AK PARTİ, PETROL PİYASASINI YENİDEN GÖZDEN GEÇİRİYOR...

Petrol piyasasını serbestleştirmek için uygun altyapıyı oluşturmayı amaçlayan Petrol Piyasası Yasa Tasarısı, önceki hükümet döneminde TBMM'ye sunulmasına rağmen kadük olmasının ardından, AK Parti hükümetiyle birlikte yeniden gözden geçiriliyor. Alınan bilgiye göre, geçtiğimiz yıl uzun tartışmalar yaşanan ve genelde önemli bir uzlaşı sağlanarak nihai haline kavuşan Petrol Piyasası Yasa Taslağı, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı'nca gözden geçirilerek önümüzdeki günlerde yeniden TBMM'ye sunulacak. Devletin yatırım ihtiyaçlarına cevap verememesi ve AB'ye uyum çerçevesinde özel sektörün yatırımlarını enerji alanına çekmek amacıyla başlatılan serbest rekabete dayalı enerji piyasası kurulmasına dönük çalışmalar önceki hükümet döneminde başlatılmış ve bu çerçevede ilk olarak Enerji Piyasası Kanunu çıkartılmış, ardından Elektrik Piyasası Yasası ve Doğalgaz Piyasası Yasası gelmişti. Son olarak sistemin üçüncü ağını oluşturan ve devlet tekelinin ağırlıkta olduğu petrol sektöründe, hampetrol arama, üretim ve ticareti dışında kalan, hampetrolün işlenmesinden elde edilen ürünlerin pazarlanmasına kadar uzanan zincirle ilgili düzenlemeler bu kanunla yapılmak isteniyor. Önceki yasa tasarısı, aynı zamanda Elektrik Piyasası Yasası, Doğalgaz Piyasası Yasası'ndaki eksiklerle akaryakıt dağıtım sisteminin yasal alt yapı eksikliklerini giderecek şekilde hazırlanmıştı. TASLAKTA NELER VAR Rafinaj, işleme, iletim gibi faaliyetleri dağıtım faaliyetleri ile birleştirerek tek bir yasa altında toplayan taslak, petrol piyasası faaliyetlerini, elektrik ve doğalgaz gibi enerji kaynakları ile birlikte ele alarak Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu bünyesinde bütünleştiriyor. Piyasalarda güvenin sağlanması açısından, faaliyet gösterecek gerçek ve tüzel kişilerin Türkiye'de yerleşik olmasını öngören taslak, ancak Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu kararı ile muafiyet uygulanmasına da olanak sağlıyor. Tasarı ile lisansların düzenlenmesi konusundaki usul ve esaslar ile bunlar üzerinde Kurum tarafından kullanılacak tasarrufların yetki çerçevesi hükme bağlanıyor. Taslak, petrol fiyatlarının serbest piyasa koşullarına göre oluşmasına da olanak sağlıyor. Petrole ilişkin hizmetlerle, teslim ve hizmetlerin birlikte yürütüldüğü bazı faaliyetlerde, fiyatın tarife esasına göre belirlenmesini öngören taslak, tarifeleri; onaya veya bildirime tabi olanlar ile düzenlenmesi ihtiyari olanlar şeklinde üç grup altında topluyor. ÜRÜN GÜVENLİĞİNİN SAĞLANMASI Ürün güvenliğinin sağlanmasına yönelik önlemleri de içeren tasarıda, hileli ürün teslimi ve bunun sonucu haksız kazanç sağlanmasının engellenmesine yönelik tedbirler yer alıyor. Buna göre, mecburi standardı belirlenmeyen ve Türk standardına uygun olmayan akaryakıt piyasaya sunulamayacak. Akaryakıt teslimleri sadece akaryakıt toptan satıcılarına, ileticilere, bayilere yapılabilecek. Karayollarında, yolcu, yük ve hayvan taşıyan araçlara yapılacak akaryakıt teslimleri, akaryakıt istasyonları dışında yapılamayacak. ENERJİ PİYASASI DÜZENLEME KURUMU MÜDAHİL Petrol piyasasını ilgilendiren konularda idari karar sürecinde aksaklıklar yaşanmaması amacı ile Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu'na müdahil olma hakkı tanınıyor. Kurum ayrıca davalara müdahil olabilecek, suç duyurusunda bulunabilecek, adli ve mülki makamlardan yaptırım isteminde bulunabilecek. Kurum, enerji grubundan lisanslara ilişkin istemlerin ön değerlendirilmesinde, ''Geçerlilik kazanmış diğer bir lisans ile haksız rekabet ortamı yaratılmaması, ekonomik ve sosyal politikalar ile bu doğrultuda hazırlanan plan ve programlara aykırı bulunmaması, dikey bütünleşmeye sebebiyet verilmemesi, üreticilere kendi ürettikleri petrolle ilgili faaliyetlere öncelik verilmesi'' ilkelerini göz önünde bulunduracak. Dikey entegrasyona izin verilmemesi özellikle Tüpraş ve TPAO tarafından soğuk karşılanıyor. Bu şirketler BP gibi büyük şirketlerin dağıtımdan sağladıkları büyük karlarla bu hale