuşağı da alınmıyor. Bizden prime time'da bir darama isteniyor. Ne kadar uzun olursa o kadar izleniyor. Türkiye'nin kendine özgü yapısı bu. Kanal sizden, 200 milyar ödeyip kasedi satın alır, belki 1 milyon dolar kazanıyor, belki de zarar ediyor" diyor.

Prime-time'da 30 saniyelik reklam spotunun 6-7 bin dolar olduğunu ifade etmiştik. Araya 40 dakikalık reklam alan bir dizinin tek bölümünün kanala getirisi böylece 480-560 bin doları buluyor. Buradan yola çıkarak haftada ortalama 5 yerli dizi yayınlayan bir kanalın dizilerden kazandığı yıllık gelirin (diziler Eylül-Mayıs kış sezonunda, 8 ay boyunca yayınlanıyor) 64 milyon dolara ulaştığını hesaplayabiliriz. Tabii bu rakam, kaliteli projelere imza atan büyük kanallar için geçerli...

Televizyon kanallarının bugünkü reklam tarifeleri ise, 2000 yılında yaşanan ekonomik krizden önceki tarifelerin yaklaşık yüzde 60 altında. Bu nedenle bugün bir kanalın 2000 yılındaki geliri elde edebilmesi için 2.5 katı reklam yayınlaması gerekiyor.


ASMALI KONAK'IN
REKORU KIRILAMADI

Yapımcılar, hemen her gece bir yerli dizinin yayınlanmasına ve izleyicileri ekran karşısına toplamasına rağmen, bu sezonun pek de parlak geçmediğini söylüyor. TMC'nin senaristlerinden biri olan Neşe Şen "Bu sezon yayın hayatına başlayıp da tutan dizi sayısı, geçen seneye göre daha az. İki yeni dizi var: Melekler Adası ve Bir İstanbul Masalı... Diğer tutan yapımlar ise geçen sezondan devam edenler" diyor. ANS'den Pelin Dtiştaş da aynı görüşte: "Bu sene çok parlak bir dizi çıkmadı. Reytingler bunu gösteriyor. Geçen sene Asmalı Konak'ın ortalama reytingi 27 civarındaydı. Bu sene 18 reytingle Kurtlar Vadisi en yüksek ortalamayı tutturdu."

Reyting araştırması yaklaşık 2 bin denek üzerinde yapılıyor. Bu 2 bin kişi, A, B, C ve D gruplarının, Türkiye'deki genel dağılımına göre ayarlanmış. Reytingin ne kadar doğru bir değerlendirme olduğu tartışılır ancak elde başka bilimsel bir veri olmadığı için, reklam veren, televizyon kanalı ve yapım şirketi bu değerler üzerinden anlaşma yapıyor. Bir dizinin tutması için ne gerekiyor? İşte herkesin merak ettiği sorulardan biri de bu. Yapım şirketleri de bu sorunun cevabını tam olarak bulmuş değil. Herşey hikaye ile başlıyor. Doğru hikaye bulunduktan sonra, yönetmen ve oyuncular belirleniyor. Hatta bazı durumlarda senaryo oluşurken oyuncuları belirlemek ve hemen harekete geçmek gerekiyor. Birol Güven "Bunun formülü yok, bileni de yok. Senaryo, oyuncu, yönetmen... Hepsi bir araya gelecek, iyi bir bileşim oluşacak. Ve bu nedensiz bir bileşim... Çocuklar Duymasın'ı yaptık, bir tane daha yapamayabiliriz. Bir şey yakalıyorsunuz, tutuyor ya da tutmuyor. Biraz tesadüfi. Yani insanlar bir şeyi izliyor ama ne olduğunu çözemedik..." diyor.

