Yaklaşık 3 milyar dolar beklenen Tekel ihalesinde firmaların tekliflerinin bunun
yarısında kalmasının arkasında "bazı ahlaksız bürokratların" olduğu ileri sürüldü.
Tekel ihalesinde verilen tekliflerin çok düşük kalmasında bazı bürokratların talip olan firmaları yanlış yönlendirmesinin payı olduğu öne sürülüyor. Dünyanın en etkin ekonomi gazetelerinden biri olan Financial Times'in ihaleye katılan şirketlerden birinin danışmanına dayandırarak verdiği haberde yer alan bilgilere göre firmalaırın yüksek teklif vermesini bazı bürokratlar önledi. Adı geçen danışmanın gazeteye verdiği bilgi şöyle:
* Bazı bürokratlar teklif verecek firmaları yanlış yönlendirdi. Firmalara "nasıl olsa ucuza alırsınız" bilgisi verildi.
* Bu ahlaksız bürokratlar firmalar ucuza alırsınız bilgisini verince davır değişti. Bunun üzerine firmalar tekliflerini düşük tuttular.
* Teklif yapan sigara devleri başka hesaplar yaptı.
* Onlar, Türkiye'nin, dostane olmayan yatırım ortamı, istikrarsız düzenleyici kurumlarını ve ahlaksız bürokrasiyi dikkate aldı.
* Ülkenin hükümeti, yabancı yatırım iklimini iyileştirmek için çok şeyler yaptı ancak bu eksik olan bazı şeyler olduğunu gösteriyor. Türkiye, ABD değildir.
* Philip Morris ve BAT gibi ihaleye katılan büyük şirketler zaten Türkiye'de aktif. Tekel'in güçlü rekabetine rağmen pazar paylarını yükselmekteler.
İhalede ne oldu?
* 141 yıllık kuruluş olan TEKEL'in sigara kısmının satışı için çıkılan ihalede en yüksek teklif 1 milyar 150 dolarla Camel ve Salem'i üreten Japon JTI firmasından geldi.
* Sigara için British American Tobacco (BAT)'da teklif verdi. Ancak bu bu teklifler değerinin altında bulundu.
* TEKEL'in alkollü içecek bölümü için ise en yüksek teklifi 292 milyon dolarla Limak-Nurol-Özaltın-TEKEL Ürünleri Toptan Satıcılar Birliği A.Ş. (TÜTSAB) ortaklığı verdi.
* Bu ihaleye Sabancı Holding ve Tahincioğlu Holding'te girdi.
TEKEL verilen teklif hakarettir
TEKEL Genel Müdürü Sezai Ensari, özelleştirme ihalesinde verilen tekliflerin kabul edilebilir olmadığını belirterek, "Teklifler hem TEKEL'e hakarettir, hem Türk sigara piyasasına saygısızlıktır" dedi. Ensari sözlerini şöyle sürdürdü: "İtalya örneği var. İtalya, 15 milyar adet sigara ürettiği pazarını 2.3 milyar Euro'ya sattı. Üçte birimiz kadar pazar payı bulunan Fas'ta 1.5 milyar dolara gitti. Şimdi rakamları dikkate aldığınızda, 70 milyar adet sigara üreten Türk pazarına biçilen bu değer, verilen bu fiyat bence kabul edilebilir değil."
Ensari ayrıca, tekliflerin açıklanmasından sonra hiçbir kuruluşu ne pahasına olursa olsun değerinin altında satmayacaklarını açıklayan Özelleştirme İdaresi Başkanı Metin Kilci'nin görüşlerine katıldığını söyleyerek, "Ben de olsam hiç tartışmaya bile açmadan derhal ihaleyi iptal ederdim. Tekliflerin Özelleştirme Yüksek Kurulu'na sunulmasına gerek yok" dedi. Ensari TEKEL'in bu yıl 250 trilyon lira kâr edeceğini de belirtti.
Unakıtan: Müjdeli haber bekleyin
Gazetecilerin TEKEL'in özelleştirmesi ile ilgili sorularını cevaplandıran Maliye Bakanı Kemal Unakıtan, Özelleştirme İdaresi Başkanı Metin Kilci'nin açıklamalarının hatırlatılması üzerine "Sayın Kilci'nin tespiti deyince, 'Sayın Kilci'nin bütün söylediklerine katılıyor musunuz' demek istiyorsunuz. Söylediğim şey; Prosedür devam ediyor. Gerekli değerlendirmeler yapılacak ve karar verilecek. Kararı herkesin bulduğu gibi buluyorum" dedi. 'Sizce ihale iptal edilmeli miydi?' şeklindeki soruyu da Unakıtan, "Yok, şimdi edilmeli veya edilmemeli demek yanlış olur. Ama herhalde beklentilerimizin fazla olduğunu herkes biliyor. Müjdeli haber için bekleyin. TÜPRAŞ'ta çok yakın zamanda bitecek" cevabını verdi.
Unakıtan ayrıca, "Yıl sonu hedefleri revize edilecek mi?" şeklindeki soruya da, "Yılsonu rezervi hedeflerimizi çok altında tutmuştuk. Bizim beklentimizdi. Yılbaşına kadar zaman var" cevabını verdi.
Babacan: Hükümetin kararlılığı sürüyor
Devlet Bakanı Ali Babacan, özelleştirmenin arkasında son derece kararlı bir hükümetin bulunduğunu, özelleştirmelerin illaki yapılacağını bildirdi.
Babacan sözlerini şöyle sürdürdü: "İhaleler açılıyor, teklifler veriliyor, rakam tamamen piyasanın belirleyeceği birşey. Az olur, çok olur, burada önemli olan özelleştirmenin arkasındaki siyasi iradedir. Bu konuda piyasalar ve dünya finans çevrelerinde en ufak bir endişe yok. Bu hükümet özelleştirmeyi istiyor mu istemiyor mu sorusunun yanıtı, büyükçe bir evettir." Ak Parti hükümetinin özelleştirmeyi yapacağını ifade eden Babacan, ihalelerin devam edeceğini, özelleştirme programına mutlaka ve mutlaka uyulacağını söyledi.
Özelleştirmede yol alamadık
Özelleştirme 1983'den beri Türkiye'nin gündeminde. Özelleştirmenin Türkiye'de konuşulmaya başlanmasının üzerinden 20 yıl, ilk sonuçlarının alınmasının üzerinden 18 yıl geçti. Türkiye'de özelleştirmeyi, kimileri küreselleşen dünyaya açılmanın yolu ve devletin asli görevlerine dönmesi, kimleri de sosyal devlete zarar verilmesi ve kaynakların heba edilmesi olarak niteliyor. Mevcut uygulama ise kimseyi memnun etmiyor.
Çünkü, son TEKEL ihalesinde de görüldü ki, açıklanan iddialı hedefler, beklentiler bir türlü gerçekleşmiyor. 2003'ün özelleştirme hedefi 4 milyar dolar açıklanmıştı ama bugüne kadar 128 milyon dolarlık özelleştirme geliri elde edildi.
Geçen 20 yılda özelleştirmeden 8 milyar 128 milyon dolarlık gelir elde edildi. Bu gelir ve bu gelirden elde edilen faizler ve diğer kazançlarla birlikte bugüne kadar 11 milyar 200 milyon dolar kaynak sağlandı. Bu kaynağın 11 milyar doları ise yine özelleştirme kapsamındaki şirketlerin sermaye artırımı, tanıtımı, borç ödemesi gibi biçimlerle harcandı.
Güncellenme Tarihi : 16.3.2016 21:00
