Euro 11 yılın en düşük seviyesinde
Yunanistan'da dün yapılan erken genel seçimlerde Radikal Sol Koalisyon İttifak (SYRIZA) seçimin galibi oldu. İçişleri Bakanlığı verilerine göre, sandıklardan yüzde 99,80'i açıldı. Buna göre SYRIZA yüzde 36,34 ile mecliste 149 sandalye alırken, Yeni Demokrasi Partisi yüzde 27,81 oyla 76 sandalyeye sahip oldu. Syriza partisinin öngörülenin de üzerinde bir oy oranı ile kazanmasının ardından, euro/dolar paritesi 1.12 düzeyinin de altına inerek 11 yılın en düşük düzeylerine geriledi.
Hrisi Avgi (Altın Şafak) yüzde 6,28 oy oranı ile mecliste 17 sandalyeye, Potami yüzde 6,05 ile 17 sandalyeye, Yunanistan Komünist Partisi (KKE) yüzde 5,47 ile 15 sandalyeye, Bağımsız Yunanlılar (ANEL) yüzde 4,75 ile 13 sandalyeye ve PASOK yüzde 4,68 ile 13 sandalyeye sahip oldu. Oy dağılımına göre SYRIZA kontenjandan 5, Yeni Demokrasi Partisi 4, Hrisi Avgi, Potami ve KKE ise 1 milletvekili seçerken PASOK ve ANEL kontenjandan milletvekili seçemedi.
- Batı Trakya'da üç Türk milletvekili seçildi -
Batı Trakya Türk Azınlığı'na mensup 3 aday Yunan Meclisi'ne girmeye hak kazandı. Alınan bilgiye göre, Rodop ve İskeçe illerinde SYRIZA adayları Ayhan Karayusuf, Mustafa Mustafa ve Hüseyin Zeybek, parlamentoya giriyor. Ayhan Karayusuf ve Hüseyin Zeybek 2012'de yapılan genel seçimlerde de aynı partiden listelerinde birinci olarak milletvekili seçilmişlerdi. Mustafa Mustafa da 1996 yılında daha sonra ismini SYRIZA olarak değiştiren Sol İttifak Partisi'nden (Sinaspizmos) bir dönem milletvekili seçilmişti.
- SYRIZA, koalisyon görüşmelerine başlayacak -
Yunanistan'da, hiçbir partinin tek başına hükümet kurmak için yeterli oy oranına ulaşamadığı seçimler sonrası SYRIZA lideri Aleksis Çipras, Cumhurbaşkanı Karolas Papulyas'tan hükümet kurma yetkisini alarak koalisyon görüşmelerine başlayacak.
Yunan anayasasına göre, SYRIZA lideri Çipras'ın, üç gün içinde bir ya da daha fazla parti ile koalisyon hükümeti kurması ve 300 sandalyeli mecliste 151 ya da daha fazla oyu alması gerekiyor.
Eğer başarılı olamazsa hükümeti kurma yetkisi sırasıyla ikinci parti Yeni Demokrasi Partisi (ND) ve üçüncü parti Altın Şafak'a geçecek.
Üç parti lideri koalisyonu oluşturamazsa Cumhurbaşkanı partileri uzlaştırma girişiminde bulunacak. Bu da olmazsa yeniden seçime gidilme ihtimali ortaya çıkacak.
Bu arada, ilk iki partinin hükümeti kuramaması durumunda, sıra Altın Şafak'a gelirse Yunanistan'da bir ilk yaşanacak. Anayasaya göre, hükümeti kurma yetkisini vermek için parti liderlerini cumhurbaşkanlığı konutuna davet eden Cumhurbaşkanı Papulyas, cezaevinde tutuklu bulunan Altın Şafak lideri Nikos Mihaloliakos'a hükümeti kurma yetkisini telefonla verecek.
