İşte bir gezegenin doğum anı
Uzay bilimcileri ve astronomlar tarafından şimdiye kadar keşfedilmiş ekzoplanetlerin yani güneş sistemi dışarısında kalan gezegenlerin sayısı henüz 2000 bile değil.
NASA'nın son verilerine baktığımızda Ekim ayı sonu itibarı ile bilim insanları tarafından keşfedilen ve doğrulanan 1970 güneş dışı gezegen bulunduğunu görüyoruz. Bunların 1250 tanesi gezegen sistemine, 490 tanesi ise çoklu gezegen sistemine ait. Bununla birlikte bu tür keşiflerin büyük bir kısmının fiili görüntüleme esasına göre değil, ışığın yansıması, enerji yayılması, dalgaboylarındaki değişiklikler vb. gibi dolaylı yöntemlerle gerçekleştiğini de not olarak düşelim. Yani diğer bir deyişle teleskoplar bu gezegenleri doğrudan görüntülemiş değil. Doğrudan görüntülenen dış gezegen sayısı ise sadece 10 tane ile sınırlı ve tahmin edeceğimiz üzere bunların tümü de devasa hacme sahip gezegenler. Öyle ki, bizim güneş sistemimizin devi Jüpiter bile yanlarında küçük kalıyor. Bir diğer önemli detay ise tüm bu görüntülenen gezegenlerin de oluşumunu milyonlarca yıl önce tamamlamış olmaları.
Evet; sanırız konuya bir parça da olsa hakim olmuşuzdur. Bu girizgahın ertesinde haberimizin ana konusuna gelebiliriz artık:
Nature dergisinin bu haftaki sayısında çıkan habere göre Arizona Üniversitesi'nde görevli bilim ekibi bir ilki gerçekleştirerek, henüz oluşmakta olan bir dış gezegeni görüntülemeyi başardılar.
Dünyamıza 450 ışık yılı uzaklıktaki Taurus (Boğa) takımyıldızında yer alan LkCa15 kodlu genç bir yıldızın halihazırda kendisine ait bir güneş sistemi oluşturmaya başladığını belirten Kate Follette'e göre, bu yıldızı çevreleyen dev gaz ve toz bulutlarının oluşturmaya başladığı gezegenlerinden birisi de haberimize konu olan LkCa15b kodlu bebek gezegen.
Arizona'da bulunan dünyanın en gelişmiş optik teleskoplarından birisi olan LBT ile Şili'deki bir diğer optik teleskop Macellan tarafından gözlemlenen keşfe göre, sıcaklığı 10,000 dereceye yaklaşan hidrojen gazının ışıması ve buna paralel yayılan kor halindeki toz bulutunun bebek gezegene form kazandırdığı ortaya konuldu ki bu da yukarıda da belirttiğimiz gibi gezegenlerin nasıl oluştuğuna yönelik elde edilen ilk doğrudan gözlemlenen veri anlamına geliyor.
LBT (Large Binocular Telescope) ve Macellan teleskopları, sahip oldukları özel adaptif optik sistemi sayesinde bebek gezegeninhidrojen alfa ışığını yakalamaya başarıyorlar ki bunun anlamı gezegenin henüz oluşum sürecinde olduğu demek. Çünkü bu ışık gezegen ve yıldızların sadece büyümelerini sürdürdükleri sürece yaydıkları özel bir dalgaboyu.
Sürecin dünyamızdan gözlemlenebilmesinin sebebi ise, bu ve benzeri kozmik cisimlerin büyüme esnasında eriştikleri binlerce derecelik ısılarının yapılarındaki hidrojen bileşenlerinin yaydıkları kırmızı ışınların giderek derinleşmesine ve yayılmasına sebebiyet vermesi. İşte Macellan ve LBT de yukarıda da belirttiğimiz üzere bu hidrojen alfa ışığını yakalayarak bilim insanlarının önüne yeni bir ufuk açılmasına vesile oluyor.
Bunun ertesinde, yıldızdan gelen hidrojen alfa ışığını ayırmayı başaran bilim ekibi bu sayede de oluşmakta olan gezegeni görüntülemeyi başarıyorlar.
