KOLESTEROLÜ DÜŞÜRMEK İÇİN EN YENİ TEKNİKLER

Bu dosyada kalp hastalıklarının en ciddi habercilerinden biri kolesterol konusunu ele aldık. Kolesterolünüzü öğrenin, kontrol altında tutun ve kalp hastalıklarının ciddi sinyallerinden birini kendi kendinize iyileştirin. İşin uzmanı doktorlar sizi bu dosya ile bilinçlendirecekler. Prof. Dr. Bingür Sönmez, Prof. Dr. Murat Ersanlı, Diyetisyen Zeynep Koç kolesterol düşürmede en yeni teknikleri gösterecekler. Uygulayın ve damarlarınızı tıkayan kolesterolünüzü düşürün.

10 YAŞINDAKİ ÇOCUĞUNUZUN KOLESTEROLÜNÜ ÖLÇTÜRÜN!
Kalp hastalıklarının önünü kesmek için önemli bir gösterge sayılan kolesterol ölçümü pek çok kişi tarafından ihmal ediliyor. Prof. Dr. Bingür Sönmez ise ailelere, 10 yaşından itibaren çocuklarının kolesterol değerlerine baktırmayı tavsiye ediyor.

Kalp sağlığı için sadece 'iyi kalpli' olmak yetmediği gibi pek çok kişi de kalbini yormak için elinden geleni yapıyor. Kalp hastalıkları için önemli bir gösterge olan kolesterol değerlerinin ölçümü ise çoğunlukla ihmal ediliyor. Memorial Hospital Kalp Sağlığı ve Hastalıkları Bölümü Başkanı Prof. Dr. Bingür Sönmez, kolesterolün kalp sağlığı için önemini anlattı:

MUTLAKA TEST YAPTIRIN
* Kolesterol kalp hastalığı riskini tam olarak gösteriyor mu, yoksa kolesterol ölçümü bir moda mı oldu?
Kalp hastalığının nedeni sadece kolesterol değildir. Ameliyat ettiğimiz birçok hastanın kolesterolünün normal olduğunu görüyoruz. Burada henüz sırrına ulaşamadığımız ince bir nokta var. Tıpkı kanserin tanımlanmasındaki gibi o büyüyü çözdüğümüz zaman damar sertliğini de çözmüş olacağız. Ancak; çok faktörlü bir hastalık olan damar sertliği içinde, kolesterolün yüksek olması önemli bir 'erken hastalık' nedenidir.

* Kalp hastalığı riski olmayan birinin kolesterol ölçtürmesi lazım mı?
Rutin olarak 40 yaşından sonra her yıl kan yağlarına baktırmak lazım. Eğer ailesel hikayesi ve diyabeti varsa bu 40 yaşı 30 yaşa indirmek lazım. Kolesterolü düşürmek için herkes bir Lokman Hekim ilacı bekliyor. 'Şu otu ye, iyi olacaksın' dememi bekliyorlar ama olay çok faktörlü. Hem diyet yapacaksın, hem kilo almayacaksın, hem spor yapacaksın, hem stresten arınacaksın. Kalp hastalıklarından ancak öyle korunabilirsin.

* Kolesterolü kaç yaşından itibaren ölçtürmek lazım?
Ailelerin 10 yaş civarındaki çocuklarının kan şekeri, kan yağları ve tansiyonunu mutlaka kontrol ettirmeleri gerekir. On yaşında olup kolesterolü bin civarında olan insanlar var. Bu vakalar çoğunlukla ailesel oluyor. Yani anne ya da babasında kolesterol olmuş oluyor ama bu da şart değil. Annebabada hiç kolesterol olmaz ama çocukta olabilir. Çünkü aile köklerinde vardır. Çocukların kolesterollerini ölçtürün, çünkü tekrar ediyorum sürpriz sonuçlarla karşılaşabilirsiniz.

* Kalp sağlığını korumaya kaç yaşında başlamalı?
Anti aging gençleşme değil yaşlanmayı önleme yöntemidir. Kalp sağlığını korumaya 15 yaşından sonra başlanmalı. Bol sebze, meyve, tavuk yenmeli. Okul kantininde kolalı içecekler vitrinden geri plana atıldı, hamburger satışları yasaklandı. 'Kalbimi Seviyorum', kampanyasından sonra Tarım Bakanlığı'nın müfettişleri kontrol ediyorlar. Cips, kolalı yiyecekler, hamburgerler kantinlerden artık yavaş yavaş atılıyor. Bu tedbirlerin sonuçlarını önümüzdeki 15 yıl içinde alacağız.

