METEOROLOJİ'DEN YENİ HİZMET: HAVA KİRLİLİĞİ TAHMİNİ...

Meteoroloji Genel Müdürlüğü yıllardır yaptığı hava durumu tahmini hizmetine bir yenisini daha ekledi. Kurum, kendi geliştirdiği sistemle hava kirliliği tahmini de yapmaya başladı.

Uygulamayla özellikle yaklaşan kış aylarında yaşanan hava kirliliğinin önüne geçilmesi amaçlanıyor. Genel Müdür Yardımcısı Mahmut Kayhan, dünyanın başka bir ülkesinde böyle bir sistemin bulunmadığını iddia ederek, isteyen belediyelere özel kirlilik tahmin hizmeti verebileceklerini söyledi. ‘Enverziyon Risk Ölçüm Sistemi’ adındaki yeni sistem, bütünüyle Meteoroloji Genel Müdürlüğü tarafından geliştirildi. Proje yaklaşık bir buçuk yılda tamamlandı. Yaklaşık iki aydır deneme amaçlı çalıştırılan sistem, bugünden (22 Eylül) itibaren Meteoroloji Genel Müdürlüğü’nün www.meteor.gov.tr internet sitesine konularak, resmen tüm Türkiye’ye hizmet verecek. Geliştirdikleri sistemle hangi bölgelerde ne kadar enverziyon bulunduğunu tespit ettiklerini anlatan Kayhan, tüm Türkiye yüzeyinde ve denizlerde 24 saat boyunca tahmin yapabildiklerini belirtti. Mahmut Kayhan, bütün il, ilçe ve hatta köylere ait tahminleri yapabileceklerini vurgulayarak, “Örneğin Ankara’da 22 Eylül gecesi 23.00 ile 06.00 arasında enverziyon rakamları riskli boyutlarda çıktı; biz belediyeye gerekli uyarıyı yapacağız. Sobaların yakılmaması, fabrika baca gazlarının kısılması gibi önlemleri teklif edeceğiz. Şu an üçer saatlik aralıklarla üç gün ileriye kadar tahmin yapıyoruz. İstersek 10 günlük tahmin yapacak kapasitemiz var; ama gerek görmüyoruz. Deneme sürecindeki tahminlerimizin doğru çıktığını ve sistemin çok iyi işlediğini görüyoruz. Zaten amacımız sistemi kışa yetiştirmekti, onu da başardık.” dedi.

Kayhan, yerel yönetim, büyükşehir ve ilçelerden özel istek gelmesi durumunda, ücretsiz kamu hizmeti mahiyetinde daha dar bölgelere has tahminler de yapacaklarını bildirerek, “Mesela Ankara Büyükşehir Belediyesi, Mamak’ta kirlilik olduğunu düşünüp burası için önlem almayı planlıyorsa ve bizden Mamak için özel çalışma yapmamızı isterse bunu istedikleri süre boyunca yaparız. Şimdilik 9 kilometrelik aralarla tahmin yapıyoruz. İstendiğinde bu aralığı 1 kilometreye, hatta daha da altına indirebiliriz.” bilgisini verdi. Yaklaşık iki aydır aldıkları deneme tahminlerini Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü’ne ilettiklerini aktaran Kayhan, şimdilik belediyelere günlük tahminler göndermeyi düşünmediklerini; ancak gerekirse, bütün yerel yönetim birimlerine tahmin ve önlem önerilerini iletecek bir ekip kurabileceklerini ifade etti. Hava kirliliği uyarısını gerekirse kendi içlerinde kuracakları bir sistemle yapabileceklerine temas eden Kayhan, “Ama bunu yerel yönetimlerin kendilerinin yapması daha isabetli olur.” dedi.

Bugünden itibaren www.meteor.gov.tr adresinden her gün üçer saat arayla yenilenen enverziyon tahmin verilerine ulaşılabilecek. Belediyeler, genel müdürlüğün sitesine bakarak, risk durumunda gerekli önlemleri alabilecek ve yakıt kaynaklarının kullanımını planlayabilecekler. Bölgede fabrika varsa enverziyonun yaşanacağı saatlerde, bacalarından duman çıkmaması için tedbir alınabilecek. Medya organları hava durumu programlarında hava kirliliği raporlarını da yayınlayabilecek. Meteoroloji’nin hava tahmini yanında kuraklık tahmini, orman yangını tahmini, ürün izleme ve verim tahmini gibi çeşitli tahmin uygulamaları da bulunuyor.

Soğuk ve sıcak hava yer değiştirince kirlilik oluşuyor

Hava kirliliğini tahmin eden sistem, atmosferde doğal bir meteorolojik olay olan “enverziyon”a dayanıyor. Yerden yukarı doğru yükseldikçe ısı düşer. Atmosferde, altta sıcak hava, üstte soğuk hava yer alır. Alttaki sıcak hava yükseldikçe soğur. Enverziyon ise bu kanuna aykırı bir durum. Enverziyonun meydana geldiği bölgelerde, altta soğuk hava, üstte ise sıcak hava bulunur. Bu durum egzoz, soba ve fabrika gazı gibi kirletici unsurların yükselmesini önleyerek hava kirliliğine yol açıyor.

/Ahmet Dinç  - Zaman