Resmi verilere göre, 2012 yılının ilk 5 ayında Türkiye İran’a 3 milyar dolarlık  altın sattı. Mart ayından itibaren tırmanışa geçen ve yaklaşık 58 ton olduğu ifade edilen altın talebinin nedeni hakkında şu ana kadar resmi bir açıklama yapılmadı. İşte, Tahran'ın altına ilgisine dair senaryolar...

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerinden derlediği bilgilere göre, Temmuz ayında toplam ihracat 12 milyar 865 milyon dolara ulaşırken, İran 2 milyar 157 milyon dolar ile ihracat sıralamasında zirvede yer aldı.

Bu yılın Nisan ve Temmuz ayları karşılaştırıldığında kıymetli taş ve metallerin ihracatı da 1 milyar 531 milyon dolardan 2 milyar 82 milyon dolara çıktı. Böylece, Temmuz ayında İran'a yapılan toplam ihracat bu yılın Nisan ayına göre yüzde 46,6, kıymetli taş ve metallerin ihracatı da yüzde 36 artış gösterdi.

Görüşler farklı

Türkiye'nin İran'a yaptığı altın ihracatındaki hızlı artışa ilişkin farklı görüşler ifade ediliyor.

Mücevher İhracatçıları Birliği Başkanı Ayhan Güner, İran'ın kendi vatandaşlarına altın üzerinden borçlandığını belirterek, “Borçlandıkları altın karşılığında da altın ithal ediyorlar” dedi.

Güner, İran'a yapılan altın ihracatı ile ilgili olarak, İran talep ettiği sürece bu ülkeye değerli maden ihracat etmeye devam edeceklerini söyledi.
Oyak Menkul Değerler Yatırım Ekonomisti Gülay Elif Girgin de İran'ın swap hakkı dondurulduğu için bu ülkenin dolar üzerinden işlem yapamadığını, dolayısıyla İran'ın ticarette altını kullanmaya yöneldiğini söyledi.

İran'ın coğrafi açıdan yakın olması nedeniyle Türkiye'den altın ithal etmeyi tercih ettiğini dile getiren Girgin, İran'dan petrol ve doğalgaz alan ülkelerden bazılarının ödemeyi altınla yaptığını öne sürdü.

İran, krize mi yatırım yapıyor?

2012 Nisan ve Mayıs aylarında en fazla ihracatın İran’a yapılıyor olması ve ülkeye kıymetli maden satışının (altın) iki aydır artış göstermesi dikkatle izlenmelidir. Peki İran neden altın alıyor? Yoksa dünyada bir stres unsurunun olması mı beklenmekte?

1. Suriye krizi

2. İran-ABD-İsrail krizi

İran’ın uranyum zenginleştirmesi ABD ve İsrail tarafından önemle takip edilmekte, İran’la aralarında sık sık krizler olmaktadır. İran bu altın stoğunu artırarak ABD ve İsrail ile bir kriz olması halinde (suni ya da gerçek), risk enstrümanı olan altındaki fiyat artışından ciddi kâr sağlayacak. Ya da Suriye’ye olası bir müdahalenin olması halinde yine altın stoğu ile kâr elde edecek.

Türkiye, ödemelerini altın ile mi yapıyor?

İran’dan yılda 8 milyon ton hampetrol ve 8 milyar metreküp doğalgaz ithal eden Türkiye, aldığı ürünlerin parasını normal süreçte İran Merkez Bankası’na transfer ediyordu. Ancak dünyanın en önemli para transferi şirketi SWIFT, Mart ayında İran’a para transferlerini durdurdu. Türkiye de bu yüzden bir süredir İran’a fiziki altınla ödeme yapıyor.Dünyanın en önemli para transferi sistemi Belçika merkezli Swift, Mart ayında aldığı bir kararla İran'a yönelik para transferlerini durdurduğunu açıklamıştı.
Bu açıklamanın Tahran rejiminin yanı sıra bu ülkeden hampetrol ve doğalgaz ithal eden ülkeler, ödeme için yeni arayışlara yönelmişti.