'Koyun gibi otlasan da kolesterolün çıkabilir'

· Kolesterol değerlerini neler yükseltir?
Bildiğimiz klasik etkenler var; kırmızı et, aşırı kilo gibi... Ama bazen bakıyorsunuz bunların çok dışında faktörler de oluyor. 'Sadece otla besleniyorum' diyen insanların da kan yağları yüksek çıkıyor. Koyunu düşünün; sadece ot yiyor ama açıp içini bakalım yağ dolu. Demek ki iç yapım denen bir mekanizma var. Sadece sebze ile beslenseniz de kan yağları yükselebilir. Bu durumda yapmamız gereken dış yardım almaktır. Sonuç olarak, koyun gibi otla beslenerek de kolesterolümüz olabilir. Dikkatli olalım ama sadece beslenme şeklimize de güvenmeyelim.

AYRI İNCELENMELİ
* Kolesterol rakamları sürekli değişiyor, sizce kaçı tutturmak için çalışmalıyız?
Şimdi ben HDL'ye 'hayırlı', LDL'ye ise 'lanetli" kolesterol diyorum. Amerikan Kardiyoloji Derneği'nin yayınlarına göre; LDL'nin yani kötü kolesterolün 100'ün altında olması gerekli. Hatta 80'in altında olması söyleniyor ki bu çok güç. Bu değer de kan yağlarını düşüren ilaçların iştahını çok kabartıyor. Bu arada toplam kolesterol yanıltıcı olabiliyor. O nedenle HDL ve LDL ayrı ayrı değerlendirilmelidir.

BENDE KOLESTEROL YOK
* Sizin kolesterolünüz kaç?
Benim HDL oranım yani iyi kolesterolüm 56, kötü kolesterolüm de 90 ve şunu söyleyeyim; benim anneannem 90 yaşında öldü. Biraz şanslıyım.

* Hiçbir şikayeti olmayan insanların kolesterolü yüksek olabilir mi?
Bir defa sessiz kalp hastalığı denen çok tehlikeli bir grup var. Bunlar enfarktüsü bile sessiz geçirebiliyorlar. Bu nedenle benim ağrım yok diye mutlu olmanın zamanı değil. Şikayet olmasa bile vücuda yine zarar verir. Bir insanın kolesterolünün yüksek olması diyabetik olması gibidir. Diyabetik hasta diyetini yapar, ilaca başlar. Hem diyetine hem de şeker ilacına dikkat eder. Zaman zaman ilacını yükseltmek lazım. Bir insanın kan kolesterolü diyetle düşmüyorsa, mutlaka ilaç kullanılmalı. İlaca başladıktan sonra ise kesmek mümkün değil, ama zaman zaman ilacın miktarı azaltılabilir. Öncelikle üç ay egzersiz ve diyet veriyoruz. Bu tedbirle çoğunlukla düşüyor. Düşmezse ilaç veriyoruz. LDL 100'ün üzerindeyse diyet ve egzersizle düşmüyorsa mutlaka ilaç başlamak gerekiyor. İlacın bir sakıncsı var LDL'yi düşürürken HDL'yi de düşürebiliyor ki bu da hiç hoşlanmadığımız bir şey. Ama hastanın diyabetteki gibi artık sürekli bu ilacı kullanması gerekiyor.

'Ben zayıfım' diye sevinmeyin

· Mutlaka şişman insanların mı kolesterolü yüksek çıkar?
Hayır; kolesterolü yüksek olmayan pek çok şişman insan vardır. Burada yapım ve harcanma dengesinin bozuk olması söz konusu. Sabah yumurta ve tereyağı yiyorlar ama kolesterolleri yüksek değil. Çünkü bunları harcıyorlar. Dışardan bakılarak kolesterol asla anlaşılmaz. Çok zayıf olup da kolesterolü yüksek olanlar var.

EVLENİRKEN ÖLÇTÜRÜN
"Nasıl evlenmeye giderken AIDS, Hepatit gibi bulaşıcı hastalık testleri yapılıyorsa bence bu havuza kolesterolü de eklemek lazım. İnsanlar evlenecekleri kişinin kalp sağlığı riskini açık açık görsünler. İnsanlar kolesterol ölçümü yaptırmıyorlar, kaçıyorlar bundan çünkü gerçeği görmek pek çok kişiyi korkutuyor. Bu korku ise önlem almalarını zorlaştırıyor."

