İŞTE SAFRANBOLU EVLERİNİN DEPREMLERDE AYAKTA KALMA SIRLARI

Temeli kayaya ulaşıncaya kadar kazılan Safranbolu evleri, birbirinden
bağımsız yapılan bölümleri ve ''çatkı'' denilen sistemle inşa edilme
özellikleri sayesinde yüzyıllardır her türlü doğal afete karşı ayakta
kalıyor.
Karabük Üniversitesi Safranbolu Fethi Toker Güzel Sanatlar ve Tasarım
Fakültesi Mimarlık Bölümü Restorasyon Anabilim Dalı Başkanı Doç. Dr. Aysun
Özköse, yaptığı açıklamada, Safranbolu'daki ahşap evlerin insan odaklı ve
yerel mimariyle 18. ve 19. yüzyıl ile 20. yüzyıl başlarında inşa
edildiğini söyledi.
Tarihi konaklarda herhangi plana ya da projeya bağlı kalınmamasına rağmen
binlerce yılın verdiği deneyimler ve bilgilerle oluşan ustalığın
kullanıldığını anlatan Doç. Dr. Özköse, ''Ülkemizde birçok deprem olmuş,
ancak bu tür yapılar hep ayakta kalmıştır. Çünkü, bu evlerde çatkı sistemi
çok iyi düşünülmüş. Bu sistemde ahşap taşıyıcılar, belirli bir matematiğe
dayanarak yerleştirilmiştir" dedi.
Çatkı sistemini araştırmaya gelen Amerika, Japonya ve Kanada'dan
uzmanların sistemin çok güvenceli olduğu belirttiklerini aktaran Özköse,
Safranbolu konakları gibi geleneksel Türk evleri, en yüksek şiddetteki
depreme bile dayanır. Depremin çok şiddetli olduğu bazı ülkeler, çelik
kullanarak bizim evlerimizdeki çatkı sistemini binalarında uyguluyorlar''
diye konuştu.

Evleri dayanaklı kılan çatkı sistemi
AA muhabirinin Reha Günay'ın ''Türk Ev Geleneği ve Safranbolu Evleri''
kitabından aldığı bilgilere göre, Safranbolu evlerinin temeli genellikle
bir kayaya rastlanıncaya kadar kazılmış, taş duvarlar ise balık kılçığı
yöntemiyle yapılmış.
Taş duvarların arasında ''Sar'' denilen ahşap hatlar yerleştirilen
konaklarda, ahşap kısmında köşelerde yanlamalar, duvarlarda ise 70
santimetre aralığında dikmeler kullanılmış. Ahşap çatkı sistemi, hem yatay
kuvvetlere karşı dayanıklı olması hem de hafifliği nedeniyle daha
güvenilir olmasından dolayı tercih edilmiş.