KUZEY IRAK ATEŞ ÇEMBERİ... BÖLGEDE 80 DOLAYINDA ÖRGÜT VE PARTİ FAALİYET GÖSTERİYOR

SÜLEYMAN AHAT ERBİL- Bölgeyi ve bölgedeki grupları iyi tanımayan koalisyon güçleri, aslında bir ateş çemberinin içine giriyor. Kuzey Irak'ta gözde olan iki önemli güç var, Barzani'nin KDP'si ve Talabani'nin KYB'si. Bunun dışında 80 dolayında örgüt ve parti bölgede faaliyet gösteriyor. Bir bölümü Kürt milliyetçisi, bir bölümü radikal İslamcı, bir bölümü İran yanlısı, bir bölümü İngilizler ve Amerikalılar tarafından kurduruldu, bir bölümü de Suudi Arabistan'dan destek görüyor. 1. Körfez Savaşı'ndan sonra bölgedeki güç mücadelesini KDP ve KYB elinde tutuyor. Diğer parti ve örgütler ayakta durabilmek için ya KYB'ye ya da KDP'ye yaslanıyorlar. Bunların dışında pek çok sayıda aşiret de bölgede etkin. Hatta kendi aşiretleri için parti kuranlar bile var. Washington ile Ankara arasında gerginliğe neden olan Kuzey Irak, savaşın en kritik bölgelerinden biri. Bölgeyi ve grupları iyi tanımayan koalisyon güçlerini aslında tam bir ateş çemberi bekliyor. Bölgeyi elinde tutan KDP ve KYB güçleri Amerika'nın yanında yer alsalar bile bölgenin aşiret dengeleriyle siyasal ve etnik coğrafyası dağınıklık gösteriyor. Bölgede Kürtler'in yanı sıra Türkmenler ve Asuriler gibi diğer etnik gruplar da yaşıyor. Ancak, en dikkati çeken yapılanma 80 dolayındaki örgüt ve partinin hala faal olarak hayatlarını sürdürmeleri. Bu partiler ve örgütler arasında sağlıklı bir dayanışma olmadığı gibi, pek çoğu ya bölge ülkelerinin siyasal akımlarını destekliyorlar ya da bir bölümü dışarıdan yönetiliyor. Kimin kimden yana olduğu, kimi desteklediği, hangi amaçlar için mücadele ettiği ise anlaşılamıyor. KDP VE KYB Kuzey Irak'ın en güçlü iki partisinden biri Mesud Barzani'nin liderliği yaptığı kısa adı KDP olan Kürdistan Demokratik Partisi. Erbil ve çevresinde etkili olan KDP'nin elinde 60 bin kişilik bir güç var ve bugün Amerika'nın yanında mücadele etmeye hazırlanıyor. Barzani, 1. Körfez Savaşı'nın ardından Türkiye ile iyi ilişkiler kurmuş, dönemin yöneticileri sayesinde ayakta durmayı başarabilmişti. Barzani, kırmızı Türk pasaportu taşıyor. Kuzey Irak'ta kurulu partilerden ikincisi ise Kürdistan Yurtseverler Birliği. Liderliğini Celal Talabani yapıyor ve ellerinde 40 bin kişiye yakın Peşmerge gücü olduğu sanılıyor. Süleymaniye'de örgütlü olan Talabani, Barzani ile birlikte ortak hareket ederek Saddam'ın devrilmesi için koalisyon güçlerine destek veriyor. AŞİRET VE ÖRGÜTLER Kuzey Irak'ta coğrafi özellikleri nedeniyle de PKK-KADEK gibi örgütler de barınıyor. Liderleri Abdullah Öcalan'ın yakalanmasının ardından Kuzey Irak'ı kendilerine üs seçen PKK'lıların sayısının 4 ya da 5 bin kişi olduğu tahmin ediliyor. Bölgedeki bu güçlerin yanı sıra asıl önemli olan, Kuzey Irak'ın tam bir aşiret ve örgüt yuvası. Jabbariler, Erzanciler, Hoşnaflar, Feyliler başta gelen aşiretler. Bu aşiretlerin kimi desteklediği, kimden yana tavır koyacağı konusunda sağlıklı bir yorum yapılamıyor. Nedeni, genelde güçlüden yana olmaları. Bir bölümü ise KDP'yi ya da KYB'yi destekliyor. Kuzey Irak'ta faaliyet gösteren örgüt ve parti sayısı ise 80 dolayında. Her türden partiye rastlamak mümkün. Aralarında Marksist görüşü savunanların yanı sıra, radikal İslam'a sıkı sıkıya bağlı olanlar da var. Bu nedenle, koalisyon güçlerinin bölgede Saddam'a yönelik kuvvetli bir saldırı başlatılması durumunda bu örgüt ve aşiretlerin ne ölçüde destek sağlayacaklarını kestirmek güç. Savaşın seyrinin değişmesi durumunda, bazı aşiret ve örgütlerin hemen taktik değiştirebilecekleri de değerlendiriliyor. Örneğin, İran yanlısı örgütler var ve bilindiği gibi Amerika'nın en büyük düşmanlarından biri İran. İran tarafından kendilerince desteklenen örgütlere destek sağlanma olasılığı da bulunuyor. BÖLGENİN ETNİK YAPISI Kuzey Irak'ı oluşturan Duhok, Erbil ve Süleymaniye'nin toplam nüfusu yaklaşık 3.5 milyon. KDP'nin kontrolündeki Erbil'de köy ve kasabalar dahil toplam 1 milyon 118 bin kişi yaşıyor. Talabani'nin denetimi altındaki Süleymaniye'nin nüfusu ise 1 milyon 419 bin. Türkiye