40 YAŞ KADINI DİKKAT
* Erkeklerin kolesterolü kadınlara göre daha mı yüksek olur?
Kadınların kolesterolü menopoz dönemine kadar erkeklerden daha düşük oluyor ama menopozdan sonra kadınların inanılmaz bir şekilde kolesterolleri yükseliyor. Bu da doğal olarak damar sertliği riskini çok yükseltiyor.

içinde Kolesterolün yaşla ilgisi Kolesterolün yaşla ilgisi yoktur. Bakarsınız 70 ya yoktur. Bakarsınız 70 yaşında bir adamda kolesterol şında bir adamda kolesterol oranları normal çıkar da 40 oranları normal çıkar da 40 yaşındaki oğlunun kolesterol yaşındaki oğlunun kolesterol ilacı kullanması gerekebilir. ilacı kullanması gerekebilir. Biz Türkler ırk olarak şanssız Biz Türkler ırk olarak şanssız bir milletiz. HDL oranlarımız bir milletiz. HDL oranlarımız düşük. Düşük olması gere düşük. Düşük olması gereken LDL oranlarımız ise ken LDL oranlarımız ise daha yüksek. Bu neden daha yüksek. Bu nedenle dikkat etmemiz le dikkat etmemiz gerekiyor.

Her gün bir stanollü yoğurt kolesterolü 15 puan düşürür'

Kolesterolü düşürmek için bitkisel stanol adı verilen gıda desteklerinden de yararlanılıyor. Prof. Dr. Murat Ersanlı, "Marketlerde satılan stanollü yoğurt ve sütler, vücuda giren kolesterolün daha hızlı atılmasını sağlıyor" diyor.

İstanbul Üniversitesi Kardiyoloji Enstitüsü kardiyologlarından Prof. Dr. Murat Ersanlı, yeni dönemde kolesterol düşüren besin maddelerinden biri olarak gösterilen fonksiyonel gıdalarla ilgili soruları yanıtladı:

* Bitkisel stanoller kolesterol değerlerini nasıl düşürüyor?
Bitkisel stanoller kolesterol yapısına benzer yapıda gıda ile alınan doğal ürünlerdir. Muhtemelen ince bağırsakta kolesterol ile rekabete girerek, emilimini engeller ve atılımını hızlandırırlar. Bu şekilde kolesterol seviyesi de azalır. Bitkisel stanoller, vücuda giren kolesterolün daha hızlı atılmasını sağlar.

İLAÇ SAYILMIYORLAR
* Bitkisel stanollerin kolesterol ilaçlarından farkı nedir? Bunlar da ilaç olarak kabul edilebilir mi?
Kolesterol ilaçları esas olarak iki gruba ayrılır. Bir tanesi kolesterol yapılımını azaltır; bunların başlıcası statinlerlerdir. Diğerleri de kolesterol emilimini azaltan ilaçlardır. Stanoller de işte bu gruba benzer etki gösterir. Ancak tam ilaç kategorisine girmezler. Yaşam tarzı değişiklikleri ile ilaçlar arasında bir ara gruptur. İlaç alırken de yanında bunlardan yararlanabilirsiniz.

* Kolesterolü iyi seviyelerde olan biri yine de korumak için bitkisel stanol kullanmalı mı? Ekstra etkisi olur mu?
Bu tamamen ideal kolesterol kavramı ile ilgilidir. Sizin iyi, yeterli kolesterol seviyesi diye bildiğiniz seviye; yapılan çalışmalarla zaman içinde pek de iyi olmayan yüksekçe bir seviye olarak yorumlanabilir. Örneğin kalp hastaları için hedef 'kötü' yani LDL kolesterol seviyesi 100 miligram iken, son yıllarda bu oran 60-70 miligrama indirildi. Bu yönüyle düşünüldüğünde normal kolesterolü olanlarda da bitkisel stanol kullanımının kolesterol düşürücü etkisinin faydası olabilir.

YOĞURT VE SÜT
* Kolesterol ilacının yanında bitkisel stanol içeren ürünler kullanılmasını önerir misiniz?
Evet, günde iki gram stanol alımı ile kolesterol düşürücü tedaviye ilaveten yüzde on civarında kolesterol düşürülebilir. Özellikle kalp hastalarında kolesterol düşürücü statin ilacı tedavisi yüzde 20-30'lar civarında bir düşme sağlarken stanollerle yüzde 15 ilave bir düşüş elde edilebiliyor. Bu tür hastalar için ilacın yanında stanol kullanımı ekstra fayda sağlanabilir.

* Doktorum günde bir tane yoğurt içeceği ya da yoğurt yememi tavsiye etti. Ben daha fazla yersem daha fazla etkisi olur mu?
Fazla yiyerek bir yarar sağlayamazsınız. Amerikan Kalp Birliği Kılavuzu'nda da belirtilen doz, iki gramdır. Bu miktar da stanollü bir kase yoğurt ya da iki bardak sütte bulunuyor zaten.

* Eşimde de, bende de kolesterol var. Oğlum 7 yaşında. Günlük süt verirken, bitkisel stanol içeren süt vereyim mi?
Kolesterol yüksekliğinde soya çekim fazladır. Oğlunuzun da yüksek kolesterol olma ihtimali hayli fazla görünüyor. Bitkisel stanoller beş yaş ve üstü çocuklarda yapılan çalışmalarda faydalı bulunmuşlar. Siz de oğlunuza yedirebilirsiniz.

