DOLARIN DÜŞÜŞÜ SÜRECEK Mİ?
<ı>DAVOS
DOLARIN geleceğini iyi görmediğini söyleyerek sansasyon yaratan Bill Gates'in dışında, Davos'ta doların değer kaybı konusunda en cüretkâr açıklamayı, geçen yıla kadar IMF'nin başekonomisti olan Kenneth Rogoff yaptı.
Rogoff, benim de katıldığım yemekli oturumda yaptığı konuşmada, ABD'nin dev dış açığının sürdürülebilir bir orana inmesi için doların en az % 20 daha değer kaybetmesi gerektiğini, hatta bunun bile yetmeyebileceğini söyledi. Onu dinlerken geçen yılı hatırladım. Geçen yıl Davos'tan yazdığım yazılardan birine "Dolar % 20 düşer mi?" başlığını atmış ve katıldığım toplantılarda, ABD dolarının özellikle euro karşısında değer kaybetmeye devam edeceği izlenimini aldığımı yazmıştım. Sonuçta dolar bir yılda % 20 düşmedi ama euro karşısındaki düşüşü 2004'ün son çeyreğinde hızlandı ve yıl sonuna doğru euronun değeri 1.35 doları da aştı.
ÇİN NE YAPACAK?
Bu yıl Davos'ta dinlediğim ekonomistler, piyasa uzmanları ve para otoriteleri doların değer kaybının süreceği konusunda neredeyse hemfikir. Ancak bu düşüşün oranı, zamanlaması ve hangi paralara karşı olacağı konusunda farklı görüşler var.
Bu arada gözler öncelikle Çin'e çevrilmiş durumda. Renminbi ya da yuan diye anılan parasını dolara bağlamış olan Çin'in daha esnek bir kur rejimine geçerek parasının bir miktar değerlenmesini kabul edip etmeyeceği yaygın bir tartışma konusu. Çin'le yaptıkları ticarette büyük açıklar veren ABD ile Avrupa'nın önümüzdeki hafta Londra'da yapılacak G - 7 toplantısına Çin'i de davet ederek daha esnek bir kur rejimine geçmesi için telkinde bulunacağı ileri sürülüyor. Davos'ta dinlediğim Çinli yetkililerden edindiğim izlenim doğruysa, Çin'den yakın gelecekte böyle bir adım beklemek pek gerçekçi değil. Çinlilerin davranış tarzını iyi bilen bir Latin Amerika ülkesinin merkez bankası başkanı ve finans dünyasının başka bir ünlü ismi de Çin'e yapılacak telkin ve "baskının ters sonuç vereceğini söyledi. Onlara göre, Çin'in dışardan gelen baskıların arttığı bir ortamda kur rejiminde değişikliğe gitmesi olanaksız. Zaten Çinli yetkililer de, ısrarla, ancak kendi gerekli gördükleri noktada kur rejimlerinde değişikliğe gidebileceklerini belirtiyorlar.
DOLARA ÇİN YORUMU
Davos'ta dinlediğim Çinli yetkililer, yaptıkları analizlerin derinliği ve özgünlüğü ile etkiledi beni ve Çin'in ekonomideki atılımının temelsiz olmadığını düşündürdü. Bunlardan birinin dolarla ilgili değerlendirmesi de hayli ilginçti.
Çinli yetkiliye göre doların değerinin belirlenmesinde en önemli rolü, ABD yönetimiyle büyük "hedge fund" yöneticileri arasındaki paslaşma oynuyor.
Ancak doların kontrollü bir şekilde değer kaybetmesi aslında Çin dahil, herkesin işine geliyor ve bu oyun sürüyor. Bu oyunun 2005'de de sürmesi halinde dolar bu yıl da % 5 - 6 değer kaybedebilir ve bu kimse için sorun yaratmaz. Ancak bu oyunun bozulduğu noktada bütün finans piyasalarını sarsacak ve portföy tercihlerini değiştirecek büyük bir sarsıntı yaşanabilir.
Finans dünyasının ünlü ismi George Soros, doların değeriyle ilgili bir soruyu, "Benim görüşüm piyasaları etkileyebilir", diyerek yanıtlamaktan kaçındı. Benim, "Euronun rezerv para olarak doların tahtını sarsması mümkün mü?" şeklindeki sorumu ise "Bu süreç zaten başladı, euronun değer kazanması da bunun bir sonucu", diyerek yanıtladı.
ABD'DEN FAİZ ŞOKU GELİR Mİ?
Sonuçta doların değerine de yansıyan dengesizliğin temel nedeninin, varını yoğunu tüketime harcayan Amerikalıların sıfıra doğru giden kişisel tasarruf oranıyla büyük bütçe açıkları olduğunu çoğu kimse kabul ediyor. ABD yönetiminin bütçe açıklarını azaltmak için ciddi adımlar atması halinde bunun piyasaları olumlu yönde etkileyeceği de belirtiliyor. Ancak ABD yönetiminin temsilcileri dışında, bu olasılığın gerçekleşeceğine inanan hiç kimseye rastlamadım Davos'ta. Çoğunluk doların düşüşünün süreceğini düşünüyor ancak şok yaratacak boyutta bir düşüş beklemiyor.
Türkiye ekonomisinin 2004'te % 10 büyüdüğünü tahmin eden Morgan Stanley'in tahminlerine göre de 2005'te büyüme hemen her yerde bir miktar yavaşlayacak ama gene de tatminkâr bir büyüme yaşanacak dünya ekonomisinde. Morgan Stanley'in ünlü başekonomisti Steven Roach ise Çin ve Hindistan konusunda iyimser olduğunu, ancak ABD'den kaynaklanan dengesizliğin bir noktada bir faiz şoku yaratarak olumlu tabloyu bozabileceğini belirtiyor.
|
|
|||
|---|---|---|---|
| 2003 | 2004 | 2005 | |
| Dünya ekonomisi | 3.4 | 4.6 | 3.6 |
| Sanayileşmiş ülkeler | 1.9 | 3.1 | 2.4 |
| ABD | 3.0 | 4.4 | 3.7 |
| Japonya | 1.3 | 2.8 | 0.5 |
| Avrupa | 0.8 | 2.0 | 1.6 |
| Euro alanı | 0.5 | 1.8 | 1.4 |
| Rusya | 7.3 | 6.6 | 5.5 |
| Türkiye | 5.8 | 10.0 | 7.5 |
| Çin | 9.3 | 9.3 | 7.8 |
| Hindistan | 7.0 | 6.4 | 5.9 |
| Latin Amerika | 2.0 | 5.1 | 3.4 |
Kaynak: Morgan Stanley
(MİLLİYET)
Güncellenme Tarihi : 17.3.2016 10:59
