İŞTE, EVİNİZDEKİ KANSER YAPAN EŞYALAR!

Hayat kimyamızı bozan kimyasallar

Bugüne kadar başta göz, burun ve boğazda tahrişlere ve öksürüğe; baş ağrısı, baş dönmesi, yorgunluk, uyuklama... gibi sinirsel belirtilere; deri döküntülerine; astım krizlerine ve hatta kansere yol açtığı bilinen formaldehit isimli kimyasal maddenin bir marifeti daha ortaya çıktı.

Harvard Tıp Fakültesi tarafından gerçekleştirilen yeni bir araştırma formaldehitin kısaca ALS adıyla bilinen ‘amiyotrofik lateral skleroz’ hastalığı riskini de artırdığını gösterdi.

İçlerinde pestisit (böcek zehri) ve herbisit (ot zehri) gibi zirai ilaçların da bulunduğu 12 çeşit kimyasal maddenin ALS ile ilişkisini araştıran uzmanlar, formaldehite maruz kalanlarda ALS riskinin çok yüksek olduğu sonucuna vardılar.

Amerikan Kanser Derneği tarafından yürütülen Kanserden Korunma Araştırması’na ait verilerinden yararlanılarak yapılan ve 1982-1997 yılları arasında bir milyon insanın izlendiği araştırmaya göre, düzenli olarak formaldehite maruz kalan insanlarda ALS riski yüzde 34 oranında daha yüksek. 10 yıldan uzun süre formaldehit soluyanlarda ALS 4 misli fazla görülüyor.

Araştırmadan çıkan bu sonuç kesin olmamakla beraber, günlük hayatta hepimizin her gün karşılaştığı formaldehite karşı daha dikkatli olmamız gerektiğini gösteriyor.

Formaldehit nedir?

Formaldehit, pek çok yapı malzemesi ve ev eşyasında bulunan, insan sağlığı ve ekosistem için çok zararlı kimyasal bir madde. Renksiz, keskin kokulu bir gaz olan formaldehit insanları farklı şekilde etkiliyor. Bazı insanlar fazla bir rahatsızlık duymazken, bazıları ise düşük düzeyde formaldehitten bile ciddi şekilde etkilenebiliyorlar. Hatta, allerji ya da astım tanısıyla tedavi gören ve bir türlü de iyi olamayan pek çok insanın şikayetleri aslında soludukları formaldehitten kaynaklanıyor olabilir ve formaldehit solunan ortamlardan uzaklaşmadıkça da rahat etmeleri mümkün olmaz.

Formaldehitin bulunduğu malzeme ve eşyalar:

Formaldehitin bulunmadığı bir ev eşyası yok gibidir. Sigara dumanından, borusuz katalitik ve gazyağı yakan sobalara, boyalardan tutkal ve kaplama ürünlerine, tutkal, yapıştırıcı ve boya soyuculara kadar sayısız malzemede formaldehit tek başına ya da diğer kimyasal maddelerle birlikte bulunur. Hatta, uzun süreli ütü kalitesi sağlamak için bazı giysi ve kumaşlarda da formaldehit bulunabiliyor.

Evlerimizdeki en önemli formaldehit kaynağı, yapıştırıcı olarak üre-formaldehit içeren sıkıştırılmış tahtadan yapılan yer döşemeleri, dolap, dolap rafları, duvar kaplamaları, mobilyalar... gibi eşyalardır. Bunların havaya formaldehit yaymaları eşyanın eskiliğine, evin ısı ve nemine göre değişir. Isı ve nem ne kadar yüksek ve eşya ne kadar yeni ise, formaldehit yayımı o kadar fazladır.

Formaldehitin evlerdeki miktarı, esas olarak evin eskiliğine ve evde bulunan preslenmiş tahtadan yapılan eşyaların çokluğuna göre değişir.

ALS bir sinir sistemi hastalığı

Vehbi Koç’un kızı Suna Kıraç, eski Fenerbahçeli futbolculardan Sedat Balkanlı ve ünlü fizikçi Stephen Hawking’in hastalığı olarak bilinen ALS, halk arasında kas erimesi adıyla tanınıyor.

ALS, merkez sinir sistemi ve beyin sapındaki motor hücrelerin yani nöronların kaybı sonucunda kaslarda zafiyete ve erimeye yol açan ilerleyici bir sinir sistemi hastalığı. Ellerde, bacaklarda, ağız yutak bölgesinde veya dilde kas güçsüzlüğü ve kramplarla başlayan hastalık ilerleyerek bütün vücuda yayılıyor. ALS, sadece hareket sistemini etkilediğinden hastaların zihinsel fonksiyonlarında ve belleğinde sorun yaratmıyor.

ALS, daha çok 40-60 yaşlar arasında ve daha çok da erkeklerde ortaya çıkıyor, ancak gençlerde de görülebiliyor. Hastalığın oluşumunda genetik ve çevresel faktörlerin rol olduğunu gösteren bulgular var. Menopoz sonrası yumurtalık ve rahmi alınmış hanımlarda, tiroit bezi çıkarılanlarda, aktif spor yapanlarda risk daha yüksek.

ALS’nin bilinen kesin bir tedavisi yok, ancak son senelerde sinir sisteminde glutamat miktarını azaltan ‘riluzole’ isimli bir ilacın, özellikle yutma güçlüğü olanlarda hastalığın ilerlemesini azalttığı, hayatta kalma süresini uzattığı belirlenmiş.

(PROF. AHMET R. KÜÇÜKUSTA-STAR)