Enerjide dışa bağımlılığı tamamen bitirecek! Toryum için düğmeye basıldı

Türkiye, dünyadaki rezervin yarısına sahip olduğu toryum için harekete geçti. Toryumun, Sinop ve Trakya’da planlanan nükleer santrallerde kullanımı hedefleniyor. Temiz enerji kaynağı toryum sayesinde hem karbon ayak izini küçültmek hem de enerjide dışa bağımlılıktan kurtulabilmek için nükleer teknolojiye sahip olunması büyük önem arz ediyor.

Başkan Recep Tayyip Erdoğan'ın "Enerjide çok daha farklı alanlar açılacak" diyerek sinyallerini verdiği alanlardan birinin de geleceğin enerji kaynağı toryum olduğu öğrenildi. 30 Kasım 2007'de Isparta'da halen neden düştüğü tam olarak aydınlatılamayan uçakta Türkiye'nin en kıymetli toryum beyinleri hayatını kaybederken, onların izinden yürüyen genç Türk mühendisler toryumu enerjiye çevirecek projeler için düğmeye bastı.Yeni nesil nükleer santrallerin en temiz yakıtı olarak tanımlanan toryumun Sinop ve Trakya'da yapılması planlanan nükleer santralde kullanılması hedefleniyor.

ÇALIŞMALAR SÜRÜYOR
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, geleceğin enerji kaynağı olan toryumun nadir toprak elementlerinden ayrıştırılması ve yan ürün olarak kazanılmasına yönelik araştırma ve geliştirme çalışmalarını yürütüyor. Temiz enerji kaynağı toryum sayesinde hem karbon ayak izini küçültmek hem de enerjide dışa bağımlılıktan kurtulabilmek için nükleer teknolojiye sahip olunması büyük önem arz ediyor.

Toryum da nükleer enerjide büyük bir yer kaplıyor. Nükleer santraller için en temiz yakıt olarak gösterilen toryumun Sinop ve Trakya'da yapılması planlanan nükleer santralde kullanılması hedefleniyor.

DIŞA BAĞIMLILIK BİTECEK
Türkiye'nin enerjideki dışa bağımlılığını tamamen bitirecek olan toryumun nükleer enerji üretimi için kullanılmasına yönelik tamamlanmış bir yöntemin olmaması nedeniyle farklı yöntemlerle yatırım yapılıyor. Türkiye Enerji, Nükleer ve Maden Araştırma Kurumu (TENMAK) da TÜBİTAK iş birliği ile toryum kullanan ergimiş tuz reaktörleri çalışmalarına başlandı. Söz konusu proje 2022 yatırım programında da yer aldı.

Toryum ile enerji üretimine yönelik yöntemlerden biri olan hızlandırıcı sürümlü sistemlerde de tecrübe kazanılması için TENMAK, kendi hızlandırıcılarını işletme ve inşa etme amaçlı projeler yürütüyor. Bu projelere şu ana kadar milyonlarca lira bütçe ayrılırken, çalışmalarda son hız devam ediyor.

REZERVLERİN YARISI TÜRKİYE'DE
Türkiye'nin rezerv bakımından dünyada ikinci sırada olduğu toryum, yeşil nükleer enerji kaynağı olarak gösteriliyor. Dünya toryum rezervi toplam bir milyon 780 bin ton olurken Türkiye'de ise yaklaşık 790 bin ton rezerv mevcut. Isparta'da 30 Kasım 2007'de meydana gelen uçak kazasında hayatını kaybeden mühendis ekibinin başında yer alan Prof. Dr. Engin Arık, toryum rezervinin enerji üretimi açısından, 120 trilyon dolarlık petrole eşit olduğunu söylemişti.

Neden düştüğü henüz tam olarak aydınlatılamayan Isparta uçağında Türkiye'nin toryum projesi üzerinde çalışan Prof. Dr. Engin Arık, Prof. Dr. Şenel Fatma Boydan, Doç. Dr. İskender Hikmet, Özgen Berkol Doğan, Mustafa Fidan ve Engin Abat şehit düşmüştü.

UZAY VE HAVACILIKTA VAZGEÇİLMEZ
Toryum başka hiçbir elemente ihtiyaç duymadan yer kabuğunda tek başına bulunma ayrıcalığına sahip. Toryum özellikle nükleer santraller açısından enerji kaynağı olarak büyük önem arz ediyor. Uzay ve havacılık araştırmalarında, seramik parça ve pota imalatı, birçok farklı bilimsel cihaz üretimi ile elektronik cihazlarda kullanılıyor.

Yakıt olarak kullanım denemeleri

Toryumlu yakıt denemeleri 1960 yıllarının ortalarında başlamış olmasına rağmen güç reaktörlerinde kullanılmasına 1976 yılında başlanmıştır. Almanya, Hindistan, Japonya, Rusya, Birleşik Krallık ve ABD’de araştırma/geliştirme çalışmaları sürdürülmektedir. Almanya’da geliştirilen 300 MWe gücündeki toryum yüksek sıcaklık reaktörü, yarısından fazlası Th/U olan yakıtla 1983 – 1989 yılları arasında başarıyla işletilmiştir. 60 MWe Lingen kaynar sulu reaktöründe ise Th/Pu tabanlı yakıt test elemanı kullanılmıştır.

ABD'de Shippingport reaktöründe, toryum tabanlı yakıtların basınçlı su reaktörlerindeki kullanımı incelenmiş ve toryum kullanımının işletme stratejisi veya reaktör kalbi güvenlik sınırlarını etkilemediği sonucuna varılmıştır. 1977 – 1982 yılları arasında hafif sulu üretken reaktör anlayışı da bu reaktörde başarıyla denenmiştir.

Hindistan'da 2016 yılında toryum ile çalışacak bir nükleer santral faaliyete geçecek. Sonrasında 5 santral daha planlanıyor. Hindistan 2050 yılına kadar enerji ihtiyacının %30 unu toryum bazlı nükleer santrallerden karşılayacak.

Uranyum ve plütonyum atomlarının  çekirdeklerinin parçalanması sonucu elde edilen nükleer güç, günümüzde çeşitli ülkelerde, insanoğu için kontrol edilebilir enerji teminine önemli katkılarda bulunmaktadır. Uranyum gibi, toryum da bir nükleer yakıt hammaddesidir.

Toryum da uranyum gibi doğada serbest halde bulunmaz, fakat 60 civarında mineralin içinde rastlanır. Bunlardan sadece monazit ve thorite, toryum üretiminde kullanılır. Bu mineraller de genellikle nadir toprak elementleri ile birlikte bulunmaktadır.