Atina'da Klafthmonos Meydanı'nda Syriza'nın seçim merkezinin önünde toplanan on binlerce partili, sonuçları alkışlarla karşıladı ve “Sol'un saati geldi” sloganlarıyla zafer kutlaması yaptı. Sonuçları İspanya, Fransa, İtalya ve Almanya'dan sol parti temsilcileri de izledi. Alman Die Linke Partisi temsilcisi Roland Cerman, “Buraya kemer sıkma politikalarına karşı mücadele vermek için geldik, Yunanistan'daki değişim hem Almanya'nın hem de Avrupa'nın politikalarına değişiklik getirecek” dedi. Die Linke temsilcileri “Yunanistan'dan başlayıp Avrupa'yı değiştireceğiz” yazılı pankartlar taşıdı. Syriza lideri Aleksis Çipras, sosyal medyadaki mesajında, seçimi, “Umut kazandı” diye yorumladı.
EURO 11 YILIN EN DÜŞÜĞÜNDE
Yunanistan erken genel seçimlerini radikal sol Syriza partisinin öngörülenin de üzerinde bir oy oranı ile kazanmasının ardından, euro/dolar paritesi 1.12 düzeyinin de altına inerek 11 yılın en düşük düzeylerine geriledi.
Syriza'nın programına, Avrupa Birliği, Avrupa Merkez Bankası ve Uluslararası Para Fonu'ndan oluşan Troyka ile yapılan program kapsamındaki tasarruf önlemlerini kaldırmayı ve borçların yeniden müzakere edilmesini koyması, piyasalarda "gerginlik endişesi" yaşattı.
Avrupa Merkez Bankası'nın geçen hafta, varlık alımlarına başlayarak Mart'tan itibaren piyasaya her ay 60 milyar euro süreceğini açıklamasıyla 1.13'e inen euro/dolar paritesi, seçimlerin ardından ilk işlemlerde 1.1098 düzeyine kadar geriledi.
Euro-dolar sonraki işlemlerde 1.1183 - 1.1198 bandında hareket ederken, lira karşısında 2.62 lira düzeyine çekilen Avrupa para birimi, daha sonra 2.63 liranın üzerine çıkarak, 2,6380 - 2.6390 lira düzeyinde haraket etmeye başladı.
Euroya karşı güç kazanan dolar lira karşısında da yönünü yukarıya çevirdi ve 2.3709 liraya kadar çıktıktan sonra biraz gevşeyerek, 2.3570 - 2.3590 bandında hareket etti.
PETROL KAZANIMLARINI VERDİ
Euro/dolar paritesindeki gelişmeler petrol fiyatlarını da aşağıya çekti. Euro'nun dolar karşısında gerilemesinin etkisiyle ABD hafif hampetrolünün varil fiyatı 45 doların da altına inerek, 44.35 dolara kadar geriledi. ABD petrolü daha sonra 44.90 - 45.20 dolar aralığına toparlandı.
Suudi Arabistan kralının ölümünün ardından, geçen haftanın son günü 49 dolar düzeyine yükselen Brent petrolünün fiyatı da 48 doların da altına çekilerek 47.85 dolara kadar indi. Brent daha sonra 48.20 - 48.50 dolar aralığında hareket etmeye başladı.
ALTINDA GÜVENLİ LİMAN ALIMLARI
Syriza'nın borç koşullarında yapacağını söylediği sıkı pazarlıkların Avrupa'da istikrarsızlık oluşturacağı endişeleriyle artan "güvenli liman" alımları altın fiyatlarının yönünü yeniden yukarıya döndürdü. Geçen hafta 1,300 doların üzerine çıktıktan sonra 1,290 doların altına çekilen bir ons altının fiyatı bugün Hong Kong'da 1,298.36 dolara kadar yükseldi. Altın daha sonra 1,290 - 1,292 aralığına çekildi.
ÖNEMSENMEMİŞTİ
2009'daki genel seçimlerde, yüzde 4.6 oy alan bir sol parti ve partinin genç lideri, o dönem ülke kamuoyunda çok önemsenmemişti. Sosyal demokrat PASOK büyük bir başarı sergilemiş (yüzde 43.9), Syriza ise 2007'ye nazaran yüzde 0.4'lük düşüş yaşayarak bir başarı gösterememişti. Ancak sadece birkaç yıl içinde bu küçük parti, ekonomik ve siyasi krizlerle çalkalanan bir ortamda hızla büyüdü. 2012 Mayıs seçimlerinde oyunu yüzde 16.8'e, 2012 Haziran seçimlerindeyse yüzde 26.9'a taşıdı. Bugün parti içinde Maoculardan Troçkistlere, demokratik sosyalistlerden ekolojistlere birçok farklı eğilim bulunuyor.