* Kimler stanollü ürünler kullanamaz?
Bunların kayda değer bir yan etkisi yoktur. Hamile ve emzirenlere ilişkin elimizde yeterli bilgi olmadığı için onlar kullanmamalıdır.

İKİ HAFTADA ETKİSİNİ GÖSTERİYOR
* İki hafta bitkisel stanol içeren ürünler kullandım ve kolesterolüm düştü. Şimdi ne olacak? Sürekli bu ürünleri kullanmam gerekiyor mu? Bırakınca kolesterolüm tekrar yükselir mi?
Stanol içeren ürünler düzenli olarak günde iki gram alındığında en iyi etkiyi gösteriyorlar. Ne kadar özenli diyet yaparsanız yapın stanollerden elde edeceğiniz etkiyi sağlayamazsınız. İki gram stanol almak için örneğin sekiz kilo portakal ya da 17 kilo havuç yemek gerekir. İki gram stanol önemli çünkü kandaki kolesterol seviyesini yüzde 10 ile 15 civarında düşürebiliyor. Bu etki düzenli diyet, egzersiz gibi yaşam tarzı değişiklikleri ile elde edilen kolesterol düşürücü etkiye benzer bir orandır. İnsanlar yaşam tarzı değişikliğinde mesela spor yaptığında yüzde 10-15 bir değişim oluyor. İki hafta stanol kullanarak bu etki görülmeye başlıyor. Ancak tüm kolesterol düşürücü tedavilerde olduğu gibi etkinin sürmesi tedavinin sürdürülmesine bağlıdır. Tüm kolesterol düşürücü tedaviler ilaç olsun, yaşam tarzı değişiklikleri olsun, stanol olsun ömür boyu sürdürülmelidir.

*Her yeni çıkan şeyin sonradan yan etkisi çıkıyor, bunların yan etkisi var mı?
Bildiğimiz kadarıyla yok.

Mısır, buğday ve pirinç doğal stanol kaynağı!

Haliç Üniversitesi Yardımcı Doçent Diyetisyen Zeynep Ö. Koç bitkisel stanollerle ilgili soruları yanıtladı:

* Kolesterolü düşürdüğü söylenen bitkisel stanolü yiyeceklerimizin içinde bulabilir miyiz?
Bitkisel stanoller doğal olarak mısır, buğday, pirinç ve diğer bitkilerde bulunan besin maddeleridir. Bu bitkisel maddeler, kötü kolesterolün sindirim sisteminden kana karışmasını engelleyerek kandaki kolesterolün doğal yoldan düşmesine yardımcı olur. Kolesterolü düşürmek için günde iki gram bitkisel stanol öneririz. Bu iki gramı mısır, buğday, pirinç gibi maddelerden alabilmek için onlardan aşırı miktarda tüketmek lazım ki bunu hiç önermiyoruz.

ÖNCE SAĞLIKLI BESLENME
* Kolesterolü yüksek olan kişilere neler öneriyorsunuz?
Kolesterolü yüksek olan kişilere öncelikle sağlıklı beslenme öneriyoruz. Kolesterolü yüksek yiyecekleri almamasını istiyoruz. Kolesterol sorunu olan biri, günde 200 miligram kolesterol içiren besin tüketebilir. Kolesterol sorunu yoksa o zaman 300 miligram tüketmesinde yarar vardır.

* Hangi besinde ne kadar kolesterol var?
Gün içinde üç köfte yerseniz 81 miligram kolesterol alırsınız. 90 ile 100 miligram kuzu etinde 94 miligram kolesterol vardır. Tavuk veya hindi etinde 85 miligram kolesterol vardır. Üç kokteyl sosiste 74 miligram kolesterol vardır. Üç köfte kadar balıkta 80 miligram. Bir adet yumurta sarısında 274 miligram kolesterol vardır. Üç karper kadar peynirde 107 miligram kolesterol bulunur. Üç top dondurmada 50 miligram kolesterol bulunur. Bir su bardağı kadar sütte aşağı yukarı 3 miligram kolesterol vardır. Dikkat ederseniz kolesterol içeren yiyeceklerin yağlı ve hayvansal kaynaklı besinlerde olduğunu göreceksiniz. Tahıllarda sebze ve meyvelerde kolesterol bulunmaz.

İLACA DEVAM EDİLMELİ
* Bitkisel stanollü ürünler kullanırken günlük beslenme düzenimi değiştirmem gerekiyor mu?
Eğer kolesterolünüz yüksekse öncelikle şunu unutmayın, ilacınızı düzenli kullanmanız gerekir. 'Ben bitkisel stanol kullanıyorum ilacımı almama gerek yok' diye düşünüp yanılmayın. İlacın yanında bitkisel stanollerden de kullanmasında yarar vardır. Ama bitkisel stanol ilaç değildir. Bu kolesterolün ya da ilaç dozunun düşmesine neden olabilir. Biz sağlıklı beslenmeyi öneriyoruz. 'Ben nasıl olsa bitkisel stanol' kullanıyorum diyerek kolesterolü yüksek yiyecekler yenmemeli.