geldiklerini, kendilerinin de bu pastadan pay almaları gerektiğini savunuyorlar. YERLİ HAM PETROLE ÖNCELİK Yerli üretimin korunması amacı ile rafinerilerin hammadde ihtiyacının karşılanmasında, yerli ham petrollere öncelik verilecek. Bu önceliğin uygulanabilmesi amacıyla, alım ve fiyat garantileri gibi açık veya dolaylı kamu müdahalesi sonucunu doğuracak mekanizmalar oluşturulmasından kaçınılacak. Devlet bir önceki yıl kullanım ortalamalarına göre 50 günlük kullanım miktarlarından az olmamak, lisans sahipleri de bir önceki yılın ortalamalarına göre teslim ettiği günlük miktarların 20 katını aşmamak üzere stok bulunduracak. Taslak suç oluşturan fiilleri, ceza gruplarına göre sınıflandırarak uygulanacak cezaları da belirliyor. Devlet hissesine ilişkin hükümleri yeniden düzenleyen taslak, devlet hissesinin ayni olarak da tahsili usulünden vazgeçilmesi, ham petrol ve doğalgaz fiyatının kamuca belirlenmemesi, ham petrol ve doğalgazın ihracatındaki kısıtlamaların kaldırılmasını öngörüyor. Petrol fiyatlarının belli bir oranın altına düşmesi durumunda yerli üretim ağırlıklı petrole korumacılık uygulanacak. Türkiye'nin petrol potansiyelinin belirlenmesi amacıyla sondaj maliyetleri kamu desteği ile azaltılacak. ELEKTRİK PİYASASI YASASI'NDA DEĞİŞİKLİK Elektrik Piyasası Yasası'nda da değişiklikler yapan tasarı ile Elektrik Üretim Anonim Şirketi'nin bağlı ortaklıklarının da piyasada satış yapabilmelerine açıklık getiriliyor. Toptan satış faaliyeti için getirilen yüzde 10'luk piyasa payının yüzde 20'ye çıkarılması ile mali açıdan güçlü özel sektör toptan satış şirketlerinin piyasaya girişine olanak sağlanıyor. OTO DOĞALGAZ'IN YASAL ALTYAPISI... Taslak ile Doğal Gaz Piyasası Kanunu'nda sıkıştırılmış doğal gaz ticareti konusundaki boşluk doldurularak, bunu kısıtlayan ''iletim şebekelerinin ulaşamadığı yerlerde'' ibaresi çıkarıldı. Böylece otogazın yerini sıkıştırılmış doğal gazın almasına olanak sağlandı. Doğal gaz dağıtım bölgeleri için lisans verilmesi esnasında başvuran taliplerin şirket olma şartını kaldıran ve konsorsiyum halindeki başvuruların kabul edilebilmesini sağlayan taslak, Botaş'ın doğal gaz alım ve satım sözleşmelerinin devrine de açıklık getiriyor. Taslak uyarınca, söz konusu yükümlülükler ve haklar, Kurul tarafından ihale ile 2004 yılı sonuna kadar özel sektöre devredilecek. Hazine garanti sözleşmesi bulunan yap işlet ve yap işlet devret santralları, Hazine Müsteşarlığı'na başvurarak ilgili Hazine garantilerinden feragat etmek koşuluyla, doğal gaz alımlarını piyasa koşulları içinde basiretli bir işletmeci gibi davranarak en ekonomik kaynaktan yaptıklarını kurula ispat etmek ve doğal gaz satın alma maliyetindeki düşüşü, elektriğin satış fiyatında bir azalma sağlayacak şekilde yansıtmak zorunda olacak. BOTAŞ'IN YAPILANDIRILMASI HIZLANACAK Botaş 2006 yılında tekrar yapılandırılarak, iletim faaliyetleri dışındaki tüm faaliyetleri 2 yıl içinde özelleştirilecek. Enerji Piyasası Kurulu, 2006 yılı sonuna kadar geçerli olmak üzere, lisans sahiplerinin depolama yükümlülüğündeki oranı yüzde 5'e kadar indirmeye ve süreyi on yıla kadar uzatmaya, lisans sahiplerinin bir yıl içinde yapabilecekleri doğal gaz ticaret miktarını ve ithalat miktarını bir katı oranında artırmaya ve serbest tüketici sınırını 15 milyon metreküpe kadar çıkarmaya yetkili kılınıyor. Kurula akaryakıt bayilerini kontrol ve denetim yetkisi veren taslak, Akaryakıt Tüketim Vergisi Kanunu'nda değişiklik yapılarak kurula mühürleme yetkisi veriyor. Taslakla, Petrol Kanunu'nda yer alan belge gerektiren faaliyetler, gümrük ayrıcalığı, ihraç kısıtlamaları, kamunun fiyat belirlemesi, devlet hissesinin ayni olarak alınması ve kur farkı ödenmesi unsurlarının yer aldığı hükümler yürürlükten kaldırılıyor. Özellikle yabancı petrol şirketlerinin bir kısmının Türkiye'den ayrılmasına neden olan kur farkı uygulaması yeni hazırlanan Petrol Kanunu taslağı ile yeniden düzenleniyor. Söz konusu taslak ile kur farkı uygulaması yerine bazı vergi istisnası ve indirimleri uygulanması öngörülüyor. Güncellenme Tarihi : 16.3.2016 19:28