SEÇİM VAATLERİ
Çipras'ın seçim vaatleri kısaca şunlar oldu: AB'yle masaya oturup borçların kısmen silinmesi istenecek. Yoksulluk sınırı altında yaşayanlara elektrik ve ısınma hizmeti ücretsiz verilecek. İhtiyacı olanlara gıda ve kira yardımı yapılacak. Ücretsiz sağlık hizmeti düzeltilecek, emekli maaşları iyileştirilecek. Yoksulluk sınırı altında yaşayanlara ve uzun süre işsiz kalanlara özel toplu taşıma kartı verilecek. Zenginlerden alınan ve son yıllarda kaldırılan bazı vergiler geri getirilecek. İstihdam programı devreye sokulacak, 2 yıl içinde 300 bin yeni istihdam alanı oluşturulacak. Halkın bankalara ödeyemediği borçların silinmesi için uğraşılacak. Asgari ücret 684 avrodan 751 avroya çıkarılacak.
KÜRESEL PİYASALAR, YUNANİSTAN İLE TEDİRGİN
Küresel piyasalar, Yunanistan genel seçimlerinde resmi olmayan sonuçlara göre Radikal Sol İttifak'ın (SYRIZA) birinci parti olmasının ardından özellikle Avro Bölgesi'ne ilişkin endişelerle negatif bir seyir izliyor.
Avro/dolar paritesi, AB yetkililerinden gelen ılımlı mesajlar ile şu dakikalarda tepki alımları ile 1,12 sınırında dengelenmeye çalışırken, analistler, Yunanistan'da hükümet kurma çalışmaları ve liderlerin açıklamalarının piyasalarda dalgalanmalara neden olmaya devam edebileceğini tahmin ediyor.
ABD'de geçen haftanın son işlem gününde pay piyasalarında düşüşler, dolar endeksinde yükseliş görüldü. Cuma günü açıklanan Şikago Fed imalat endeksinin beklentilerden kötü, imalat sanayi satın alma yöneticileri endeksinin de beklentilerin hemen altında açıklanmasının ardından Dow Jones endeksi yüzde 0,79, S&P 500 endeksi yüzde 0,55 değer kaybetti, Nasdaq endeksi yüzde 0,16 yükseldi. Analistler, bu hafta, çarşamba günü açıklanacak ABD Merkez Bankası (Fed) kararlarının yön üzerinde belirleyici olmasını bekliyor.
Asya tarafında, Japonya'da açıklanan Merkez Bankası (BoJ) toplantı tutanaklarının ardından Nikkei 225 endeksi günü yüzde 0,25 düşüşle tamamlarken, dolar/yen paritesi ise analistlerin destek olarak nitelendirdikleri 117,30 seviyesinin üzerinde yatay bir seyir izliyor. Çin'de Şanghay endeksi ise kapanışa yakın yüzde 0,15 değer kazandı.
Yurt içinde, geçen haftanın son işlem gününde BIST 100 endeksi yüzde 0,18 değer kaybederken, haftalık bazda ise yatırımcısına yüzde 3,80 kazandırdı ve tarihinin en yüksek üçüncü haftalık kapanışını gerçekleştirdi. Analistler, Yunanistan ile ilgili endişelerle tüm gelişen ülke varlıklarında satış baskısının görüldüğünü belirtiyor. Uluslararası piyasada dolar/TL 2,3734'e kadar çıktıktan sonra bankalararası piyasanın açılışında 2,3575 seviyelerinde dengelenirken, analistler buna paralel olarak BIST 100 endeksinin de yeni haftaya satış baskısı ile başlayabileceğini tahmin ediyor.