* Diyabetliler bu gıdaları kullanabilir mi?
Beslenme düzenlerinde süt ve yoğurt verilmişse, herhangi bir sakıncası yok hatta faydası var. Diyabetlilerin damarlarında daha kolay damar sertliği oluşabilir. Bunu önlemek için diyabetlilerin bitkisel stanol almasında yarar vardır.

PUDİNGLE DE KOLESTEROLÜNÜZÜ DÜŞÜREBİLİRSİNİZ!
* Bitkisel stanol içeren ürünlerle yemek pişirebilir miyim? Mesela stanollü sütle puding yapabilir miyim; yine aynı etkiyi verir mi?
Tabii... Bitkisel stanolleri günde aşağı yukarı iki gram tüketmek gerekir. Bu da bir bardak kadar bitkisel stanol içeren yoğurt olacağı gibi; stanollü sütle yapılan puding yoluyla da alınabilir.

*Diyet yapıyorum... Bitkisel stanol içeren ürünler kilo aldırır mı? Diyetime ek olarak bunları tüketebilir miyim?
Kalori düzeninizi ayarlamışsanız, normal yoğurt yerine bitkisel stanollü yoğurt tüketebilirsiniz. Ama fazla miktarda yemenizi önermem. Günlük beslenmenizin içinde tüketeceğiniz yoğurt ve süt miktarı neyse o kadar yiyin.

*Bu ürünler diyet önerileriniz içinde yer alıyor mu?
Eğer hastanın kolesterolü yüksekse ve tadım sorunu yoksa; diyet önerilerim içinde bu ürünleri söylüyorum. Bitkisel stanoller her bitkinin içinde zaten var. Ama 'Nasıl olsa bitkiselmiş. Ben bundan bol bol yiyeyim' demek olmaz. Her şeyin dozajı var. Bu tür beslenme desteklerini dozu aşmamak kaydı ile sağlıklı olarak tüketebiliriz.

Kızıyla oynarken kolesterolün nasıl düşeceğini buldu

Kolesterolü düşürmek için bitkilerde doğal olarak bulunan stanol maddesini ayrıştıran ve 'Stanolün Babası' diye tanınan kimyager Igmar Wester, bu buluşunu iki yaşındaki kızıyla oynarken yapmış!

Stanol ilaç değil ama ilaçlara destek olarak kullanılınca, kolesterolü düşürme savaşında etkili olduğu iddia ediliyor. Yoğurt, süt ve margarin gibi ürünlerin içine eklenerek 'stanollü ürün' diye de satılıyor. Stanolü günde sadece iki miligram tüketmek gerekiyor. Bu iki miligramı havuç, mısır ve pirinç yiyerek de elde etmek mümkün ama o zaman her gün 200 havuç yemek gerekiyor!

ETKEN MADDEYİ BULDU
Bu pek mümkün olmadığı için de 'etken madde' çıkartılıp 'fonksiyonel gıda' denen ürünlerin içine konuluyor. Tüm dünyada 30'dan fazla ülkede bu ürünler satılıyor; Türkiye'de dahil. Düzenli kullanıldığında kolesterolü 15 günde 15 puan düşürdüğü iddia edilen bu ürünlerin yaratıcısı ise bir kimyager... Finlandiyalı kimyager Ingmar Wester, yıllarca doğadaki besinlerin içinden ayrıştırmaya uğraştığı stanolü, o dönem iki yaşında olan kızıyla oynarken bulmuş! Wester'in 1995'de ortaya çıkardığı stanol, pek çok kere test edildikten sonra yoğurt, süt gibi ürünlerin içine girmiş.

LABORATUVARA KOŞTU
Stanolün babası sayılan Ingmar Wester, geçtiğimiz günlerde Türkiye'ye geldi ve stanol hakkında ayrıntılı bilgi verdi:

* Stanolü nasıl buldunuz?
Bu konu üzerinde çalışmalarımız sırasında, eşimin evde olmadığı bir gece iki yaşındaki kızıma bakmak zorundaydım. Stanol özünün nasıl kullanılabileceğini tam o sırada düşünerek keşfettim! Çalışma arkadaşlarımdan birini aradım ve fikrimi anlattım. Heyecanımı paylaştı ve hemen laboratuvara giderek test etmem gerektiğini söyledi. Kızımı ona bıraktım ve gerekli testler yapabilmek için hemen laboratuvara koştum.

