CEVAP BEKLEYEN 'NÜKLEER' SORU!..

Zehirli varillerin gömüldüğü Türkiye'de nükleer santral ile ciddi bir sınav verilecek. Çünkü nükleer enerjinin atık sorunu çok büyük.

Sinop'a dünyanın 444'üncü nükleer santralinin yapılması için karar alındı. Yerleşim alanının dibine zehirli varillerin gömüldüğü Türkiye'yi bekleyen çevre sorunları şunlar:

ETKİSİ 300 BİN YIL!

Bir santral yılda 60 metreküp atık üretiyor. Atığın gömülmesinin yıllık maliyeti 38 milyon Euro. Atıktaki radyasyonun etkisini kaybetmesi tam 300 bin yıl alıyor.

Tuzla ile başa çıkamayan Türkiye, 300 yıl nükleer atıkları kontrol edecek!

Tuzla'da yaşanan kimyasal atık olayı akıllarda yeni bir soru yarattı: Henüz kimyasal atık sorununu dahi kontrol edemeyen Türkiye nükleer atık problemini nasıl çözecek?

Dünya üzerinde halen 32 ülke nükleer enerji kullanıyor. Bu ülkelerde faaliyette olan 443 nükleer santral yılda toplam 370 bin megavatt elektrik enerjisi üretiliyor. Bu rakam toplam dünya elektrik enerji üretiminin yüzde 18'ine eşit. Ancak santraller bu üretimi yaparken diğer yandan da her yıl toplam 12 bin ton nükleer atık üretiyor. Bu atıkların tam olarak nerede depolanacakları ise tam bir bilmece. Zira başta Avrupalı ülkeler olmak üzere birçok devlet kendi topraklarında nükleer atık depolamak istemiyor. Bunun nedeni ise nükleer atıkların etrafa yaydıkları radyasyonun çok ölümcül olması ve bir felaketin yaşanmaması için atıkların uzun yıllar büyük bir dikkatle saklanmasının gerekmesi.

ETKİSİ 293 BİN YIL SÜRÜYOR

Nükleer atıklarla ilgili en büyük sorun ise atıkların çevreye çok uzun yıllar aralıksız olarak radyasyon yaymaları. Örneğin, nükleer atık içerisinde bulunan Plutonyum 239 adındaki izotopun ışıma gücünün yüzde 100'den yüzde 99'a düşmesi için 24 bin 400 yıl geçmesi gerekiyor. Bu izotopun radyasyon yaymaması için ise toplam 292 bin 800 yılın geçmesi gerekli. Son rakamlar ortalama bir nükleer santralin yaklaşık 3-5 milyar dolara mal olduğunu gösteriyor. Böyle bir santral yılda yaklaşık 11 milyar kilovattsaat enerji üretiyor. Diğer yandan aynı santral yılda ortalama 60 metreküp radyoaktif atık açığa çıkarıyor. Atıkların ortadan kaldırılması ise ortalama 38 milyon Euro'ya mal oluyor. Bu teknolojiyi kullanan ülkeler atıkları 70 dereceye varan yüksek ısıları nedeniyle önce santral yakınlarında bulunan soğuk su havuzlarında 'dinlendiriliyor'. Bu dinlendirme 5 yıl sürüyor. Ardından ara depolama safhası başlıyor. Soğuyan radyoaktif maddeler toprak altına gömülmeden önce ışıma oranı düşmesi için genellikle toprak üzerinde bulunan 'ara depolarda' yaklaşık 30 yıl daha bekletiliyor.

Atığın yıllık maliyeti ortalama 38 milyon Euro

32 ülke nükleer enerji kullanıyor. 443 nükleer santral yılda 370 bin megawatt elektrik üretiyor. Santrallerden her yıl 12 bin ton nükleer atık açığa çıkıyor. Yılda yaklaşık 11 milyar kilowatt saat enerji üretiyor. Aynı santral yılda ortalama 60 metre küp radyoaktif atık açığa çıkarıyor Atıklar en az 300 yıl boyunca sızıntılara karşı denetleniyor. Bu atıkların ortadan kaldırılması yaklaşık 38 milyon Euro'ya mal oluyor. Açığa çıkan atıklar ilk önce 5 yıl su havuzunda yatırılıyor. Sonra 'ara depolarda' yaklaşık 30 yıl daha bekletiliyor. Yaklaşık 35 yılın ardından toprak altına gömülüyor.

Atık depoları 60 santimetreye yakın kalınlıkta beton ve çelikten oluşan duvarlarıyla her türlü deprem, sel ve yangına karşı dayanacak şekilde inşa ediliyor. Son depolama safhasında ise yaklaşık 35 yıldan beri bekletilen atıklar toprak altına gömülüyor. Bunun için eski kurumuş maden ocakları kullanılıyor. Bu yer altı depolarının derinlikleri ise 200-900 metre arasında değişiyor. Ancak atıklar gömüldükten sonra da en az 300 yıl boyunca sızıntılara karşı denetlenmek zorunda. Uzmanlar toprak altında bulunan son depolama tesislerinin her türlü deprem  ve yer altı su baskınlarından uzak bölgelerde yapılması gerektiğine dikkat çekiyor. Ayrıca bu yeraltı depolarını çevreleyen toprak yapısının da granit veya buna benzer türden sert ve geçirgen olmayan bir yapıya sahip olması güvenlik açısından çok önemli.

/MAHMUT SANCAK - SABAH