Zamcı marketler ekonomik darbe mi yapıyor

Twitter'da bir vatandaş, yabancı ortaklı ve yerli bazı market zincirlerinin ismini alt alta sıralayıp "Şu an hükümete ekonomik darbe yapıyorlar" diye yazdı. Ve bu tweet, paylaşım rekoru kırdı. Vatandaşın bu tweet'e yaptığı yorumlar ise düşündürücüydü. İşte onlardan bazıları:
■ "(X) markette 1 litrelik günlük süt 3.95 liradan bir günde 5.25 lira oldu. Bu keyfilik, kafasına göre aşırı zam neye dayandırılır? Neden denetim yok?"
■ "Kusura bakmayın ama çok iyi yapıyorlar. Ben mi denetleyeceğim bunları? Neden denetim yok? 1 yılda sadece sıvı yağ yüzde 100 zam yedi. Fakirin alım gücü düştü..."
■ "Bazı marketlerde yağın fiyatı 64 lira, bizim markette 72 lira. Kim denetleyecek bunları?"
■ "Üç günde bir etiket değiştiriyorlar!"
■ "Pandeminin başından beri sömürdüler."
■ "Yabancı market zincirlerine karşı yerli sermaye marketler destekleniyordu ama onlar da yabancılar gibi davranmaya başladı."
■ "Borsada en büyük işlem hacimli ve karı en yüksek şirketlerden bunlar (marketler). Gıdayı bu şirketlerin kontrol etmesi çok sakıncalı. Kesinlikle devlet kontrol etmeli."
■ "Düşünün Türkiye'de operasyon yapmak isteyen mihraklar, ana ihtiyaç maddelerini stoklamak ve fahiş fiyatlarla satmak suretiyle halkı canından bezdirir ise, seçmen üzerinde etki oluşturabilir. Bunu yapmak için organize olmak ve para gücü yeterlidir."

TEKELLEŞME TEHLİKESİ

Doğrusu yorumların bazıları Ticaret Bakanlığı, Rekabet Kurulu, Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu için ihbar niteliğinde. 'Elektriğe, doğal gaza, oto yollara vs. zam yapılıyorsa marketlerdeki ürünler de zamlanır' diyenleriniz olabilir. 'Kuraklık ayçiçekleri kavurdu, yağın fiyatının artması normal' diye düşünebilirsiniz. Bazı ürünlerde yüzde 100'lük zamları ne kuraklık, ne döviz artışı, ne de enflasyonla açıklayabilirsiniz.
Marketlerde birçok ürün dövizdeki dalgalanmalardan etkilenmemesine rağmen sanki etkileniyormuş gibi ekstra zamlı satılıyor. Çiftçi ürününe maliyetin altında fiyat sunulduğu için isyan ediyor ama tarlada 1 liraya alınan ürün, marketlerde 7-8 liraya satılıyor!
Market piyasasındaki anormal fiyat artışlarını denetleyecek, denge kuracak bir kontrol mekanizması devreye sokulmalı.
Bir ara meyve-sebzedeki anormal fiyat artışına karşı belediyeler tanzim satışa başlamış ve marketler fiyat indirmek zorunda kalmıştı. Tanzim marketler devreye girmeli!
Marketlerin niyeti elbette darbe değil ama o kadar güçlendiler ve tekel oldular ki, ürünü tarladan kendileri alıyor ya da yurt dışından ihraç ediyorlar, kendi etiketleriyle paketliyorlar. Böyle olunca fiyatları da kendileri belirliyorlar. Marketler, pandemi ilk başladığında sanki kendi aralarında sözleşmiş gibi aynı anda büyük zamlar yapmadılar mı?
Marketlerin ürün yelpazeleri o kadar geniş ki, önce bakkalları, tekel bayilerini, sonra plastikçiden, züccaciyeciye birçok küçük esnafı bitirdiler!
Kapitalizmin en tehlikeli virajı tekelleşmedir. Tekelleşen marketlerin vatandaşı sömürmesinin önüne geçilmeli.

MEVLÜT TEZEL SABAH GAZETESİ

Dolar düştü, fiyatlar inmiyor!

Kur, 8,50'nin üzerinden 7,50'nin altına geriledi. Jet hızıyla zam yapanlar, döviz gerileyince fiyat indiriminde yoklar! Bugün bütün mal, ürün ve hizmet fiyatları üzerinde en az yüzde 10'luk bir indirim marjı oluşmuş durumda!

Pandemi ve kuraklığın damga vurduğu son dönemde enflasyon canavarı da hortladı. Yıllık enflasyon tüketici fiyatlarında yüzde 14,60, yurt içi üretici fiyatlarında yüzde 25,15 olarak gerçekleşti. 12 ayda en yüksek artış yüzde 28 ile mal ve hizmetlerde, yüzde 21 ile ulaştırmada, ortalama yüzde 20,6 ile gıdada görüldü. Şüphesiz gıda fiyatları vatandaşın en çok etkilendiği alan oldu. Bazı gıda maddelerinde artışlar yüzde 100'e vardı. Geçen yıl 120 gıda ürününün fiyatında artış görüldü, sadece 5 ürünün fiyatı azaldı. Fiyatları artıran bir önemli unsur da, dövizdeki yükseliş oldu.

DOLARIN ATEŞİ DÜŞTÜ

Ancak ekonomi yönetiminin aldığı tedbirlerle doların ateşi düştü. 8,50'nin üzerini gören kur, 7,50'nin altına çekildi. Şimdi herkes aynı soroyou soruyor: Dolar yükseldi diye jet hızıyla zam yapanlar, döviz gerileyince fiyat indiriminde neden yoklar? Oysa bugün dolar, gördüğü zirvenin yüzde 14'e yakın altına düştü. Uzmanlar, fiyatlara da benzer bir indirim gelmesi gerektiğini vurguluyor.

VATANDAŞ MAĞDUR EDİLMEMELİ

Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Konfederasyonu Başkanı Bendevi Palandöken "Dövizin ateşinin yükseldiği dönemlerde maliyetleri bahane ederek A’dan Z’ye tüm ürünlere zam yapanlar, döviz düşüşe geçtiği zaman, indirim için aynı şekilde acele etmiyor. Kimse döviz kurlarındaki oynaklığı fırsata çevirerek vatandaşı mağdur etmemeli" dedi. 2020 yılının sonlarına doğru dolar kurunun 8.57’lere çıkarak zirveyi gördüğünü hatırlatan Palandöken, "Bunun üzerine akaryakıttan enerji kalemlerine, gıdadan elektronik aletlere kadar tüm ürünler pahalandı. Vatandaşın elektrik, su ve doğalgaz faturaları arttı.

Esnafımız da sattığı ürünlerin yerine yenisini koyamaz hâle geldi. Ancak 2021 yılında kur 7.40 seviyelerine indiğinde, bu zamların hiçbiri geri alınmadı. Dövizdeki oynaklık, fırsata çevrilmemeli. Dünyadaki gelişmelere ve dış politikaya bağlı olarak, bu oynaklık üzerinden menfaat sağlanmamalı. Zaten pandemi döneminde yalnızca zaruri ihtiyaçları için harcama yapan vatandaşımız, bir de bu gereksiz fiyat artışlarıyla zorlanmamalı. Vatandaşın alım gücü hesaba katılarak, başta enerji ve akaryakıt olmak üzere tüm kalemlerde indirime gidilmeli" diye konuştu.

Türkiye Gazetesi