DÜNYANIN GELECEĞİ BORDA, REZERVİN YÜZDE 70'İ DE TÜRKİYE'DE

YILMAZ UZUN BALIKESİR - Geleceğin madenlerin olan borun dünya rezervinin yüzde 70'inin Türkiye'de, bunun üçte birinin ise Balıkesir'de bulunduğu bildirildi. Bor madeninin Türkiye'deki rezervinin yüzde 70'e yakın oranının Bigadiç (Balıkesir), Emet (Kütahya) ve Kırka (Eskişehir) yöresinde bulunduğu, üç bölgedeki toplam rezervin 2 milyar ton civarında olduğu bildirildi. Balıkesir'in Bigadiç İlçesi ise dünya bor rezervinin yaklaşık üçte birine sahip. Özel isimleriyle kolemanit, üleksit ve tinkal (boraks) olarak üretilen bor madeni, Türkiye'den dünya pazarına yakın geçmişten itibaren bir marka olarak sunuluyor. Yetkililer, bordaki markalaşma ile çok doğru bir noktaya gidildiği görüşünde birleşiyor. Tinkal, kamuoyunda bilinen diğer adıyla boraks madeni sadece Eskişehir Kırka, Bursa Kestelek ve Kütahya Emet'te üretilirken, borun önemli isimlerinden kolemanit ve üleksit çeşitleri ise Balıkesir Bigadiç'te bulunuyor. Beş yıl öncesine kadar sadece ham olarak satılan tinkal (boraks), Kırka'da rafine edilerek ''Etibor48, Etibor65'' gibi isimlerle markalaştı. MADEN TAMAM, TESİS EKSİK Bigadiç yöresindeki kolemanit ve üleksit, 1998 yılına kadar konsantre yapılıp ihraç edilirken, 1997 yılında temeli atılıp bir yıl sonra üretime geçen ham bor tesisinde (öğütülmüş kolemanit) üretilen maden torbalanarak ihraç edilmeye başlandı. Fizibilitesi yılda 30 bin ton olan yeni tesis, uygulamada 60 bin ton / yıl imkana sahip. Etibor Bigadiç İşletmesi'nin resmi kayıtlarına göre, ham bor tesisi ile 2002 yılında 45 bin ton ihracat gerçekleştirildi. Yetkililer, 2003 yılı için daha şimdiden 65 bin tonluk sipariş alındığını, ikinci bir ham bor tesisinin derhal kurulması gerektiğini belirtti. Öğütülmüş kolemanit için ikinci bir tesisin vakit geçirilmeden kurulması, aksi halde siparişlerdeki geri almalar veya gecikmeler yüzünden ihracat pazarında önemli bir kaybın yaşanabileceği hatırlatıldı. Söz konusu tesisin yaklaşık 4 milyon dolara mal olacağı, ancak bu tesisin yıllık getirisinin 18 milyon dolar gibi çok cazip bir maliyet olduğu bildirildi. ENSTİTÜ NEREDE KURULMALI Son günlerde bazı iller arasında siyasi çekişmeye sahne olan Bor Araştırma Enstitüsü'nün nerede kurulacağı henüz netlik kazanmazken, uzmanlar, enstitünün Ankara'da kurulmasının büyük faydası olacağını savunuyor. Bor Enstitüsü'nün, Bandırma'daki Etibor Genel Müdürlüğü ile Bigadiç'teki tesisler göz önüne alındığında Balıkesir'de kurulması gerektiği ifade edildi. Balıkesir, Kütahya ve Eskişehir illerinin, enstitünün kendi bölgesinde kurulması yönünde çabaları devam ediyor. Yıllardır kıymetinin farkında varılmadığı Türkiye'de Bor madeni için en önemli yatırım ise tesisler. Çok önemli bir başka konu ise Türk özel sektörünün 250 çeşitlik bor sanayiine yönelmesi. Bor madeni olmayan ülkelerde bor sanayilerine büyük önem verilirken, madenin kaynağı olan Türkiye'de bor sanayinin bulunmaması son derece düşündürücü. Bu arada, özellikle fiber sanayiinde hammadde olarak kullanılan kolemanit bor madeninin yüzde 95'lik rezervi de Türkiye'de. Dünya bor rezervinin yüzde 25'in kendi topraklarında olduğunu belirten Amerika Birleşik Devletleri'nin bu açıklamasının tartışmaya açık olduğunu belirten uzmanlar, ''Amerika'da yüzde 25'lik bor rezervi olsa, dış pazardan bir gram dahi alım yapmaz. Oysa, Türkiye için tinkal, üleksit, susuz boraks gibi madenlerin en büyük ihracat pazarı başta Amerika olmak üzere, diğer tüm Avrupa ülkeleridir. Öğütülmüş kolemanit ise Çin, Japonya, Tayvan, Singapur, Malezya gibi tüm Uzak Doğu ülkeleri'' şeklinde görüş belirtiyor. BORDAN SONRA ZEOLİT KONUŞULACAK Etibor'da görev yapan uzmanlar, öneminin farkına yıllardır varılmayan zeolit madeninin de gelecekte bor gibi çok konuşulacağını vurguladı. Taş olarak bilinen zeolit, tarım ve hayvancılığın ham maddesi olduğu gibi, filitrasyon yağlarında da ham madde olarak kullanılıyor. Resmi makamlar, sadece Bigadiç İlçesi'nde 40 milyar tonluk zeolit madeni rezervi olduğunu bildirildi. 2 milyar tonluk bor madeni rezervinin de 5 yıllık master arama projesi çerçevesinde artırılmaya çalışıldığı kaydedildi. Bor madeninde istenilen sanayileşmeye geçilmesi için Etibor Genel Müdürlüğü'nün mutlaka özerkleşmesi gerektiği ifade edilirken, bugüne kadar hiçbir Türk özel sektörünün Etibor A.Ş.'ye sanayileşme için başvurmadığı, müracaat olduğu takdirde kurum tarafından sektörün teşvik edilerek destekleneceği dile getirildi. Bugüne kadar bor sanayiiyle ilgili firmaların sadece taşeron görevinde olduğu, bunların arkasında da Amerikan şirketlerinin olduğu kaydedildi. Öğütülmüş kolemanitin fiber sanayiinde, üleksilin ise izolasyon endüstrisinde kullanıldığı bildirildi. Güncellenme Tarihi : 16.3.2016 19:16