KAMU İHALE KURUMU'NDA DEĞİŞİKLİK YOK
İSTANBUL / İHA
Konuyla ilgili olarak Maliye Bakanlığı'ndan yapılan açıklamada şöyle denildi: "Son günlerde bazı medya organlarında, Maliye Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkındaki Kanun Hükmünde Kararnameye 5917 sayılı Kanunla eklenen 'Genel ekonomik politikalar ve stratejiler çerçevesinde kamu alımlarına ilişkin temel politikaları oluşturmak, bu konudaki kanun tasarılarının hazırlanmasında ilgili kurumlar arasında koordinasyonu sağlamak' hükmünden hareketle, 'Mecliste gece yarısı torba yasaya eklenen bir maddeyle Kamu İhale Kurumunun tüm yetkilerinin Maliye Bakanlığı'nın onayına tabi kılındığı, Kurumun özerkliğinin tırpanlandığı, bağımsızlığının tartışmalı hale geldiği, denetim ve şeffaflık konularında işlevsiz hale getirildiği' gibi değerlendirmeleri içeren haber ve yorumlar yer almaktadır.
Yapılan düzenlemenin içeriğine bakıldığında, yapılan bu yorumların herhangi bir hukuki dayanağının olmadığı kolayca anlaşılabilmekle birlikte, bu haberlerin kamuoyunda oluşturabileceği tereddüt ve yanlış anlamaların önüne geçilebilmesi amacıyla aşağıdaki açıklamanın yapılmasına ihtiyaç duyulmuştur.
Maliye Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkındaki Kanun Hükmünde Kararnameye 5917 sayılı Kanuna eklenen hükümle 'Genel ekonomik politikalar ve stratejiler çerçevesinde kamu alımlarına ilişkin temel politikaları oluşturmak, bu konudaki kanun tasarılarının hazırlanmasında ilgili kurumlar arasında koordinasyonu sağlamak' görevi bakanlığımıza verilmiştir.
Öncelikle, söz konusu düzenlemenin bir gece yarısı yapıldığı iddiası gerçeği yansıtmamaktadır. Kamu alımlarıyla ilgili bu düzenlemenin de yer aldığı Kanun Tasarısı 22.04.2009 tarihli Bakanlar Kurulu Kararıyla TBMM'ye sevk edilmiş, söz konusu hüküm 19.06.2009 tarihinde Plan ve Bütçe Komisyonunda görüşülmüş ve 25.06.2009 tarihinde Genel Kurulda kabul edilmiştir. Yani bu hükmün yasalaşması 60 günlük bir süreçten sonra gerçekleşmiş olup 'Torba Kanuna son dakikada eklenmesi' söz konusu değildir. Kaldı ki, bu düzenleme Kamu İhale Kurumu da dâhil ilgili tarafların mutabakatıyla yapılmıştır.
Yapılan düzenlemenin içeriğine ilişkin yorumlarda özet olarak, eskiden Kamu İhale Kurumuna ait olan bazı yetkilerin Maliye Bakanlığına verilerek Kurumun etkisiz hale getirildiği ileri sürülmektedir.
Oysa 5917 sayılı Kanunla yapılan düzenlemeyle Maliye Bakanlığına verilen yetkiler, daha öncesinde de Kamu İhale Kurumunun yetki ve görevleri dahilinde olmayan, üstelik olması da mümkün bulunmayan yetkilerdir.
Türkiye Cumhuriyeti Anayasasına göre, genel ekonomik politikaların ve stratejilerin tespit edilmesi görevi Bakanlar Kuruluna verilmiş olup, yine Anayasanın 88 inci maddesine göre Kanun teklif etmeye Bakanlar Kurulu ve milletvekilleri yetkilidir.
Bu çerçevede, esas itibariyle hükümetin ve Meclisin yetkisinde olan hususların Düzenleyici ve Denetleyici bir kurum olan Kamu İhale Kurumuna verilmesi zaten söz konusu değildir. Düzenleyici ve denetleyici Kurumlar, politika belirleme ve kanun tasarısı hazırlanması sürecinde doğru stratejilerin oluşturulabilmesi için, görev alanlarındaki birikimlerini paylaşma bağlamında yardımcı ve destek olma gibi önemli bir role sahiptirler.
Türk Hukuk sistemine göre, Düzenleyici ve denetleyici Kurumlara verilen idari ve mali özerklik ise, politika belirleme ve kanun tasarısı hazırlamaya ilişkin olarak değil, kendi görev alanlarına ilişkin kanunlarla verilen yetkilerin uygulanmasına yöneliktir.
Öte yandan, Kamu İhale Kanununun 53 üncü maddesi ile Kamu İhale Kurumuna verilen 'ihale mevzuatı ile ilgili eğitim vermek, ulusal ve uluslararası koordinasyonu sağlamak' yetkisinin Maliye Bakanlığına verilen bu yetki ile işlevsiz hale geldiği iddia edilmektedir. Oysa Kamu İhale Kurumuna verilen bu yetki kanun tasarılarının hazırlanmasına ilişkin bir koordinasyonu içermemektedir. Kamu İhale Kurumunun yasa çerçevesinde ikincil mevzuatı hazırlama ve bu konuda yapılacak çalışmalarda koordinasyonu sağlama görevi eskiden olduğu gibi devam etmektedir.
