KUZEY IRAK'TA KADINLAR KENDİNİ YAKIYOR
FERHAT ÖZERKERKÜK - Kuzey Irak'ta beşik kertmesi evlilikler ile kadınların kendini yakması, ülkenin önemli kadın sorunlarının başında geliyor. Dağlık Ranya bölgesinde 2004 yılında 2 bin genç kız beşik kertmesi evlilik yaparken, Süleymaniye bölgesinde de yılda 100'ü aşkın kadın kendini yakıyor. Kürtler ise soruna çözüm yolları arıyor.
Irak'ta toplumsal, ailevi baskılar ve kadın haklarının idari anlamda garanti altına alınmaması, kadın ve erkek arasındaki eşitsizliği her alanda gösteriyor. Kız çocuğu daha doğmadan beşik kertmesi yapılırken, çok sayıda kadının ise baskılar karşısında kendini yakması büyük bir sorun olarak kalmaya devam ediyor. Kuzey Irak'ta Kürt kimliğinin ve toplumun temel taşlarından birini oluşturan kabile yaşamı ağırlığını korurken, kadının bu yapı içerisinde yaşadığı ayrımcılık karşısında bazı yasal düzenlemeler yapılmasına rağmen zihniyette sancılı bir değişim yaşanıyor. Bir yandan kızlar beşik kertmesi yapılırken, diğer yandan hakim ve bakan olan kadınların varlığı Kuzey Irak'ta ilginç bir tabloyu göz önüne çıkarıyor. Özellikle dağlık Ranya bölgesinde zorla evlilikler çok sık yaşanıyor. Kuzey Irak'taki kız çocukları daha beşikteyken aileler arasına yapılan anlaşmalarla beşik kertmesi yapılarak gelecekteki evlilik önceden belirleniyor. Eğer bir ailenin erkek çocuğu yoksa, bir sonraki kız çocuğunun doğması bekleniyor. Aileler arasında bir evlilik bozulduğu durumda ise, diğer evlilikler de buna bağlı olarak bozuluyor.
Irak Kürdistan Yurtseverler Birliği'ne (IKYB) bağlı Kadın Hakları Örgütü'nden Payeman Ezadin, 2004 yılında Ranya bölgesinde 2 bin beşik kertmesi yapıldığını belirtiyor. Ezadin, ulemalar tarafından desteklenen örgütün çalışmaları sonucunda 300 ailenin aralarında yaptığı bu anlaşmaları kaldırmaya ikna ettiklerini kaydetti. Ezadin, "Ancak yine de örgütten buna karşılık her biri için 5 bin dolar istediler'' dedi. Bu durumun kadın için 'müebbet hapis' olduğuna dikkat çeken kadın hakları savunucusu Ezadin, bir kadının kocasının izni olmadan boşanamadığı, boşanması durumunda ise, sosyal ve ailevi baskılara maruz kaldığının altını çizdi. Kadın hakları savunucusu Ezadin, yeni bir yasanın, 16 yaşından önce ve zorla yapılan evlilikleri yasakladığına dikkat çekti. Çok evliliğin sınırlandırıldığını belirten kadın hakları savunucusu, kadınların cezalandırılmasını öngören yasanın da kaldırıldığını belirtti.
Öte yandan baskılar karşısında kendini yakma olaylarında görülen artış endişeye yol açıyor. Hastane acil servislerinin istatistiklerine göre, 1 Ocak 2006'dan beri sadece Süleymaniye bölgesinde 28'i aşkın kadın kendini yakarak hayatına son verdi. Ezadin, kadınların ateşli silah ve intihar için gerekli ilaç ve imkanlara sahip olmadığından, daha çok kendini yakmak suretiyle intiharların gerçekleştiğini belirtiyor.
Kuzey Irak'taki devlet organlarında oldukça az olan kadınların sayısı ise dikkat çekiyor. Süleymaniye yerel hükümetinde kadınların eğitim, öğretim, endüstri ve sosyal işlerde yer alma hakları bulunuyor.
Güncellenme Tarihi : 25.3.2016 06:08
