Belediyelere kaynak aktarımında bulunan İller Bankası, iflasın eşiğine geldi. İçme suyu, kanalizasyon, arıtma gibi altyapı hizmetleri ile hizmet binaları, sosyal tesisleri ve çevre düzenlemeleri gibi üstyapı hizmetleri için belediyelere kaynak aktarımında bulunan İller Bankası, bunun geri dönüşünü bir türlü sağlayamıyor.
Bu nedenle, belediyelerin, İller Bankası’na olan borcu 1 katrilyon 160 trilyon liraya, Hazine’ye olan borcu ise 5 katrilyon 394 trilyon liraya ulaştı. Belediyelerin Hazine, Emekli Sandığı, vergi daireleri ve SSK gibi kuruluşlara olan toplam borcu, 7 katrilyon 573 trilyon lirayı buldu. İller Bankası, mevcut yatırımların devamını sağlamak ve kendini ayakta tutabilmek için, belediyelerin genel bütçe vergi geliri içindeki yüzde 6’lık payından, kendisine olan yatırım ve kredi borçları ile diğer kurumlara olan borçlarını kesmek durumunda kaldı.
İller Bankası, belediyelerden alacaklarını tahsil edemediğinden dolayı, yatırım programına giren 1931 adet projeyi de hayata geçiremiyor. İflasın eşiğine gelen İller Bankası, 1999 yılında 2 bin 652 yatırım projesine, yüzde 21,6’lık bir kaynak aktarımı sağlarken, bu rakam 2002 yılında, yüzde 9,3’e geriledi. Bunların yanısıra İller Bankası, belediyelere yapılan yatırım bedellerinin geri dönüşünü sağlayamadığı gibi, tahsil edemediği alacağının faiz gelirinden dolayı bir de Kurumlar Vergisi ödemek zorunda kalıyor. İller Bankası ayrıca, Ankara, Mersin ve Kocaeli büyükşehir belediyelerinden alacağı olan 249 trilyon lirayı alamadığı için reel olarak 54 trilyon lira zarara uğradı. Bu sebeple de, 2001 yılı köy kalkınma payını dağıtamadı.
Bayındırlık ve İskan Bakanı Zeki Ergezen’e “İller Bankası”nın son durumu hakkında geçtiğimiz günlerde verilen brifingde ortaya konan bu tablo, bankanın içinde bulunduğu son durumu bütün çıplaklığıyla açıklıyor. Konuyla ilgili olarak Ergezen’e verilen raporda, problemler, alınan tedbirler ve çözüm yolları şu şekilde açıklandı:
Sorunlar:
Aşırı borç yükü altında kalan belediyeler, borç taksitlerinin vadelerinde paylarından kesilmemesi için banka üzerinde yoğun baskılar uyguluyor.
Banka, yapılan yatırımlara karşılık, belediyelerin birçoğunun geri ödeme imkanları olmadığından, paylarından geri dönüşü sağlanamıyor.
Bu finasman yapısıyla bankanın iş ve işlevlerini sağlıklı bir şekilde sürdürebilmesi de imkan dahilinde değil.
Yapılan yatırım tutarlarının belediye gelirinin çok üzerinde olması, kredi geri dönüşünün sağlanamamasına yol açıyor.
Bankaca açılan kısa vadeli kredilerin belediyelerin ödeme gücünün üzerinde tahsis edilmiş olmasından dolayı açılan kısa vadeli kredinin geri dönüşümü sağlanamıyor.
Çözüm önerileri:
Borç talebinde bulunan belediyelerin sınırsız isteği yerine, o yıl için paylarından artan miktarın yüzde 30’una kadar kredi verilmeli.
Yatırım kredilerine uygulanmakta olan yüzde 50 faiz oranı yüzde 35’e düşürüldü. Bu suretle yatımların geri dönüşü kolaylaşacak ve belediyelerin morali yükselecek, borç yükü azalacak. Bu da yeni projelere imkan sağlayacak.
Kaldırılan belediye fonu yerine, İller Bankası’na genel bütçeden kaynak sağlanması. Nüfusu 5 binden az olan belediyelerin yol, içme suyu ve kanalizasyon tesisleri gibi yatırımları devlet eliyle genel bütçeden desteklenmeli.
Güncellenme Tarihi : 16.3.2016 18:59