İLACI OLUMLU ETKİLER
* Kolesterol düşürücü etkisini nasıl fark ettiniz?
Çok da kolay olmadı. Bu konu üzerinde pek çok klinik çalışmalar gerçekleştirdik ve pek çok aşamadan geçtik. Tüm bu çalışmaların sonucunda çalışmaların bugünkü haline ulaştık.

* Pek çok fonksiyonel gıda, kullandıkça insanı rahatlatır. Kolesterol düşürenlerin yararını insanlar nasıl fark edebilir?
Öncelikle kolesterolü ölçtürmek gerekmektedir. İlaçla tedavi gerektiren durumlarda doktor tavsiyesi ve kontrolü altında kolesterol ilacı kullanılmalıdır. Bu ürün de günlük beslenme düzeni içinde ilaçla birlikte kullanılabilir. Klinik çalışmalar göstermektedir ki, kolesterol düşürücü ilaçlar ile birlikte kullanılması ilaçların etkilerine olumlu yönde katkı sağlıyor.

* Stanol nelerin içine konulabilir, yalnızca süt ürünleri ile mi kullanılır?
Stanol süt ürünlerinden, margarin ve meyve suyuna kadar çok farklı formatlarda kullanılabilir. Tüketim açısından en fazla tercih edilen süt, yoğurt, yoğurt içeceği ve margarin olmak üzere Türkiye'nin en geniş ürün gamı ile piyasaya çıktı. İleride farklı kullanımlar da planlayabiliriz.

HİÇ ŞİKAYET ALMADIK
* Stanol sosis, salam gibi kolesterolü yükseltebilecek yiyeceklerin içine de konabiliyor mu?
Bitkisel stanollerin, beslenme düzenimiz için sağlıklı kabul edilen ve çeşitli kuruluşlar tarafından tavsiye edilen günlük yiyeceklere eklenmesi, bu besinlerin yararını arttırabilmesi açısından uygun. Salam ve sosis gibi şarküteri ürünlerinin içine koymak aklımıza bile gelmedi.

* Stanol ürünü kullananlardan şikayet aldınız mı?
50'den fazla yayınlanmış klinik çalışma, bu maddenin etkisini ve güvenliğini ortaya koydu. Böylece 12 senedir insanlar tarafından güvenli bir şekilde kullanılıyor. Şu ana kadar bize ulaşan herhangi bir şikayet olmadı.

REÇETE İLE SATILMAZ
Bu bir ilaç değil, kolesterol düşürmeye yardımcı olma fonksiyonu olan bir gıda ürünü. Bitkisel stanoller ilaçlarla kıyaslanmamalıdır, çünkü bitkisel stanoller gıdalara eklenmekte ve günlük beslenme düzenimize katkı sağlamaktadır. 30 ülkede satılıyor ama hiç birinde reçete ile satılmıyor.

İyi HDL ve kötü LDL kolesterol demek mi?

bulunan ve bazı vücut fonksiyonları için gerekli olan maddedir.

* Kolesterolün kanda fazla miktarda bulunması zararlıdır.

* Kanda iki çeşit kolesterol bulunuyor. LDL yani 'kötü kolesterol', damar duvarlarına yapışarak plakalar oluşturur ve damarları tıkıyor. Damar sertliği olarak bilinen bu tıkanıklık, kalp rahatsızlıklarına yol açıyor. LDL'si 100'ün üzerindekiler tehlikede.

* Bir de HDL yani 'iyi kolesterol' var. İyi kolesterol yüksek olduğunda kalp hastalığı riski azalıyor. İyi kolesterolü yükseltmenin ideal yolu spor yapmak, sağlıklı ve dengeli beslenmek.

BESLENMEYE DİKKAT EDİN
* Kolesterol karaciğer tarafından üretilirken, besinler yoluyla da alınır.

* Hayvansal kaynaklı besinlerde kolesterol bulunur. Meyve, sebze ve tahıllarda ise bulunmaz.

* Vücuttaki kolesterol düzeyinin yüksek olması kalp ve damar hastalığı riskini arttırır.

* Araştırmalara göre; iki yaşın üzerindeki herkesin, beslenme ile alınan kolesterol ve yağ asitlerinin miktarına ve cinsine özen göstermesi gerekiyor.

Her üç Türk'ten biri kolesterol deposu!

· Kolesterol seviyesini bilmeyenler "Bende yoktur" eğiliminde oluyor. 1200 kişilik A.C. Nielsen Of Araştırmasına göre ise dünyada her 4 kişiden birinde kolesterol bulunuyor.

* Türkiye'de her 3 kişiden birinin yüksek kolesterol problemi var!

* Ancak Türkler kolesterolünü ölçtürmek istemiyor. Türkiye'de kolesterolünü ölçtürenlerin oranı yalnızca yüzde 21. Bu nedenle Türkiye'de 15 yaş üstü yetişkinlerin yüzde 79'u kolesterol seviyesini bilmiyor.

