İRAN GAZI NİÇİN KISTI?

Türkiye'nin yılın en soğuk haftasında yaşadığı doğalgaz krizi giderek tehlikeli boyutlara ulaşıyor. Gaz açığı dün itibarıyla 9 milyon metreküpe ulaşınca yap-işlet-devret (YİD) santrallarine verilen gazı kısma kararı alındı.

İran'ın doğalgaz akışını azaltmasını sadece 'mücbir sebep' diye açıklamakla yetinmesi, diplomatik bir koz olarak kullandığı endişesi yarattı. Ankara'nın İran Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinecad'ın Türkiye'yi ziyaretine 'soğuk' bakması üzerine İran'ın buna Türkiye'yi 'soğukta bırakma' stratejisi ile karşılık verdiği değerlendirmesi yapılıyor.

Kriz masası kuruldu
Türkiye, İran'ın günde 26 milyon metreküplük doğalgaz akışını günde 5 milyon metreküpe düşürmesiyle kritik bir sürece girdi. Hafta sonu yapılan görüşmelerle doğalgaz miktarını 10 milyon metreküpe çıkaran İran, gazı dün yeniden 6.870 milyon metreküpe düşürdü. 9 milyon metreküplük gaz açığını karşılayamayan Enerji Bakanlığı, alarma geçti. BOTAŞ'ta oluşturulan kriz masasında durumun değerlendirilmesinin ardından BOTAŞ Genel Müdürü alelacele Bakanlığa geldi.

Geçen Cumartesi günü '18 kesintili müşterinin' gazını kesen Enerji Bakanlığı, önceki gün Gebze, Adapazarı, İzmir, Ankara-Baymina yap-işlet santrallerine verilen 16 milyon metreküplük gazı 8 milyon metreküpe indirdi. Dün de doğalgaz kullanarak elektrik üreten YİD santrallerinin gazında kısıntı yapma kararı alan bakanlık, YİD'lere 1 milyon metreküp daha az doğalgaz vermeye başladı.

Konutların gaz sıkıntısı hissetmemesi için toplam 9 milyon metreküplük açığın böylece karşılanması amaçlandı. BOTAŞ yetkilileri, "Kriz masası her sabah olağanüstü toplantı yapıyor. Günlük yaşıyoruz. Isınma etkilenmesin diye, o günü nasıl kurtarırız diye önlem belirliyoruz" dedi.

Türkiye'nin yaşadığı doğalgaz sıkıntısı on gün önce İran'ın Türkiye'ye verdiği gazın yüzde 80'ini kesmesiyle başladı. Günlük 26 milyon metreküp gaz akışı gereken İran hattından gelen doğalgaz bir anda 5 milyon metreküpe inince doğalgaz tüketimi alarm verdi. Türkiye'nin doğalgaz alışverişini yürüten BOTAS'ın İran gaz şirketi NIGCTe yürüttüğü görüşmelerde önce sorunun teknik bir arızadan kaynaklandığı ve bir iki gün içinde düzeleceği açıklandı.

Bu noktada İran, Türkiye ile zaten yürümekte olan tahkim sürecinde, taahhüdüne uymayarak yaptığı kısıntının elini zora sokmaması için resmi kanaldan kısıntının nedenini 'mücbir sebep' olarak bildirdi, teknik nedenler konusunda bilgi vermedi.

'Ahmedinecad'ın diplomatik taktiği'
İran'ın Türkiye'ye verdiği doğalgazı azaltıp iç piyasasına vermesinin, diplomatik bir taktikten kaynaklandığından da endişe ediliyor. Ankara kulislerinde İran'ın Türkiye gazını bu kadar keskin bir şekilde düşürmesinin arka planında siyasi mesajlar olduğu iddia ediliyor.

İran Cumhurbaşkanı Ahmedinecad'ın Türkiye'ye yapmayı planladığı ziyaret konusunda olumlu yanıt alamadığı için Türkiye'ye kızdığı ve doğalgazı bu nedenle diplomatik koz olarak kullandığı değerlendirmesi yapılıyor. Diplomatik kaynaklar İran'ı kızdıran ikinci nedeninin Sezer'in gerçekleştirmeye hazırlandığı İsrail ziyareti olduğunu kaydetti.

Dışişleri kaynakları ise "Biz bu konjonktürde İran'ın ihtiyaç duyduğu Türkiye'yi karşısına almak isteyeceğine ihtimal vermiyoruz, vermek de istemiyoruz" diye konuştu.

(vatan)