Adalet Komisyonu''nda yarın görüşülecek olan tasarı, Yeni Türk Ceza
Yasası dışında tutulan ve genel ahlak, çevre ve sağlık gibi toplum
düzenini ihlal eden kabahatlere idari para cezası ve idari tedbir
uygulanmasını öngörürken; ''''Yasanın, karşılığında idari yaptırım
uygulanmasını öngördüğü haksızlık'''' olarak tanımladığı kabahatlere
verilecek cezaları hükme bağlıyor.
Kabahat, icrai veya ihmali davranışla işlenebilecek. İhmali
davranışla işlenmiş kabahatin varlığı için kişi açısından belli bir
icrai davranışta bulunma hususunda hukuki yükümlülüğün varlığı gerekli
olacak.
Tüzel kişi hakkında da kabahat dolayısıyla idari yaptırım ve bu
idari para cezası uygulanabilecek.
Kabahatler açısından idari para cezasına karar verilebilmesi için
fiili işleyen gerçek kişinin en azından taksire dayalı kusurunun
varlığı gerekecek.
Fiili işlediği sırada 15 yaşını doldurmamış çocuk hakkında idari
para cezası uygulanamayacak. Akıl hastalığı nedeniyle işlediği fiilin
hukuki anlam ve sonuçlarını algılayamayan veya bununla ilgili
davranışlarını yönlendirme yeteneği önemli ölçüde azalan kişi hakkında
idari para cezası verilemeyecek.
Kabahatin işlenmesine birden fazla kişinin katılması durumunda, bu
kişilerin her biri hakkında fail olarak idari para cezası uygulanacak.
Kabahate iştirak için kasten ve hukuka aykırı işlenmiş bir fiilin
varlığı yeterli olacak. Kabahatin işlenişine iştirak eden kişi
hakkında, diğerlerinin sorumlu olup olmadığı göz önünde
bulundurulmaksızın, idari para cezası verilecek.
Bir fiil ile birden fazla kabahatin işlenmesi durumunda, bu
kabahatlere ilişkin tanımlarda sadece idari para cezası öngörülmüşse
en ağır idari para cezası verilecek. Bu kabahatlerle ilgili olarak
yasada idari para cezasından başka idari yaptırımlar da öngörülmüş ise
bu yaptırımların her biri uygulanacak.
Aynı kabahatin birden fazla işlenmesi durumunda, her bir kabahatle
ilgili ayrı ayrı idari para cezası verilecek. Kesintisiz fiile
işlenebilen kabahatlerde, bu nedenle idari yaptırım kararı verilineye
kadar fiil, tek sayılacak.
Bir fiil hem kabahat hem de suç olarak tanımlanmışsa sadece suçtan
dolayı yaptırım uygulanabilecek. Ancak, suçtan dolayı yaptırım
uygulanamayan durumlarda kabahat dolayısıyla yaptırım uygulanacak.
İDARİ YAPTIRIMLAR
Tasarıya göre, kabahatler karşılığında uygulanacak idari
yaptırımlar; idari para cezası ve idari tedbirlerden ibaret olacak.
İdari para cezası, maktu veya nispi olabilecek. İdari para cezası,
yasada alt ve üst sınırı gösterilerek de belirlenebilecek. Bu durumda,
idari para cezasının miktarı belirlenirken, kabahatin haksızlık
içeriği ile failin kusuru ve ekonomik durumu birlikte gözönünde
bulundurulacak.
İdari para cezası, Hazine''ye ödenecek. Kişinin ekonomik durumunun
müsait olmaması durumunda, idari para cezasının ilk taksidinin peşin
ödenmesi koşuluyla bir yıl içinde ve dört eşit taksitte ödenmesine
karar verilebilecek. Taksitlerin zamanında ve tam olarak ödenmemesi
durumunda, cezanın kalan kısmının tamamı tahsil edilecek.
Kesinleşen karar, derhal tahsil için mahallin en büyük mal
memuruna verilecek. Tahsil edilen para cezasının kanunla belirlenen
bir oranı, ilgili kamu kurum ve kuruluşunun hesabına aktarılacak.
Kabahat dolayısıyla idari para cezası veren kamu görevlisi,
ilgilinin rıza göstermesi halinde, bunun tahsilatını derhal kendisi
gerçekleştirecek. İdari para cezasının kanun yoluna başvurmadan önce
kişiden bunun dörtte üçü tahsil edilecek. Peşin ödeme, kişinin bu
karara karşı kanun yoluna başvurma hakkını etkilemeyecek.
MÜLKİYETİN KAMUYA GEÇİRİLMESİ
Kabahat yoluyla edilen eşyanın mülkiyetinin kamuya geçirilmesine,
ancak yasada açık hüküm bulunan durumlarda karar verilebilecek. Bu,
özel durumlarda geciktirilebilecek.
