KUŞ GRİBİNDEN NASIL KORUNURUZ?

“Tamiflu değişken yapıdaki griplere karşı etkili olamayabiliyor. Hastalığa karşı yeni bir aşı şart”. İşte, İngiliz sağlık editörü Jo Revill’in görüşleri....

Virüs vücuda önce solunum sisteminden giriyor. Virüsün etrafını saran "hemaglutinin proteini" vücut tarafından besin veya hormon olarak algılandığı için kolayca boğazımıza ve üst solunum yollarına yerleşiyor. Buradaki hücrelere etki ederek üremeye başlıyor ve sonrasında da vücuda yayılıyor. Hastayı komaya sokuyor, hatta ölümüne yol açabiliyor.

İngiliz Daily Mirror Gazetesi'nin ünlü sağlık editörü Jo Revill tarafından 2005 yılında yayınlanan "Kuş Gribi Hakkında Bilmek İstediğiniz Herşey" kitabına göre, 30 -50 yılda bir görülen "Influenze A ve benzeri grip virüsleri" nden korunmanın tek çaresi aşı. Bu tedavi şekli, kolaylıkla toplumun her kesimine uygulanabilmesi ve uzun dönemli koruma sağlaması bakımından da büyük önem taşıyor. Aşı, üretim masrafları düşük olduğu için, ekonomik çözümler sunuyor.

Revill, kitabında kuş gribinin tedavisinde kullanılan "Tamiflu" adlı ilâcın da yeterli olmadığını savunuyor: ”Tamiflu, değişken yapıdaki griplere karşı çok etkin değil. Hastalığın etkilerini zayıflatsa da tedavi ettiği söylenemez."

Kitabında virüsün vücudumuzda izlediği yolu "komando taktiklerine" benzeten Revill, şu ifadelere yer veriyor: "Virüs bir hücreye girer ve onu hızlı bir şekilde yıkar. Bağışıklık sistemimiz çoğu zaman tek başına bu kadar hızlı ve güçlü istilacılarla başa çıkamaz. Her şeyden önce, bağışıklık sisteminin güçlü olması ve hatta desteklenmesi çok önemlidir. Özellikle ‘betaglukan, çinko, D vitamini’ gibi destekleri almak şart. Günlük hayatımızda besinlerden elde edebileceğimiz bu değerleri salgın dönemlerinde dışarıdan konsantre şekilde alarak, bağışıklık sistemimizi güçlendirmeliyiz.”

Seyahatten önce aşı...

Hastalıktan korunmak için, hasta hayvanlarla veya H5N1 virüsü ile enfekte olduğu saptanmış insanlarla temas öyküsü veya kuşkusu olanların el hijyenine dikkat etmeleri, hasta kişinin kullandığı tabak, çatal ve kaşık gibi eşyalarının ortak kullanılmaması, yüz yüze yakın temastan kaçınılması ve bakım veren kişinin maske kullanması önerilir. Bir hafta süreyle günde 2 kez ateşini ölçmesi, 38'C'yi aşan ateşle birlikte öksürük, ishal, nefes darlığı gibi belirtiler ortaya çıkarsa 7-10 gün süreyle günde bir kez 75 mg oseltamivir alması önerilir. İnsanlarda kullanılabilecek etkili bir aşı yoktur. Ölü ve canlı virüslerle aşı çalışmaları devam etmektedir. Halen grip aşısı olarak uyguladığımız aşı kuş gribine karşı koruma sağlamaz; ama bu aşının insanlarda hastalık yapan diğer grip virüslerine karşı etkili koruma sağladığı unutulmamalı ve aşıdan kaçınılmamalıdır. Kuş gribinin bulunduğu bölgelere seyahat edecek kişilere en az 2 hafta önce aşı yapılmalıdır. Seyahatten döndükten sonraki 10 gün içinde ateşlenirse ve solunum belirtileri oluşursa, gecikmeden bir enfeksiyon hastalıkları uzmanına başvurulmalıdır.

Prof. Dr. Semra Çalangu
ASM Enfeksiyon Hastalıkları Bölüm Başkanı

Hastalıkla ilgili merak edilenler

Kuş gribi insanlara nasıl bulaşıyor?

Hastalık, virüse yakalanmış kümes hayvanlarının dışkılarıyla ya da hayvanla doğrudan temasla insana geçiyor. En önemli bulaşma yöntemi temas. Nitekim vakaların görüldüğü hastaların neredeyse tamamı, evinde kümes hayvanı besleyenlerden oluşuyor. Bu hayvanların dışkıları insanlar aracılığıyla yayılabiliyor. Virüsün insana en kolay geçme yolu ise, hayvanın çıplak elle kesilmesi ya da tüylerinin yolunması.