Dizilerin tutmasını sağlayan etkenlerin ne olduğu bilinmiyor denilse de, senaryo hazırlanırkean bazı veriler göz önünde bulunduruluyor. Mesela Türk izleyicinin çok tutucu olduğu en önemli özelliğinden biri... ANS Drama Departmanı'nın başında olan Pelin Diştaş "Tiyatro ya da sinema kadar özgür olamıyorsunuz. Çünkü Türk toplumunun bir takım tabuları var ve onları kurcalayamıyoruz. Evli bir adamla ilişki yaşayan bir kadın, hiçbir zaman sizin ana kahramanınız olamaz. Ana karakterlerin genel ahlak kurallarına uygun olması gerekiyor" diyor. TMC'nin senaristlerinden biri olan ve Bir İstanbul Masalı ile Zerda'yı yazan Gaye Boralıoğlu da izleyicinin tutucu olduğunu ve dikkatli olmak gerektiğini vurguluyor: "Kalite çıtası biraz daha yükseldi ama hala daha Türk seyircisi tutucu. Kendisinin bile yerine getirmediği ahlaki kuralları, televizyondaki kahramanlardan bekliyor. Biz her sıradışı ilişkiyi yaratırken, her öpüşme sahnesini kurarken kılı kırk yarıyoruz..."

AB İZLEYİCİ GRUBUNDA İLK 10:
16 şubat - 16 mart tarihleri arasında yayınlanan bölümler esas alınarak
Kanal Dizi Yapım Şirketi Yapımcı Reyting
1. A TV Bir İstanbul Masalı TMC Erol Avcı 16,6
2. SHOW Kurtlar Vadisi Sinegraf Osman Sınav 15,7
3. A TV Zerda TMC Erol Avcı 15,3
4. A TV Melekler Adası Yağmur Ajans Osman Yağmurdereli 14,8
5. A TV Ekmek Teknesi Sinegraf Osman Sınav 13,4
6. SHOW Hayat Bilgisi Süreç Film Ali Gündoğdu 13,3
7. A TV Kurşun Yarası Avşar Film Tomris Giritlioğlu 12,2
8. KAND Kınalı Kar Yağmur Ajans Osman Yağmurdereli 10,0
9. KAND Sihirli Annem İç yapım 9,4
10. A TV Avrupa Yakası Plato Film Sinan Çetin 9,4



TÜM İZLEYİCİ GRUPLARINDA İLK 10:
16 şubat - 16 mart tarihleri arasında yayınlanan bölümler esas alınarak
Kanal Dizi Yapım Şirketi Yapımcı Reyting
1. SHOW Kurtlar Vadisi Sinegraf Osman Sınav 18,5
2. A TV Zerda TMC Erol Avcı 16,3
3. A TV Melekler Adası Yağmur Ajans Osman Yağmurdereli 14,8
4. SHOW Hayat Bilgisi Süreç Film Ali Gündoğdu 14,5
5. KAND Kınalı Kar Yağmur Ajans Osman Yağmurdereli 14,4
6. A TV Bir İstanbul Masalı TMC Erol Avcı 12,9
7. A TV Ekmek Teknesi Sinegraf Osman Sınav 12,6
8. A TV Kurşun Yarası Avşar Film Tomris Giritlioğlu 11,8
9. SHOW Gurbet Kadını Erler Film Türker İnanoğlu 10,7
10. KAND Sihirli Annem İç yapım 11,1




KİM NE KADAR ALIYOR?

En pahalı dizilerden biri olan " Bir İstanbul Masalı"nın bir bölümünün maliyeti ortalama 150 milyar. Bu rakamın yapımcı şirket içindekui dağılımı şöyle:

Drama TL olarak karşılığı
Ön Hazırlık % 5 7 milyar 500 milyon
Yapım Ekibi % 21 31 milyar 500 milyon
Cast (Oyuncu kadrosu) % 45 67 milyar 500 milyon
Teknik Ekip % 5 7 milyar 500 milyon
Ekipman % 6 9 milyar
Dekor - Kostüm % 4 6 milyar
Film- Kaset % 1 (kaset) 1 milyar 500 milyon
Post Prodüksiyon % 5 7 milyar 500 milyon
Prodüksiyon Giderleri % 8 12 milyar

.....................


OYUNCULAR
BÖLÜM BAŞINA
NE KAZANIYOR?


Star oyuncu: 15 -20 milyar TL
Orta kademe (ikinci başrol): 5-10 milyar TL
No name oyuncu: 1-5 milyar TL
Diyaloglu bölüm oyuncusu: 50 -500 milyon TL

....................