Eşyanın mülkiyeti, kanunda açık hüküm bulunan durumlarda ilgili
kamu kurum ve kuruluşuna, aksi takdirde devlete geçecek.
Eşyanın mülkiyetinin kamuya geçirilmesine karar verilebilmesi
için, fail hakkında idari para cezası veya başka bir idari yaptırım
kararı verilmiş olması şartı aranmayacak. Kaim değerin mülkiyetinin
kamuya geçirilmesine de karar verilebilecek.
Mülkiyeti kamuya geçirilen eşya, başka şekilde değerlendirilmesi
mümkün olmazsa imha edilecek.
Mülkiyetin kamuya geçirilmesine ilişkin karar, kesinleşmesi
halinde yerine getirilecek.
Diğer yasalarda kabahat karşılığında öngörülen belirli bir süre
için, ''''Bir meslek ve sanatın yerine getirilmemesi'''', ''''İş yerinin
kapatılması'''', ''''Ruhsat veya ehliyetin geri alınması'''', ''''Kara, deniz
veya hava nakil aracının trafikten veya seyrüseferden alıkonulması'''',
gibi yaptırımlara ilişkin hükümler ilgili yasalarda bu yasa
hükümlerine uygun değişiklik yapılıncaya kadar saklı tutulacak.
ZAMANAŞIMI
Soruşturma zamanaşımına uğrarsa faile idari para cezası
verilemeyecek. Tasarıya göre, soruşturma zamanaşımı, 100 bin YTL veya
daha fazla idari para cezasını gerektiren kabahatlerde 5 yıl, 50 bin
YTL veya daha fazla idari para cezasını gerektiren kabahatlerde 4 yıl,
20 bin YTL veya daha fazla idari para cezasını gerektiren kabahatlerde
3 yıl, 20 bin YTL''ye kadar idari para cezasını gerektiren kabahatlerde
2 yıl olacak.
Nispi idari para cezasını gerektiren kabahatlerde zamanaşımı
süresi 8 yıl olarak uygulanacak.
Zamanaşımı süresi, kabahate ilişkin tanımdaki fiilin işlenmesiyle
veya sonucun ortaya çıkmasıyla işlemeye başlayacak.
Yerine getirme zamanaşımının dolması durumunda idari para cezasına
ilişkin karar yerine getirilemeyecek.
Yerine getirme zamanaşımı süresi; 50 bin YTL veya daha fazla idari
para cezasına karar verilmesi halinde 7, 20 bin YTL veya daha fazla
idari para cezasına karar verilmesi halinde 5, 10 bin YTL veya daha
fazla idari para cezasına karar verilmesi halinde 4, 10 bin YTL''den az
idari para cezasına karar verilmesi halinde 3 yıl olacak.
Mülkiyetin kamuya geçirilmesine ilişkin zamanaşımı süresi ise 10
yıl olacak.
Zamanaşımı süresi, kararın kesinleşmesinden itibaren işlemeye
başlayacak.
İdari yaptırımın yerine getirilmesine başlanamaması veya yerine
getirilememesi durumunda zamanaşımı işlemeyecek.
Kabahat tekrarlandığında idari para cezası yarı oranında
arttırılacak.
İdari para cezasının tamamen yerine getirilmesinden itibaren 3 yıl
geçtikten sonra işlenen kabahat açasından önceki kabahat, tekerrüre
esas teşkil etmeyecek.
İDARİ YAPTIRIMA KARAR VERME
Cumhuriyet savcısı, kanunda açıkça hüküm bulunan hallerde bir
kabahat dolayısıyla idari yaptırım kararı vermeye yetkili olacak.
Bir suç dolayısıyla başlatılan soruşturma kapsamında bir kabahatin
işlendiğini öğrenmesi halinde Cumhuriyet savcısı durumu ilgili kamu
kurum ve kuruluşuna bildirebileceği gibi kendisi de idari yaptırım
kararı verebilecek.
Soruşturma konusu fiilin kabahat oluşturduğunun anlaşılması
halinde, Cumhuriyet savcısı bu nedenle idari yaptırım kararı verecek.
Ancak bunun için ilgili kamu kurum ve kuruluşu tarafından idari
yaptırım kararı verilmemiş olması gerekecek.
Kovuşturma konusu fiilin kabahat oluşturduğunun anlaşılması
halinde, mahkeme tarafından idari yaptırım kararı verilecek.
BAŞVURU YOLU
Tasarıda, başvurunun nasıl yapılacağına açıklık getiriliyor.
İdari para cezası ve mülkiyetin kamuya geçirilmesine ilişkin idari
yaptırım kararına karşı, kararın tebliği veya tefhimi tarihinden
itibaren en geç 15 gün içinde sulh ceza mahkemesine başvurulabilecek.