sınırına daha yakın olan Duhok'ta yaşayanların sayısı da 745 bin. Erbil merkezli Türkmenler'in sayısının da Saddam'ın kontrolü altındakilerle birlikte 3.5 milyon kişi olduğu tahmin ediliyor. Bu nüfus yapısı içinde Kürtler 2.5 milyon kişi ile en büyük etnik grup. İkinci sırada Türkmenler var, sonra sırasıyla Süryaniler, Ermeniler, Yezidiler ve Feyliler geliyor. Kürtler, Türkmenler ve Feyliler Müslüman, Süryani ve Ermeniler Hıristiyan. Yezidiler ise şeytana tapıyorlar. Müslümanlar'ın bir bölümü Sünni, bir bölümü ise Şii. Kürtler arasında Yahudiler de var. IRAK'IN GENELİ Irak geneline bakıldığında son derece karmaşık bir etnik yapı göze çarpıyor. Araplar, Kürtler, Türkmenler, Süryaniler, Acemler, Yahudiler, Ermeniler, Yezidiler ve Sabialar Irak'ın ana topluluklarını oluşturuyor. Bu ana topluluklara bağlı alt kimlikler de siyasal haritanın adeta bir parçası. Araplarda çöl kesiminde olanlar Bedeviler olarak adlandırılıyor, bir de kentliler var. Araplarda mezhep, bölge ve kabile farklılıkları da bir başka belirleyici faktör. Kuzey Irak'ta yaşayan Kürtler'in kimlikleri de farklılık gösteriyor. Kürtler iki farklı dil kullanıyor. Diğer gruplara oranla sayıları daha az olan Süryaniler ise Asuriler, Kıldaniler ve Aramiler olarak üçe ayrılmış durumda. Türkmenler'in yaşadıkları bölge ise kuzeyde Telafer'den başlıyor, Musul, Erbil, Altunköprü, Kerkük ve Bağdat'ın güney batısındaki Mendeli kasabasına kadar uzanıyor. Türkmenler birçok bölgede ya Arap ya da Kürt topluluklara karışmış olarak yaşıyorlar. Ağırlıklı olarak yaşadıkları yerler Musul, Kerkük, Erbil ve Süleymaniye. BÖLGEDEKİ ÖRGÜTLER Ensar El İslam: Radikal İslamcı. ABD ve yabancı güçlerin düşmanı. Celal Talabani ve Mesud Barzani güçlerine karşı da savaşıyor. Şu anda 2 bin kişilik silahlı bir gücü var. Bölgenin Talibanı olarak değerlendiriliyor ve ellerinde Saddam'dan kalma kimyasal silah bulundurmakla suçlanıyor. KADEK: Terör örgütü PKK, elebaşı Abdullah Öcalan'ın yakalanmasının ardından adını KADEK olarak değiştirdi. Ana karargahları Talabani'nin kontrolü altında bulunan Süleymaniye yakınlarındaki Kandil dağında. 5 bin dolayında silahlı eylemciye sahip. Irak Ulusal Kongresi: ABD tarafından Saddam'a karşı kurduruldu. Ahmet Çelebi'nin liderliğini yaptığı örgüt Londra'dan yönetiliyor. Hizb-ül Muhafazin El Kürdistan: Kürdistan Muhafazakar Partisi. Bir şura tarafından yönetiliyor, içinde Asuriler, Araplar, Kürtler, Yezidiler ve Türkmenler var. Kürdistan Demokratik Milliyetçi Partisi: PKK-KADEK'in yan organı. Süleymaniye'de kurulu. Kürdistan Emekçiler Partisi: Marksist bir parti. Kürdistan Demokratik Sosyalist Partisi: Suriye ve İran bağlantılı. Hizb-ül Emel El İstiklali El Kürdistan: Marksist çizgide, PKK ile işbirliği yapıyor. Kürdistan Demokratik Sosyalist Partisi: (Aynı isimde ikinci bir parti) Arap milliyetçisi. İran'a yakın. Hizb-ül Rizgari Kürdistan: KDP'nin kurduğu bir parti. Muazamnat El Tabaka El Hadiha El Kürdistaniye: Celal Talabani yanlısı, Marksist. Hareket-i Edduad El Demokratiya: Iraklı komünistleri temsil ediyor. El Hareket-i Demokrasiya Dişaa: Fellahları temsil eden bir parti. İttihat Kavmi Kürdistan: PKK ile bağlantılı. İttihat Kavmi Kürdistan: Aynı isimde ikinci parti. KDP tarafından kurduruldu. Bu iki parti arasında anlaşmazlık ve çatışma var. Hizbullah Devrimci Kürdistan: Mesud Barzani'nin amcası Ethem Barzani tarafından yönetiliyor. İran'la ilişkileri sağlıyor. Rabıta ül Kürdistan: Suudi Arabistan tarafından kurdurulan bir parti. Para kaynakları Suudi Arabistan. El Meclis-i Ali İslami El İraki: Iraklı Şii muhaliflerinin partisi. İran tarafından destekleniyor. KYB ile ilişkili. Tecemmü El Vatani El İraki: Cuburi aşiretinin partisi. Irak İslam Partisi: Arapları temsil eden bir parti. Asuri Demokratik Hareketi: Hıristiyan Asurilerin örgütü. ABD'ye yakın. Hizb-i Suri El Umareli El Irak: Komünist çizgide. Diğer İslami örgütler ise şunlar: Hizb-i Tekoşani Kürdistan, Hareket-i İslamiye, Kürdistan İslam Birliği, Hareket-i Mücahid, Hizb-ül Dawa, İslami İş Örgütü. Güncellenme Tarihi : 16.3.2016 19:41