SEKTÖRÜN EN PAHALILARI

Oyuncu: Özcan Deniz, Kadir İnanır, Haluk Bilginer, Hülya Avşar, Nurgül Yeşilçay
Yönetmen: Orhan Oğuz, Çağan Irmak, Türkan Derya
Senarist: Mahinur Ergun, Nuran Devres, Gani Müjde, Levent Kazak

.......................

TÜRK İZLEYİCİ PROFİLİ

- Çok tutucular. Kendilerinin bile yerine getirmediği ahlaki kuralları, kanramandan bekliyor
- Aşk izliyor. Kan, vahşet, kavga da seviyor fakat aşk olmazsa tutmuyorlar
- Kendini izlemekten hoşlanıyor
- Gerçekçi hikayeleri izlemeyi seviyor
- Ulaşamadıkları ve özendikleri karakterlerin hayatlarını izlemekten hoşlanıyor
- Karmaşık ve informasyon veren konuları sevmiyor
- Kahramanı bir akrabası gibi düşünüyor
- Çabuk benimseyip, çabuk unutuyor


YAYINDAN KALDIRILAN DİZİLER

- Hayalet
- Sultan Makamı
- Kasırga İnsanları
- Kasabanın İncisi
- Evli ve Çocuklu
- Altın Kafes
- Pembe Patikler
- Ölümsüz Aşk
- Serseri Aşıklar

...................................



KİM HANGİ DİZİYİ ÇEKİYOR?


Şu anda kanallarda 14 yapım şirketinin çektiği diziler yayınlanıyor.


YAPIM ŞİRKETİ DİZİ YAPIMCI

TMC: Bir İstanbul Masalı, Zerda, Dişi Kuş / Erol Avcı

Sinegraf : Kurtlar Vadisi, Ekmek Teknesi / Osman Sınav

Yağmur Ajans: Serseri, Kınalı Kar, Melekler Adası / Osman Yağmurdereli

ANS: Kampusistan, Ah Be İstanbul / Abdullah Oğuz

Süreç Film: Hayat Bilgisi / Ali Gündoğdu

Avşar Film: Kurşun Yarası / Tomris Giritlioğlu

Plato Film: Avrupa Yakası / Sinan Çetin

Medyapım: Tatlı Hayat / Fatih Aksoy

Paranoya: Alacakaranlık / Uğur Yücel

Gergedan: Patron Kim / Cansu Akbel

Erler Film: Gurbet Kadını / Türker İnanoğlu

Altıoklar Prodüksiyon: Lise Defteri / Mustafa Altıoklar

Gold Yapım: Gelin, Berivan / Faruk Turgut

Mint: Çocuklar Duyması, En Son Babalar Duyar / Birol Güven




SANAL ORTAMDA DİZİ PLATFORMU

Yerli dizi tutkunları sanal ortamda bir araya geldi. sitesinde, yayındaki yerli dizilerin yayın akışları, müzikleri ve site üyelerinin yorumları var. İzleyicilerin diziler hakkındaki yorumlarına yer verilen sitede en çok ziyaret edilen dizilerin ilk beşi ve ziyaretçi sayıları şöyle:


- Bir İstanbul Masalı 6 bin 790 ziyaretçi
- Kurtlar Vadisi 6 bin ziyaretçi
- Hayat Bilgisi 2 bin 530 ziyaretçi
- Çocuklar Duymasın 2 bin 51 ziyaretçi
- Serseri 1920 ziyaretçi
- Ekmek Teknesi 1701 ziyaretçi



...............
ABD'deki dizilere reklam
vermenin bedeli (30 saniyelik spot)

Friends (CNBC-E) 473.500 $
Angel (The WB) 75.256 $
Raymond (CBS) 257.700 $
Fraiser (CNBC-E) 195.200 $
24 (Fox) 292.200 $
Without A Trace (CBS) 168.571 $
Coupling (CNBC-E) 316.400 $
ER (CNBC-E) 404.814 $

medyatava

Güncellenme Tarihi : 16.3.2016 22:08

İLGİLİ HABERLER