KALP KRİZİ REKORTMENİYİZ
* Türkiye, 50 yaş altında kalp krizi geçirme sıklığında Avrupa'da en yüksek orana sahip. Avrupa'da ise ortalama sadece yüzde 12 oranında.

* Kolesterol seviyesindeki yüzde 10'luk bir düşüş, kalp hastalıkları riskini ciddi oranlarda düşürüyor. Kolesterol seviyesinde yüzde 10'luk düşüş sağlayan 40 yaşındaki kişi kalp hastalıkları riskinden yarı yarıya kurtuluyor.

* Yüzde 10'luk düşüş; 50 yaşındaki bir kişiyi yüzde 40, 60 yaşındaki bir kişiyi yüzde 30, 70 yaşındaki bir kişiyi ise yüzde 20 oranında rahatlatıyor.

Günde 200 tane havuç yiyebilir misiniz?

· Stanol nedir? Nar, domates, fındık gibi kalp için yararlı gıdaların içinde doğal olarak bulunuyor mu?
Bitkisel stanol, bitki hücreleri içinde bulunan bir alt bileşen grubudur. Günlük beslenme sırasında eser miktarda alınabilir. Doğal olarak bazı bitkilerde ve az da olsa mısır, buğday, çavdar ve pirinç gibi bazı gıdalarda ve meyvelerde bulunur. Genelde günlük beslenmede sadece 30-50 miligram bitkisel stanol alırız. Klinik çalışmalara göre ise günlük iki gram bitkisel stanol alındığında, kolesterol etkin bir şekilde düşmektedir. İki gr stanolü doğal besinlerden almak için günde 150 adet elma veya 200 havuç yemek gerekir.

ŞEKERE DE FAYDALI
* Bitkisel stanollü ürünlerin yalnızca kolesterol düşürücü etkisi mi var, yoksa başka faydalar da sağlıyor mu?
50'den fazla klinik çalışmanın sonucuna göre pek çok faydası saptandı. Tip 1 ve Tip 2 şeker hastalarında kolesterolü düşürmeye yardımcı oluyor, kolesterol düşürücü etkisi kullanıldığı süre boyunca devam ediyor. Tip 2 şeker hastaları ile obezite sorunu olan kişilerde sağlıklı beslenme programı ile birlikte trigliserid düzeylerinde de düzelme sağlıyor. Kan damar fonksiyonlarının, kullanamayanlara oranla daha iyi olduğu gözlenmiş. Kullanım süresi arttıkça alınan sonuç da olumlu yönde artmakta. Klinik olarak sağlıklı fakat damar fonksiyonları zayıflamış kişilerde üç aylık kullanım sonrasında damar fonksiyonlarında iyileşme görülmüş.

SAĞLIĞA YATIRIM
* Kimler kullanamaz?
Kolesterol sorunu olan, damar ve kalp sağlığı konusunda risk taşıyan, kolesterol potansiyeli olan kişiler, doğal olarak stanol içeren ürünlerin ana hedef kitlesidir. Ama ayrıca, yaşam kalitesine önem veren, sağlıklı yaşam bilinci yüksek, dengeli beslenmenin önemini bilen tüm yetişkinler de günlük beslenme düzenlerinin bir parçası olarak bu ürünleri rahatlıkla tüketebilirler. Bu sayede doğal ve kolay bir şekilde sağlıklarını koruma altına alıp, yaşam kalitelerini arttırırlar. Beş yaş altındaki çocuk ve hamileler üzerinde herhangi bir klinik çalışma yapılamadığından, bu kişilerin tüketim için doktorlarına başvurmaları tavsiye ediliyor.

Margarin kolesterolün dostu mu yoksa düşmanı mı?

· Bugüne kadar kolesterole yol açtığı düşünülen margarin, nasıl oluyor da içine stanol eklendiğinde kolestrolü düşürüyor?
Günümüzde Amerikan Kalp Cemiyeti gibi birçok kurum; bitkisel kaynaklı stanol ve sterol gibi yapıların yükselmiş kolesterol düzeyinin düşürülmesinde yardımcı olabileceğini belirtiyor. Ancak bu tür bir diyette yer alan biyolojik aktif öğeler yani yardımcı diyet faktörleri, hiçbir koşulda ilaç eşdeğeri olamaz.

Bir başka deyişle, kişiyi tedavi etmez. Ancak ilaç tedavisine diyet yaklaşımı içinde yardımcı olabilirler. İşte bu yaklaşım içinde margarin, süt ve süt ürünleriyle son derece geçimliliği olan stanol; bu ürünlere katılarak kolesterol seviyesinin düşürülmesinde ilaç veya diyet tedavisine katkı verebilir. Stanol eklenmiş margarin, süt ve süt ürünlerinin 6-8 hafta süresince tüketilmesinin total ve kötü huylu kolesterol (LDL) seviyelerini ortalama yüzde 10 oranında azaltabileceği gösterilmiştir.

