ERTUĞRUL FIRKATEYNİ'NDEKİ TARİH GÜN IŞIĞINA ÇIKARILACAK

Bodrum Sualtı Arkeolojisi Enstitüsü Başkanı Tufan Tufanlı, 2007 yılında yaptıkları çalışmalarda geminin yerini tespit ettiklerini, 9 ocak 2008- 16 şubat 2008 tarihleri arasında gerçekleşecek beş haftalık çalışmayla Ertuğrul Fırkateyni'ne ait kalıntıların çıkarılacağını söyledi.
Proje ile; 1889 yılında II. Abdülhamit tarafından Japon İmparatoru'na iyi niyet elçisi olarak gönderilen, 11 ay süren yolculuğun ardından Japonya'ya ulaşan ve 1890 yılında geri dönüş yolculuğunda fırtınaya yakalanarak Kushimoto eyaletine bağlı ada yakınlarında batan Ertuğrul Fırkateyni'nin batığından kalıntılar çıkarılacak.

Bodrum Sualtı Arkeolojisi Enstitüsü (INA) ve Yapı Kredi Emeklilik ortaklığıyla yürütülen proje kapsamında, geçen yıl geminin yerinin tespit edilmesi için yapılan çalışmalar sırasında 10 adet buluntu çıkarıldığı, bunlardan 6'sının Kushimoto'daki Türk Müzesi'ne bırakılarak 4'ününde konservasyon çalışmaları için Bodrum'a getirildiği öğrenildi.

INA Başkanı Tufan Tufanlı, bir yıl süresinde dalış için hazırlıkların tamamlandığını ve Japonya'ya gitmek için yola çıkmaya hazır olduklarını söyledi. Tufanlı, yaptığı açıklamada "Geminin yerini tespit ettik. Japonya'daki çalışmalar tahminen 40 gün sürecek. Devlet Bakanımız Kürşat Tüzmen de bizzat oraya gelerek bize destek olmak için dalış yapacak. 2007 yılındaki çalışmamızın hedefi batığın çevresini ve kalıntılarını tespit etmekti. Kushimoto Belediyesi ve halktan destek alıyoruz" dedi.

Gemi parçalandığı için ana gövdeye ait pek bir şey bulmayı beklemediğini anlatan Tufanlı, şöyle konuştu: "Önemli olan denizcilerimizi orada kalan izlerden bir kısmını çıkaracağız. Benim oradaki hedefim bu gemiyi çıkarmak değil ölen şehitlerimizin anısını canlandırmak. Tarihimize ışık tutacak bu çalışma aynı zamanda Türkiye ve Japonya arasındaki dostluk köprüsünü oluşturuyor. Bu yıl kazı çalışmasında çok daha değerli eserler çıkaracağız. Şehitlerimizin yattığı şehitliğin yanındaki Ertuğrul Müzesi'nde sergilenmesini sağlayacağız. Benim arzum bu çalışmamız sonucunda Türkiye'deki gençlerin tarihlerine denizcilik tarihlerine merak salmalarını sağlamak. Bu konuyu Japonya'da hemen hemen herkes biliyor. Ülkemizde bilen sayısı az."

Tufanlı, 5 -27 Ocak 2007 tarihleri arasında gerçekleştirilen ilk araştırmada kalıntıların yerlerinin belirlenip deniz tabanının haritasının çıkarılmasının ardından 2008 yılı için bir kazı planı hazırlandığına değindi.

Ertuğrul Fırkateyni batığının sığ bir konumda bulunduğunu anlatan Tufanlı açıklamasında şunları söyledi: "Bu yapılacak kazı için büyük bir avantajdır. Geminin 16 Eylül 1890 günü fırtınaya yakalanarak Oshima adası önündeki kayalara çarparak parçalandığı ve dağıldığı bilinen bir gerçektir. Ayrıca kazayı takiben Japon dalgıçlar tarafından gerçekleştirilen kurtarma çalışmalarında geminin birçok top ve silahları çıkarılmış ve İstanbul'a gönderilmiştir. Dolayısıyla geminin gövdesinden su altında büyük parça kalmamıştır, fakat buna rağmen su altında 2007 yılında yapılan çalışmalarda birçok alanlarda manyetik sinyal tespit edilmiştir. Bu sinyallerin gemi kalıntılarından geldiği düşünülmektedir. 2008 yılında yapılacak kazıdan çıkarılacak buluntuların ön konservasyonu Kushimoto'da yapılacak ve bu parçalar burada sergilenecektir. Su altından çıkarılan arkeolojik buluntular, deniz suyundan tuzu emmiş oldukları için çok özel bir bakıma gerek duyarlar. Konservasyonun doğru yapılması iki ülkenin tarihini etkileyen bu
muhteşem gemiden çıkarılacak parçaların sonsuza dek yaşamasını sağlayacaktır."

Tufanlı, bu bağlamda 2008 yılında başlayacak konservasyon çalışmalarının 2009 yılında restorasyon çalışmaları ile birlikte devam etmesinin planlandığını söyledi. Restorasyon ve konservasyon çalışmalarının ardından teşhire hazır hale gelen eserlerin 2009 yılı sonu itibariyle sergi çalışmalarına başlanacağını anlatan Tufanlı, şöyle konuştu: "İlk olarak Japonya'daki Türk müzesinde sergilenecek eserlerin daha sonra gezici sergilerle hem Japonya'nın başka müzelerinde sergilenmesi hem de Türkiye'ye getirilmesi planlanmaktadır. 2010 yılı sergi çalışmalarına ayrılacağı gibi araştırmalar sonucu elde edilecek bilgilerden yola çıkılarak çekilecek belgesel ve yapılacak yayınlar ile tarihe ışık tutacak bilgiler halka aktarılacaktır."

