SAYIŞTAY, Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı’nda Yap-İşlet-Devret (YİD) ve Yap-İşlet (Yİ) modeliyle yapılan işlemleri mercek altına aldı. YİD ve Yİ adı altında yapılan tüm ihaleler ve sonrası yapılan işlemleri inceleyen Sayıştay, devletin 4 yılda 2.3 milyar dolar zarara uğratıldığını belirledi. Hazırlanan rapor, Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne (TBMM) sunuldu. Enerji sektöründeki ihalelerde yapılan usülsüzlükleri gözler önüne seren Sayıştay, Enerji Bakanlığı ile bakanlık tarafından ihale usulü görevlendirilen şirketler arasında imzalanan “özel hukuk sözleşmeleri”nin, Türkiye’de enerji alanında yaşanan sıkıntıların başlıca nedeni olduğunu vurguladı. Sayıştay’a göre, bu sözleşmeler üzerinde idari yargının ön denetimi yok ve kamu aleyhine hükümler yer alıyor. Bakanlık ile özel şirketler arasında imzalanan sözleşmelerin tamamında “gizlilik” yönünde hükümler konulduğu hatırlatılan raporda, “Kamu aleyhine yapılan düzenlemelerin ilgili kurum ve kuruluşlar ile kamuoyu tarafından öğrenilmesi imkânı ortadan kaldırmıştır” denildi.
İlave yatırım
Sayıştay, YİD modeliyle yapılan 24 ve Yİ modeliyle inşa edilen 5 olmak üzere toplam 29 adet santralın incelediğini bildirdi. Raporda, Enerji Bakanlığı’nın YİD modeliyle yapılan santrallerle ilgili olarak ilâna çıkmadığı ve başka şirketlerden teklif almadığı savunuldu.
Raporda, santrallerin kurulacakları yerlerin, arz-talep dengesi göz önüne alınarak bakanlık tarafından belirlenmediği, bu yerlerin seçiminin firmalara bırakıldığını ve bunun sonucunda da bazı bölgelerde talebin çok üzerinde enerji üretecek kapasitede santraller kurulduğu belirtiliyor. Üretilen enerjiye, o bölgede ihtiyaç duyulmadığı için ilâve yatırım yapılarak, yeni iletim hatları tesis edildiği ve bunun da enerji maliyetlerini yükselterek, kayıp-kaçak oranını artırdığı kaydediliyor. Enerji Bakanlığı’nın özel şirketler tarafından ilgili yönetmelik hükümlerine aykırı olarak düzenlenen hatalı fizibilite raporlarına dayanılarak proje kabullerinin yaptığı ifade ediliyor. Sadece elektrik üretmek amacıyla kurulan şirketlerle sözleşme imzalanması gerektiği halde, farklı alanlarda faaliyet gösteren şirketlerle sözleşmeler imzalandığının tespit edildiği raporda, işletme sürelerini belirlemede Enerji Bakanlığı’nın yetkilerini aşarak, bazı projelerin işletme sürelerini artırdığı vurgulanıyor.
Firmaların belirledikleri yatırım tutarları ile özsermaye getiri oranlarının hiçbir araştırma ve analiz yapılmaksızın aynen kabulünün yapıldığı da raporda vurgulanırken, bakanlığın, yatırım maliyetleri gerçeği yansıtmayan santrallerden, yüksek tarifelerle enerji satın aldığı belirtildi.
(H.O. TERCÜMAN)
Güncellenme Tarihi : 16.3.2016 22:10
