İsrail Mısır'dan çaldığı gazı Mısır'a satıyor

İsrail Mısır doğalgazını çalıp satıyor mu? Eski bir Mısırlı yetkili ayrıntıları açıklıyor.

Mısır'ın eski Petrol Bakanı Usame Kemal, Mısır ile İsrail arasında tartışmalı gaz ithalat anlaşmasının ayrıntılarını açıklayarak, anlaşmanın yeni olmadığını, 2019'da imzalanan bir anlaşmanın eki niteliğinde olduğunu vurguladı.

Akdeniz'de Mısır karasularında bir petrol platformu

Mısır'ın eski Petrol Bakanı, "Sorumluluğumda" programında Mısırlı medya mensubu Ahmed Musa ile yaptığı telefon görüşmesinde, anlaşmanın Mısır ile İsrail arasında 2019 yılında imzalandığını ve aynı şartlar ve fiyatlarla 2040 yılına kadar yürürlükte kalacağını belirtti.

Kamal, anlaşmanın, Filistin ve İsrail arasında ortak bir gaz projesi aracılığıyla barışı teşvik etmeyi amaçlayan 1994 Oslo Anlaşmaları'nın çerçevesine dayandığını açıkladı. Ancak Filistinli gruplar arasındaki anlaşmazlıklar ve Hamas'ın gaz boru hattını hedef alması, güzergahının değiştirilmesine yol açtı.

Ülke, geçen yaz Mısır'ın birçok şehir ve mahallesinde saatlerce süren elektrik kesintilerine yol açan ve bu yaz da devam etmesi beklenen ciddi bir doğal gaz kıtlığıyla boğuşurken, Akdeniz'deki doğal gaz kaynakları hızla tükeniyor. Toplam rezerv 1,5 trilyon metreküp ve değeri 200 milyar dolar, ancak bu kaynaklar İsrail ve Kıbrıs'a tahsis ediliyor.

İhanet hikâyesi, 2005 yılında, devrik Hüsnü Mübarek dönemindeki eski Mısır hükümetinin, İsrail ile doğal gazını milyon İngiliz termal birimi (BTU) (28,26 metreküp gaza eşdeğer) başına 70 sentten (maliyet fiyatı 2,65 dolar) satmak üzere sözleşme imzalamasıyla başladı; yani, orijinal fiyatının dörtte biri fiyatına. Mısır, İsrail'in gazdaki payını artırarak ona üç yıl boyunca vergi muafiyeti sağladı. Dava o dönemde kamuoyunda tepkilere yol açtı ve 2005'te başlayıp 2025'te sona eren, 15 yıl boyunca fiyatların değiştirilmemesi gibi mantıksız bir koşulla yapılan yirmi yıllık haksız sözleşmenin durdurulması için mahkemeler ve temyiz başvuruları yapıldı. Ancak 2009 yılında Yüksek İdare Mahkemesi, İdare Mahkemesi tarafından verilen ihracatı durdurma kararına karşı hükümetin yaptığı itirazı kabul etti. Ocak 2011 devriminin patlak vermesine kadar gaz ihracatı bu fiyatlardan devam etti. Devrim, davayı yeniden açarak sözleşmenin askıya alınmasını talep etti. Bu olaylar, Sina Valiliği'nde İsrail'e giden gaz boru hattını hedef alan bir dizi bombalama olayıyla aynı zamana denk geldi. Bu saldırılar, rejimin gaz arzını kontrol edememesine ve sözleşmenin askıya alınmasına yol açtı.

Ancak, yaklaşık altı yıllık zararlara rağmen mesele kapanmadı. İsrailli şirket ve Doğu Akdeniz Gaz İhracat Şirketi, Mısır Genel Petrol Şirketi (EGPC) ve Mısır Doğal Gaz Holding Şirketi'ne (EGAS) karşı Uluslararası Ticaret Odası'na (ICC) şikayette bulunarak, Mısır'ın kendilerine gaz ihracatını durdurması sonucu uğradıkları ağır zararların tazmin edilmesini talep etti. Bu durdurma, İsrail'i Mısır tarafıyla anlaştıklarından daha yüksek fiyatlarla gaz almaya zorladı. İsrail tarafından talep edilen toplam tazminat 5,3 milyar dolardı, ancak ICC bu tazminatı yaklaşık 2 milyar dolara indirdi ve Mısır'ın ödemesi gereken bu tazminatı ödedi.

İsrail, anlaşmadan mümkün olan en yüksek faydayı elde ederek çıktı: Altı yıl boyunca dörtte bir fiyatına gaz ve elektrik ithalatı, üç yıl vergi muafiyeti. Dahası, Mısır, aralarındaki gasp anlaşmasına uymaması ve anlaşmanın ortasında çekilmesi nedeniyle 2 milyar dolar tazminat ödedi. Bu da İsrail'e, elektrik santralleri için Mısır fiyatından daha yüksek bir fiyattan, hatta belki de gerçek fiyatından gaz satın alma maliyetine mal oldu. Ancak, İsrail'in Mısır gazıyla olan gaz anlaşması henüz durdurulmadı ve Mısır hâlâ yapabilecekleri konusunda kontrol sahibi.

Wells: Mısır'ın İsrail'den çaldığı zenginlik

Son yıllardaki jeolojik raporlar, Akdeniz bölgesinin, Arap Körfezi'nde keşfedilenlere benzer büyüklükte, onu çölden medeniyete, kültüre ve zenginliğe taşıyan engin doğal gaz kaynaklarına sahip olduğunu gösteriyor. Mısır, İsrail ve Kıbrıs da dahil olmak üzere havza ülkelerinin çoğunun katılımıyla keşif, araştırma ve sondaj çalışmaları bu zenginliği ortaya çıkarmaya başladı. Ancak son ikisi, yakın zamanda 1,22 trilyon metreküpü aşan rezervlere sahip ve değeri 220 milyar dolar olarak tahmin edilen doğal gaz sahalarının keşfedildiğini duyurdu. Daha detaylı incelemeler sonucunda sürpriz ortaya çıktı!

İsrail ve Kıbrıs tarafından keşfedilen üç saha (Leviathan, Samson ve Afrodit), her iki ülkeden de 200 deniz mili uzaklıkta tanımlanan Mısır'ın münhasır ekonomik bölgesi içinde yer almaktadır. Leviathan ve Afrodit sahaları 2 km'lik bir mesafeyle ayrılmış olup, her ikisi de Mısır karasularına, Damietta'nın 190 km kuzeyinde, Hayfa'ya 235 km ve Kıbrıs'ın Limasol limanına 180 km uzaklıkta uzanmaktadır. İsrail'in ele geçirdiği Samson sahası ise Mısır'a 114 km, Hayfa'ya ise 237 km uzaklıktadır. Ayrıca, Leviathan ve Afrodit sahaları, Mısır'ın iddiası MÖ 200'e dayanan su altında kalmış bir dağ olan Eratosthenes Dağı'nın güney yamaçlarında yer almaktadır.