Maliye Bakanlığına verilen yetki, Anayasa gereği hükümetçe belirlenen genel ekonomik politikalar ve stratejiler çerçevesinde kamu alımlarına ilişkin temel politikaları oluşturmak ve sadece kanun tasarılarının hazırlanmasıyla ilgili sınırlı bir koordinasyonu kapsamaktadır.
Kamu İhale Kurumunun yetkileri ise 4734 sayılı Kamu İhale Kanununda sayılmakta olup, getirilen bu düzenleme ile Kurumun ne idari ve mali özerkliğinde, ne de yetkilerinde hiçbir değişiklik olmamıştır. Kamu İhale Kurumu, kendi görev alanıyla ilgili olarak, hiçbir konuda Maliye Bakanlığından izin ya da onay almayacak daha önce olduğu gibi Kurumun hazırladığı ikincil mevzuat düzenlemeleri doğrudan Resmi Gazete'de yayımlanacak ve yürürlüğe girecektir.
Son yapılan düzenlemenin temel gerekçesi, çeşitli alt unsurları olan kamu alımları alanındaki çalışmaların daha koordineli bir şekilde yürütülerek AB ile uyum sürecinin kolaylaştırılmasıdır.
Bilindiği üzere, Türkiye'nin Avrupa Birliğine katılım müzakerelerinin yol haritasını içeren 'Türkiye İçin Müzakere Çerçeve Belgesi', aralarında 5 numaralı 'Kamu Alımları' faslının da bulunduğu 35 başlıktan oluşmaktadır.
'Kamu Alımları' faslına ilişkin 7 Kasım 2005 ve 28 Kasım 2005 tarihlerinde Brüksel'de tanıtıcı ve ayrıntılı tarama toplantıları gerçekleştirilmiştir. Avrupa Komisyonu tarafından tarama toplantılarının ardından bir tarama sonu raporu hazırlanmış ve Konsey'de üye devletlerle yapılan görüşmeleri takiben kamu alımları faslındaki müzakerelerin başlatılabilmesi için 3 açılış kriteri belirlenmiştir.
Birinci açılış kriteri uyarınca Türkiye'den, kamu alımları başlığı altındaki müzakereleri AB ile doğrudan yürütecek, kamu alımlarına ilişkin her alanda genel ve tutarlı bir politika izlenmesini sağlayacak ve uygulamayı yönlendirecek bir kurumun görevlendirilmesi istenilmiştir.
Böyle bir koordinasyon ihtiyacının ortaya çıkmasının temel gerekçesi, AB Müktesebatında kamu alımlarının, Klasik Kamu Alımları, Belli Sektörlerde (enerji, su, ulaştırma ve posta) Faaliyet Gösteren Kuruluşların Alımları, İmtiyazlar ve Kamu-Özel Sektör İşbirliği (KÖİ) gibi alanlardan oluşmasıdır. Tarama toplantılarında, Türkiye'de sayılan bu alanlardaki mevzuatı düzenleyen ve uygulayan kurumların farklılığı müzakereleri zorlaştıran bir unsur olarak ortaya konulmuştur. Gerçekte de ülkemizde sayılan bu
alanlarda yetkili olan kurumlar farklıdır. Kamu İhale Kurumu da sadece klasik kamu alımları alanından sorumlu bir kurumdur.
Bu çerçevede, kamu alımları başlığı altında yer alıp farklı kurumların yetki alanlarına giren konularda AB ile müzakereleri yürütmek ve bu alandaki koordinasyonu sağlamak amacıyla söz konusu düzenleme yapılmıştır.
Kamu alımlarının kamunun genel harcama politikalarının ayrılmaz bir parçası olması, kamu harcamaları ile ilgili hükümet politikalarının uygulanmasının Maliye Bakanlığı'nın sorumluluğu altında bulunması nedeniyle bu alanda yapılacak çalışmaların koordinasyonu Maliye Bakanlığı tarafından yürütülecektir.
Yapılan bu düzenlemenin içeriğine ve çıkış amacına bakıldığında, klasik kamu alımları alanında düzenleyici ve ihtilafları çözen bir kurum olarak görev yapan, idari ve mali özerkliğe sahip Kamu İhale Kurumu'nun 'etkisiz hale getirilmesi', 'fiilen Maliye Bakanlığına bağlanması', 'özerkliğinin tırpanlanması' gibi yorumların gerçek dışı olduğu ortaya çıkmaktadır.
Kamu İhale Kurumu, Maliye Bakanlığının bağlı bir kurumu değildir ve kendi görev alanında yürüttüğü çalışmalarda bağımsızlığını ve özerkliğini korumaktadır."