Bu süre içinde başvurunun yapılmamamış olması halinde, idari yaptırım
kararı kesinleşecek.
Mücbir sebebin varlığı dolayısıyla bu sürenin geçirilmiş olması
durumunda bu sebebin ortadan kalktığı tarihten itibaren en geç 7 gün
içinde karara karşı başvuruda bulunulabilecek. Bu başvuru, kararın
kesinleşmesini engellemeyecek, ancak mahkeme yerine getirmeyi
durdurabilecek.
Mahkeme, son karar olarak idari yaptırım kararının hukuka uygun
olması nedeniyle ''''başvurunun reddine'''', hukuka aykırı olması
nedeniyle ''''idari yaptırım kararının kaldırılmasına'''' karar verecek.
2 bin YTL dahil idari para cezalarına karşı başvuru üzerine
verilen kararlar kesin olacak.
İTİRAZ YOLU
Mahkemenin verdiği son karara karşı, yargı çevresinde yer alan
ağır ceza mahkemesine itiraz edilebilecek. Bu itiraz, kararın
tebliğinden itibaren en geç 7 gün içinde yapılacak.
İdari yaptırım kararının ağır ceza mahkemesi tarafından verilmesi
halinde bu karar karşı itiraz mercii, en yakın ağır ceza mahkemesi
olacak.
Kanun yoluna başvuran kişi, bu konuda karar verilinceye kadar
başvurusundan vazgeçebilecek. Vazgeçme halinde bir daha aynı konuda
başvuruda bulunamayacak. İlgili kamu kurum ve kuruluşu da mahkeme
tarafından karar verilinceye kadar kanun yolu başvurusunu kabul ederek
idari yaptırım kararını geri alabilecek.
KABAHATLER VE CEZALARI
Yetkili makamlar tarafından adli işlemler nedeniyle ya da kamu
güvenliği, kamu düzeni veya genel sağlığın korunması amacıyla hukuka
uygun olarak verilen emre aykırı hareket eden kişiye 100 YTL''ye kadar
idari para cezası verilecek. Tasarıda, kabahat olarak belirlenen
eylemler ve cezaları şöyle:
- Dilencilik yapan kişiye, 50 YTL idari para cezası verilecek.
Ayrıca, dilencilikten elde edilen gelire el konularak mülkiyetin
kamuya geçirilmesine karar verilecek. Kararı, kolluk veya belediye
zabıta görevlileri verecek.
- Kumar oynayan kişiye, 100 YTL idari para cezası, kumardan elde
edilen gelire el konularak mülkiyetin kamuya geçirilmesine karar
verilecek. Bu kararı da kolluk alacak.
- Sarhoş olarak başkalarının huzur ve sükununu bozacak şekilde
davranan kişiye, kolluk görevlileri tarafından 50 YTL idari para
cezası verilecek. Kişi, ayrıca sarhoşluğun etkisi geçinceye kadar
kontrol altında tutulacak.
- Başkalarının huzur ve sükununu bozacak şekilde gürültüye neden
olan kişiye, 50 YTL idari para cezası verilecek. Bu fiilin bir ticari
işletmenin faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde, işletme sahibi
gerçek veya tüzel kişiye 1000 YTL''den 5 bin YTL''ye kadar idari para
cezası verilecek. Bu kabahat dolayısıyla idari para cezasına kolluk
veya belediye zabıta görevlileri karar verecek.
- Yetkili makamların açık ve yazılı izni olmaksızın meydan, cadde,
sokak veya yayaların gelip geçtiği kaldırımları işgal eden veya
buralarda mal satışa arz eden kişiye, belediye zabıta görevlileri
tarafından 50 YTL idari para cezası verilecek.
- Yetkili makamların açık ve yazılı izni olmaksızın, meydan,
cadde, sokak veya yayaların gelip geçtiği kaldırımlar üzerine inşaat
malzemesi yığan kişiye, belediye zabıta görevlileri tarafından 100
YTL''den 500 YTL''ye kadar idari para cezası verilecek.
KAPALI ALANDA SİGARA İÇENE 20 YTL
- Kamu hizmet binalarının kapalı alanlarında tütün mamulü tüketen
kişiye, ilgili idari birim amirinin yetkili kıldığı kamu görevlileri
tarafından 20 YTL idari para cezası verilecek.
- Toplu taşıma araçlarında tütün mamulü tüketen kişiye 20 YTL
idari para cezası verilecek. Kabahatin özel hukuk kişileri tarafından
işletilen toplu taşıma araçlarında işlenmesi halinde, bu ceza ilk
başvurulan kolluk birim yetkilileri tarafından kesilecek. Kamuya ait
toplu taşıma araçlarında işlenmesi halinde idari para cezası verme
yetkisi bakımından aynı hüküm uygulanacak.