Gıdaları dondurarak virüsü önleyebilir miyiz?

H5N1 virüsü soğuğu seviyor. Bu yüzden virüsü dondurarak öldürmek mümkün değil, hatta yaşam süresini uzatır. Virüs 0 derecede 1 ay canlı kalıyor. Isı ne kadar düşürse, yaşam süresi o kadar artar.

Tavuklu yemekler nasıl hazırlanmalı?

- Suda tavuk pişirme: En güvenli yöntem budur. 100 derece kaynayan suda piştiği için virüs, varsa bile ölür.

- Mangalda tavuk: Mangal iyice ısıtılmalı. Virüsün ölmesi için ısının 70 dereceye ulaşması gerekiyor. Güçlü bir ateş bunu sağlar. Etin her yanının pişmesine özen gösterilmeli.

Korkmadan tavuk ve yumurta yiyebilir miyiz?

Evet, kuş gribi yiyecek ve içecekten geçmiyor. Tavuk ve yumurta yemekte, ayrıca makarnalı entegre tesislerin tavuk ve ürünlerini yiyebilirsiniz.

Yavaş yavaş pişirmek daha mı etkili olur?

Eti çabuk pişirmek, virüsün etkisiz hâle gelmesini kolaylaştırır. Ancak, bu daha çok suda kaynatmada geçerli. Izgarada pişirirken uzun sürede pişirmek en sağlıklısı.

Yumurta yıkanmalı mı?

Hayır, bu işlem yumurta zarını zayıflatır. İyi pişirildiği sürece tek başına ve yemeklerde güvenle kullanılabilir.

Yumurtayla yapılan diğer gıdalar nasıl hazırlanmalı?

- Katı yumurta: Yüz derecede 5 dakika kaynatılmalı

- Omlet: Yumurta sıvı olarak kalmamalı. İyice pişmeli.

- Mayonez: Çiğ yumurtayla yapılan mayonezlerde, markalı, markalı, endüstriyel ortamlarda yapılanlarda sorun çıkmaz. Ancak evde yapılması riskli olabilir.

Kuşlar üstümüze arabamıza pislerse ne yapmalıyız?

Her zaman yaptığınızdan farklı davranmanıza gerek yok. Ilık (45 derece) su ve sabunla yıkayın. Arabanızı temizleyeceksiniz, her zamanki gibi eldiven takarak temizleyin.

Dana ve kuzu etinde sakınca var mı?

Kanatlı hayvanların dışında virüse rastlanmadı, hasta hayvanlarla çeşitli şekillerde temas ihtimâli dikkat alınarak, kurban etleri için de pişirme ve temas tavsiyelerine uyulmalı.

İnsandan insana geçer mi?

Henüz insandan insana geçtiği bir vaka tespit edilemedi. Ancak bilim adamları, virüsün mutasyona uğrayarak, insandan insandan insana geçme özelliğine sahip olmasından çekiniyorlar. Bu değişimin gerçekleşmesi hâlinde, kuş gribinin önlenemeyeceğinden korkuluyor.

UZMANLAR NE DİYOR?

Kuş gribi nasıl bulaşır?

Kuş gribi, halk arasında tavuk vebası olarak bilinen, influenza A tipi virütik bir enfeksiyondur. İnfluenza virüs ailesinde 3 tip virüs vardır. Bunlardan B ve C tipi insanlarda hastalık yaparken, A tipi kanatlı hayvanlarda hastalık yapar. Şu anda gündemde olan virüs A tipi virüs olup, normalde hayvanlarda hastalık yapması ile bilinir. A tip influenza yani kuş gribi kanatlı hayvanların solunum ve sinir sistemini tahrip ederek hayvanlarda ölüme yol açar. Hayvanlar üzerinde çok hızlı ve ölümcül seyreder. Hastalanan hayvanların hemen hemen tamamı ölebilir. Hastalık hava yolu ve cilt teması ile insanlara bulaşabilir. 1 -2 km. alan içinde etkili olur.

Belirtileri nelerdir?

Ateş, öksürük, boğaz ağrısı, kas ağrıları tipik başlangıç bulgularıdır. Akciğerde ağrı görülür. Bunun sonucunda zatürree, solunum sıkıntısı ve ölüme kadar giden bir takım tablolar oluşabilir. Belirtiler hastalıkla temastan 2 -3 saat ile 3 -4 gün içinde kendini gösterir. Ancak, 7-10 günlük kontrol daha doğru olacaktır. Hücrelere yeterli oksijen gitmediği için vücut morarmaya başlar. Bu yüzden Endonezyalılar kuş gribine "mavi ölüm" diyor.