* Ülseri olanlara yoğurt ve süt dokunuyor. Bu noktada, bitkisel stanollü süt ve yoğurt kullanmak zararlı olabilir mi?
Uzunca bir süredir, ülsere bir bakterinin neden olduğu bilinmektedir. Eğer neden bu ise; tedavi sonrasında bu hastaların süt ve yoğurt tüketmeleri mümkün olabilmektedir. Tedaviye rağmen, hastalık kişiye rahatsızlık veriyorsa ve süt ya da süt ürünlerinin tüketiminin sınırlanması gerekiyorsa; bitkisel stanol içeren süt ve süt ürünlerini de sınırlandırmak gerekir.

GÜVENLE KULLANILABİLİR
* Kolesterol düşürücü fonksiyonel gıdalar, güvenle kullanılabilir mi? Bazı doktorlar, bu gıdaların aldatmaca olduğunu düşünüyor. Sizce neden böyle bir düşünceleri var?
Biyolojik aktif öğe içeren besinler veya başka bir deyişle fonksiyel gıdalar, güvenle kullanılabilecek olan besinlerdir. Biyolojik aktif öğe olarak tanımlanmış herbir maddenin (stanol, omega 3, pro ya da prebiyotikler gibi) arkasında çok ciddi bilimsel çalışmalar bulunmaktadır. Ancak daha önce de söylediğim gibi, buradaki en temel sorun; stanol tüketiminde de olduğu gibi bu gıdaların hastalığı tedavi etmemeleridir. Bunlar ancak tedaviye katkı verebilir veya hastalıklardan korunmada kişiye yardımcı olurlar.

Kolesterol seviyesi yüksek bir hasta; tek başına stanol eklenmiş margarin, süt ve sütlü ürünleri tüketerek hastalığını kesinlikle tedavi edemez. Bu tür uygulamalarda, diğer diyet planlamalarına ve uygulamalarına da (diyetin enerji düzeyi veya fiziksel aktivite gibi) mutlaka dikkat edilmesi gerekir. Bu tür uygulamaların da, diyetisyenler gibi beslenme konusunda yetişmiş sağlık profesyonelleri tarafından yapılması gerekir. Bu konuda mutlaka bazı uzman hekimlerin farklı yönde uygulamaları veya düşünceleri olacaktır. Ancak bence güvenilirlik konusundaki endişelerin kaynakları bunlardır.

Damarlarınızı koruyacak 7 ipucu!

1 KOLESTEROLÜNÜZÜ ÖLÇTÜRÜN Yüksek kolesterol genelde hiçbir belirti göstermez. Yüksek kolesterolünüzün olup olamdığını öğrenmenin tek yolu; kan testi yaptırmaktan geçmektedir.

2 EGZERSİZ YAPIN Düzenli olarak egzersiz yapmak, kaslardan oluşan kalbinizi güçlendirir ve kalp krizi riskini yüzde 30'a varan oranda azaltır.

3 DENGELİ BESLENİN Sebze-meyve ağırlıklı beslenin. Kolesterol oranı düşük gıdalar tüketmeye çalışın.

4 KİLONUZU KORUYUN Fazla kiloluysanız; 5 kilo vermeniz bile kalp sağlığınızı korumanıza yardımcı olur.

5 SİGARAYI BIRAKIN Kalp-damar sağlığınızın en büyük düşmanlarından birinin sigara olduğunu bilin.

6 STRESTEN KAÇININ Stresin, kalp krizleri için ciddi bir tehdit yarattığını sakın unutmayın.

7 STANOL KULLANIN İçinde bitkisel stanol bulunan gıdalara, beslenmenizde mutlaka yer verin.

KOLESTEROLÜN İYİSİ KÖTÜSÜ VE ÇİRKİNİ VAR!

* 3 tür kolesterol vardır: Kötü LDL, iyi HDL ve çirkin trigliseridler.

* HDL ne kadar yüksek olursa, o kadar iyidir. En az 40 olmalıdır.

* LDL'nin 100'ün altında olması iyidir.

* Trigiliseridler değerinin 150'nin altında olmasında yarar vardır.

* 3 kolesterolün de ayrı ayrı düzenlenmesi gerekmektedir.

* Statin grubu ilaçlar, LDL'yi düşürmede çok etkili olmaktadır. Bu ilaçlar yan etki olarak kas ağrısı yaparsa; doktorunuza danışın. Kendisi ilacın yanında vitamin verip, sorunu çözebilir.

* Bazı vitaminler, HDL'yi artırmayı sağlar.