- Özel hukuk kişilerine ait olan ve herkesin girebileceği
binaların kapalı alanlarında, tütün mamullerinin tüketilemeyeceğini
belirtir açık bir işarete yer verilmesine rağmen bu yasağa aykırı
hareket eden kişiye 20 YTL idari para cezası verilecek. Bu karar,
şikayet üzerine en yakın kolluk birimi yetkililerince alınacak.
-HAYVANLARA EZİYET 50 YTL-
- Hayvanlara eziyet eden kişiye 50 YTL idari para cezası
verilecek. Kabahatin konusunu oluşturan ve kişinin mülkiyetinde
bulunan evcil hayvan, ayrıca muhafaza altına alınacak. Muhafaza altına
alınmasına karar verilen hayvan, muhafaza ve bakım için bir başkasına
teslim edilebilecek. Muhafaza ve bakım için yapılan masraflar hayvan
sahibinden tahsil edilecek.
- Sahibinin hayvan üzerindeki bakım ve gözetim yükümlülüğünün
gereklerine uygun davranacağının beklenemediği hallerde, hayvanla
ilgili olarak mülkiyetin kamuya geçirilmesine karar verilecek. Bu
kabahat dolayısıyla idari para cezasına ve muhafaza altına almaya köy
muhtarı, kolluk veya belediye zabıta görevlileri, mülkiyetin kamuya
geçirilmesine mülki amir veya belediye encümeni karar verecek.
KİMLİK BİLDİRMEME-
- Görevle bağlantılı olarak sorulması halinde, kamu görevlisine
kimliği veya adresiyle ilgili bilgi vermekten kaçınan veya gerçeğe
aykırı beyanda bulunan kişiye bu görevli tarafından 50 YTL idari para
cezası verilecek.
Açıklamada bulunmaktan kaçınması veya gerçeğe aykırı beyanda
bulunması dolayısıyla kimliği belirlenemeyen kişi tutularak durumdan
derhal Cumhuriyet savcısı haberdar edilecek. Bu kişi, kimliği açık bir
şekilde anlaşılıncaya kadar gözaltına alınacak ve gerekirse
tutuklanacak. Gözaltına ve tutuklamaya karar verme yetkisi ve usulü
bakımından Ceza Muhakemesi Yasası hükümleri uygulanacak. Kişinin
kimliğinin belirlenmesi durumunda, bu nedenle gözaltına alınma veya
tutuklanma haline derhal son verilecek.
ÇEVREYİ KİRLETME
- Evsel atık ve artıkları, bunların toplanmasına veya
depolanmasına özgü yerler dışına atan kişiye 20 YTL idari para cezası
verilecek. Bireysel atık ve artıkların atılması halinde de bu fıkra
hükmü uygulanacak.
- Fiilin yemek pişirme ve servis yerlerinde işlenmesi halinde,
işletme sahibi gerçek veya tüzel kişiye 500 YTL''den 5 bin YTL''ye kadar
idari para cezası verilecek.
- Hayvan kesimine tahsis edilen yerler dışında hayvan kesen veya
kesilen hayvan atıklarını sokağa veya kamuya ait sair bir alana
bırakan kişi de 50 YTL idari para cezası ödeyecek.
- İnşaat atık ve artıklarını bunların toplanmasına veya
depolanmasına özgü yerler dışına atan kişiye 100 YTL''den 3 bin YTL''ye
kadar idari para cezası verilecek. İnşaat faaliyetinin bir tüzel kişi
adına yürütülmesi halinde, bu tüzel kişi hakkında verilecek idari para
cezasının üst sınırı 5 bin YTL olacak. Bu atık ve artıkların
kaldırılmasına ilişkin masraf da ayrıca kişiden tahsil edilecek.
- Kullanılamaz hale gelen veya ihtiyaç fazlası ev eşyasını,
bunların toplanmasına ilişkin olarak belirlenen günün dışında sokağa
veya kamuya ait sair bir yere bırakan kişiye 50 YTL idari para cezası
verilecek. Bu eşyanın toplanması hususunda belediye tarafından belirli
aralıklarla yılda üç günden az olmamak üzere belirlenen günler önceden
uygun araçlarla ilan olunacak.
- Kullanılamaz hale gelen motorlu kara veya deniz nakil araçlarını
ya da bunların mütemmim cüzlerini sokağa veya kamuya ait sair bir yere
bırakan kişiye 250 YTL idari para cezası kesilecek. Bunların
kaldırılmasına ilişkin masraf da kişiden ayrıca tahsil edilecek.
Bu kabahatler dolayısıyla meydana gelen kirliliğin kişi tarafından
derhal giderilmesi halinde, idari para cezasına karar
verilmeyebilecek.
Bu hükümler, büyükşehir, il ve ilçe belediyeleri sınırları içinde
uygulanacak''''
Güncellenme Tarihi : 17.3.2016 11:20