KAZININ TEMEL AMACI

Ertuğrul Fırkateyni Kazı Projesi'nin temel amacıyla ilgili Bodrum Sualtı Arkeolojisi Enstitüsü tarafından hazırlanan basın bülteninde şu cümlelere yer verildi: "Tarihteki Ertuğrul faciasına olan ilgiyi canlandırmak, şehit ve gazi düşen gemicilerimizi anmak ve Osmanlı gemisinin anısını Türk ve Japon halklarına geri vermektir. Acı bir olayla temelleri atılmış olan Türk-Japon dostluğu, Ertuğrul'un hatırası ile canlanacaktır. Amaçlardan bir diğeri de dönemin Osmanlı gemiciliğine ışık tutmaktır. Tüm bu amaçlar doğrultusunda, yapılacak araştırmalar halkın ilgisini çekecek yayınlar ve belgesel filmiyle de desteklenecektir."

Basın bülteninde, geminin Japonya'nın Kuşimoto eyaletine bağlı Oşima adasının doğu ucundaki kayalıkların açıklarında yattığı belirtilerek şöyle denildi: "2007 yılının Ocak ayında gemi kalıntılarının yerlerinin tespitiyle başlayan proje 2008 yılında kalıntıların çıkarılmasıyla devam edecektir. 27hlerine merak salmalarını sa008 yılında kalıntıların çıkarılması ile birlikte başlayacak konservasyon çalışmaları, restorasyon çalışmaları ile birlikte 2009 yılında da devam edecektir. 2010 yılında tamamlanacak restorasyon çalışmalarının ardından çıkarılan eserler başta Japonya'daki Türk Müzesi olmak üzere çeşitli gezici sergiler aracılığıyla Türiye'de ve Japonya'da farklı müzelerde sergilenmek amacıyla teşhire hazır hale getirilecektir."

4 BULGU BODRUM'DA

Projede konservasyon sorumlusu olarak görev yapan Fatma Şenol, kapı menteşesi, süngü parçası, makara parçası ile bir de gemi fenerine ait olduğunu tahmin ettikleri bulguların konservasyon çalışmasının tamamladığını söyledi. İki adet eserin işlemlerinin tamamlandığını, diğer ikisinin sergilenmesi için gerekli işlemlerin devam ettiğini belirten Şenol, gerekli çalışmaların ardından eserlerin Japonya'ya gönderileceğini bildirdi.

KAYALAR HAVA BALONLARI İLE YERİNDEN OYNATILACAK

2 Türk, 2 Japon ve 1 İspanyol'dan oluşan Ertuğrul ekibinin su altı grubunun, kazı çalışmaları için Ertuğrul'un çarptığı tahmin edilen ve en yoğun kalıntılara rastlanan büyük kayanın hemen kuzeyinde bulunan alana odaklanacağı bildirildi. Öte yandan yıllarca esen tayfunların batık kalıntılarının üzerine düşürdüğü, bazılarının 9 ton ağırlığa kadar çıktığı ve ortalama 1 ton ağırlığındaki kayaların hava balonları yardımıyla yerlerinden oynatılıp altında kazı çalışmalarının yapılacağı öğrenildi.

ERTUĞRUL FIRKATEYNİ

1878 yılında Japon okul gemisi Seiki'nin Osmanlı İmparatorluğu'nu ziyaret etmesiyle başlayan ve gelişen Osmanlı- Japon ilişkilerinde, Japonya dönüşünde fırtınada batmıştır. Ertuğrul Fırkateyni, 1854 yılında, Kırım Savaşı sırasında Taşkızak Tersanesi'ne sipariş edilmiş, 1863'te seyir denemeleri yapılmış ve 1864 yılında hizmete girmiştir. Boyu 250 kadem (kadem= foot = 30,48 cm), eni 49,10 kadem olan ahşap bir teknedir.

Amiral Osman Paşa yönetiminde 14 Temmuz 1889 tarihinde yola çıkmış ve 11 ay süren yolculuğunda gemi, 17 Haziran 1890'da Yokohama limanına demirlemiş, mürettebatı halk tarafından coşkuyla karşılanmıştır. Amiral ve emrindeki heyet, İmparator Meiji tarafından Tokyo'daki sarayında kabul olunmuş ve kendilerine birer nişan verilmiştir. Ertuğrul personeli, Japonya'da kaldığı üç ay içinde en itibarlı misafirler olarak ağırlanmıştır. Hediyelerin verilmesinden sonra Japonya'da yaklaşık iki ay kaldıktan sonra 15 Eylül 1890'da dönüş yolculuğuna başlamıştır. Ertuğrul Fırtateyni Oshima Adası'nın doğu ucundaki kayalıklara çarparak parçalanmıştır. Gemide Amiral Osman Paşa dahil 550 denizcinin hayatını kaybettiği, 69 denizcinin ise ada balıkçıları tarafından kurtarıldığı belirtilmektedir.

Oshima köylüleri, kazazedelere sahip çıkmış, hastaları tedavi etmiş, onlara giyecek ve yiyecek sağlamıştır. Bu olay Osmanlı donanmasının tarihindeki en üzücü olaylardan biridir Ancak iyi bir sonuç doğurmuştur: Türk ve Japon milletleri arasındaki dostluğun başlangıcı olarak kabul edilebilir.

Ertuğrul Fırkayetni ile ilgili çalışmayı yapan Bodrum Sualtı Arkeolojisi Enstitüsü 1973 yılında kuruldu. Kuruluşundan günümüz7hlerine merak salmalarını sae dek pek çok önemli su altı araştırması ve kazı gerçekleştirmiş, yaptığı araştırmalarla dünya denizciliğine ışık tutmuştur.