Dr. Soner Dileklen
Memorial Hastanesi

Neden çaresiziz?

İnsanlar H1, H2 ve H3'ü zaman içinde çeşitli sebeplerle zaten alıp geçiriyor ve bu virüslere karşı bağışıklık kazanıyor. Gelecek yıl tekrar bu virüslerden birini aldığımız zaman, vücudumuzda savunma görevini üstlenen akyuvarlarımız bu virüsleri tanıdıkları için, kolayca bertaraf edebiliyorlar. Ancak hayvanların telefine sebep olan H5-N1 adı verilen virüs, insan vücuduna yabancı bir virüs. İşte tanınmayan yeni H5 virüsü insana geçtiği zaman, akyuvarlar ona karşı bir savunma mekanizması oluşturamıyorlar. Böylece yeni grip hastalığının belirtileri görülmeye başlıyor. Vücutta genel kırıklık, ateş, titreme, öksürük, hapşırma, aksırıp-tıksırma, gözlerde yaşarma ve burun akıntısı gibi belirtiler ortaya çıkabiliyor. Bu tablolar genel bir zafiyet halinde, karaciğer, kalp ve böbrek yetmezliği bulunan hastalarda daha çok etkili oluyor.

Evdeki kuştan korkmayın

Şu anda ülkemizdeki görülen kuş gribi H5H1 virüsüyle meydana gelen bir salgındır ve muhtemelen kuşların göç yollarından gelen yaban ördekler tarafından getirilmiştir. Bu virüsler gribe yol açıyor ve büyük salgınlar da işte böyle ortaya çıkıyor. Dolayısıyla virüs bu evcil, kanatlı hayvanlarla ve kuşlarla ilgilenen, temas eden insanlara da böyle geçiyor. Hastalığı alan muhabbet kuşu da olsa, güvercin de olsa fark etmiyor ve kendisiyle temas eden insana hastalık bulaştırabiliyor. Ancak, evinizde 5 yıldır beslediğiniz kafesteki muhabbet kuşu için, durum farklı. Çünkü, o hayvan dışarıdaki hastalarla temas etmediğinden korkmanıza, endişelenmenize gerek yok.

Aile Hekimi Dr. Eren EROĞLU
Clinica Medical Directörü

En çok çocuklar...

İstanbul Cerrahi Hastanesi Enfeksiyon Hastalıkları Klinik ve Mikrobiyoloji Uzmanı Dr. Gül Tan Çetmeli, bağışıklık sistemi zayıf olan insanları daha çok etkileyen kuş gribi hakkında şu bilgileri verdi: “Salgın dönemlerinde en hastalığın sıklıkla çocuklarda yayılmasının en önemli sebebi, çocukların bağışıklık sisteminin henüz gelişimini tamamlamamış olmasıdır. Yine, 65 yaşın üzerindeki kişiler, kronik kalp ve akciğer hastaları, diyabetliler, kronik böbrek yetmezliği olanlar da hastalığın ağır geçmesi riskine karşı aşılanmalıdır.”

Dr. Gül Tan ÇETMELİ
İstanbul Cerrahi Hastanesi

İhbar telefonları

İnsan sağlığıyla ilgili şüpheli durumlarda Türkiye'nin her yerinden Sağlık Bakanlığı'nın 24 saat hizmet veren 184 numaralı hattını arayabilirsiniz. Hayvan ölümleri ve şüpheli durumlar için Tarım ve Köyişleri Bakanlığı'nın kuş gribiyle ilgili oluşturduğu Kriz Masası'nın 0312 419 65 83 ve 0312 419 57 99 numaralı telefonları da 24 saat hizmet verecek. Ayrıca bulunduğunuz bölgenin belediyelerini de arayarak ihbarda bulunabilirsiniz. İstanbullular ise Tarım İl Müdürlüğü'nün şu numaralı telefonlarına da ihbarda bulunabilirler:

Tarım İl Müdürlüğü: 0216 302 41 00 (5 Hat), Sarıyer İlçe Müdürlüğü: 0212 271 66 96 ve 271 66 76, Kartal İlçe Müdürlüğü: 0216 353 66 94 ve 306 71 50, Beykoz İlçe Müdürlüğü: 0216 331 14 46 ve 331 04 17, Eyüp İlçe Müdürlüğü: 0212 614 75 30 ve 545 62 67-68, Büyükçekmece İlçe Müdürlüğü: 0212 880 81 50-51, Şile İlçe Müdürlüğü: 0216 711 56 24 ve 711 21 22, Silivri İlçe Müdürlüğü: 0212 727 25 94-95, Çatalca İlçe Müdürlüğü: 0212 789 10 39 ve 789 10 09.

(bugun)