İŞTE TÜRKİYE'NİN DİNDARLIK HARİTASI...

İşte sonuçlar: Dindarlık şehirde varoş kültüründe eridi. Köylerde de dini erozyon var. Dindarlığın azalmasının en büyük nedeni televizyon. Geleneksel dindarlık sadece ilçelerde yaşanıyor...

Türkiye'nin dindarlığı ilk defa "ölçüldü". Diyanet İşleri Başkanlığı Dini Yayınlar Dairesi Başkanı, sosyal psikoloji uzmanı Dr. Ahmet Onay, "Dini Yönelim Ölçeği'ni kullanarak Erciyes ve Ankara'da iki üniversiteye bağlı 23 fakülteden toplam 1.149 öğrencinin katıldığı bir bilimsel araştırma yaptı. Onay araştırma sonuçlarını ve analizlerini, Dem Yayınları'ndan çıkan "Dindarlık, Etkileşim ve Değişim" isimli kitapta topladı. Sonuçlar epey tartışılacak türden. Onay çalışmasıyla ilgili sorularımızı yanıtladı:

* Dindarlığı nasıl ölçtünüz?
Dünyada istatistik ölçeklerin ve testlerin büyük bölümü psikologlar tarafından geliştirilmiştir. Ben sosyal psikoloji uzmanıyım, dini araştırıyorum.Dini Yönelim Ölçeği ileri bir istatistik tekniğidir onu kullandık...

* Türkiye'yle ilgili ipuçları veriyor mu?
Türkiye hakkında önemli ipuçları verir diye düşünüyorum. Ama Türkiye budur demek de yanlıştır.

* "Varoşlarda din eriyor" tespitinizi açar mısınız?
Din sosyolojisinde dindarlık konusu ele alınırken insanların yetiştikleri çevrelerin dindarlığa ne derece etkili olduğu belirlenir. Kırsal kesimdeki dindarlık, kurullara bağlı ve gelenekseldir. Geleneksel dindarlığın devam ettirildiği yerlerdir. Şehirler ise dindarlığın değişime açık olduğu yerler olarak kabul edilir. Anadolu'da köylerde eskiden çocuk doğar kulağına ezan okunurdu, hocayla beraber kız istenirdi. Şimdi baktığımızda geleneksel dindarlık kodlarının yeni gelen nesil tarafından büyük ölçüde takip edilmediğini görüyoruz. Bence televizyon gibi iletişim araçları önemli faktör. Geleneksel dindarlık kodları düştü. Köylerde geleneksel dindarlığın büyük ölçüde öldüğü kanaatindeyim. Diyanet'in eğitimli görevliler göndermesi gerekiyor.

* Peki ya şehirler? Şehirlerde "Dindarlık nasıl yaşanıyor" diye baktığınızda aklınıza ne geliyor? Yardım paketleri, öğrenci bursları, yatılı kuran kursları, ramazan çadırları. Yaz aylarında çocuklar Kuran kurslarına gider değil mi? Şehirlerde gelir grubu müsait olanlar tatile gidiyorlar. Kurslara giden kim? Hedef kitle kimde kaldı? Varoşlarda. Şehirlerde dindarlık varoş kültürü içinde kendisini şekillendirmiş olarak görünüyor. Veya biz ona endekslemişiz sanki. Dini faaliyetleri, dini öğretmeyi varoşa hizmet, oranın ihtiyaçlarına hizmet gibi algılamaya başlamışız. Oysa ki dindarlığın bir içsel boyutu var. Bu insanlara maneviyeat olarak ne veririz, ne yapabiliriz bunu sağlamamız gerekiyor. Aç olan insana neyi öğreteceksiniz, bu doğru. O zaman bu insanların karnını doyurmalıyız. Ama dindarlık olayı insanlara birşeyler vermeli, dini bireysel anlamda yaşatabilmeli.

* Bu tür dindarlık nerede yaşanıyor peki?
İstatistikler ilçeleri gösteriyor. İnsanlar vaazlara gidiyor, dini ve kültürel kodlar canlı yaşanıyor. Kendine özgü bir dini yaşam şekli gelişmiş. İyilik yapacakları zaman bunu içlerinden geldiği için, bireysel olarak yapabiliyorlar.

Din boşluğunu misyonerlik ve satanistlik doldurur
Dr. Ahmet Onay geleneksel dindarlığın kaybolmasının sakıncalarına da işaret ediyor: " Din, kültürün ve kimliğin önemli bir unsurudur. Askere dualarla uğurlamak gelenektir. Ama içinde din vardır. Bu adeti terkettiğiniz zaman kültürel kimliği oluşturan kodları bırakmış oluyorsunuz. Yerine ne geliyor bu defa, neyi koyuyoruz? Hayat boşluk kabul etmez. Ondan sonra feryat etmenin bir anlamı yok. Misyonerlikti, satanistlikti... Boşlukları kim gelirse doldurur o zaman. Bizi biz yapan değerleri elimizden kaçırırsak o zaman dini ve kültürel değerleri erozyona uğratırız. Kırsal kesimde çok ciddi anlamda kültürel, dini ve kimlik noktasında boşluklar oluşmaya başladı."'

Orta sınıf yksullardan daha dindar
Anketlerde orta gelir düzeyine mensup ailelerden gelen öğrencilerin dindarlık düzeyi puanlarının yüksek ve düşük gelir grubuna mensup olanlardan daha yüksek olduğu ortaya çıktı.Dini Yönelim Ölçeği'nde düşük gelirli üniversite öğrencileri 12.46, orta gelir grubu 13.08 ve yüksek gelir grubu ise 12.89 puan aldı.

Erkekler kadınlardan daha dindar çıktı
Üniversiteye giden erkek öğrenciler Dini Yönelim Ölçeği anketinde duygu, düşünce ve davranış boyutunda sorulan sorularda üç bölümde de kız öğrencilerden daha dindar çıktılar. Kız öğrencilerin yüzde 26.15'i "Düşünce", yüzde 14.96'sı "Davranış" ve yüzde 12.80'i ise "Duygu" boyutunda dindar olduğunu söyledi. Erkekler ise bu sorularda Düşünce 27.52, Davranış yüzde 15.81 ve Duygu yüzde 13.17 oranında dindar olduklarını belirttiler.

En dindar İmam hatif öğrencileri
Dindarlık puan ortalamasında İmam hatip lisesi mezunu öğrenciler en dindar olan öğrenci grubu.

Dini Yönelim Ölçeği--------------------------------Toplam Ortalama
Lise.....................................................................53,77
Anadolu Lisesi..................................................54.06
İmam Hatip.......................................................62.29
Özel lise.............................................................48.37
Diğer lise...........................................................55.13

(VATAN)