Şili’deki 8,2’lik deprem Türkiye'yi etkiler mi
İTÜ Maden Fakültesi Jeofizik Mühendisliği Bölümü'nden Prof. Dr. Övgün Ahmet Ercan, 'Şili'de gerçekleşen 8,2’lik depremin Türkiye'ye etkisi olabilir mi?' sorusuna açıklık getirdi.
Şili’de 2 Nisan 2014 Çarşamba günü, yerel saate göre 18.46’da, Türkiye saatine göre 23:46’da, 10 km sığ odak derinliğinde, M= 8,2 büyüklüğünde bir deprem Pasifik Okyanusunu içinde oldu.
Deprem Nazca kaysağının(levhasının) Şili, Güney Amerika altına yılda 8,4 cm hızla daldığı Iquique baykal(okyanus) altı sırtına denk gelen dalma batma kuşağında olmuştur. Batıdaki Nazca kuşağı Güney Amerika’yı doğuya doğru kaktırıp sıkıştırırken gerginlik boşalmıştır.
Depremde yaklaşık 24,1 erg’kik güre boşaldı. Yaklaşık gücü 1100 atom bombasına denkti. Gölçük depreminin yaklaşık 8,3 katı büyük bir depremdi.
Depremin odağı Güney Amerika’nın doğusunda, Şili ile Peru sınırında ana karanın büküldüğü köşede oluşmuştur. En yakın olan il Iquique kentidir. En çok etkilediği bölgeler Arica ile Tarapaca bölgeleridir. Deprem 58 saniye sürmüştür. Deprem 1999 Gölcük depreminden 8,3 kat büyüktür. Depremde çıkan güre(enerji) 1024,1 erg dolayındadır. Depremin ardından bir saat için en büyüğü 6,2 olmak üzere 8 artçı deprem oluşmuştur. Deprem yüksekliği 2 metreyi bulan süpürtü(tsunami) dalgalarının oluşması, deprem işleyişinin düşey bileşeninin küçüklüğünü gösterir.
Aynı odağın bulunduğu yerde 16 Mart 2014’de M=6,7 Richter büyüklüğünde bir öncü deprem ile 0,28 metre yüksekliğinde süpürtü dalgası oluşmuştu.
Şili’de 27 Şubat 2010’da da yerel saat 03:34’de, 35 km derinde, M= 8,8 büyüklüğünde bir deprem karaya 115 km uzakta deniz içinde olmuş 500 kişi ölmüştü. Depremin odağı başkent Santiago'nun yaklaşık 320 km güneyindeki 670 bin çoğunlu Concepcion kenti çevresinde olan deprem 90 saniye sürmüştü. Gölcük depreminden 1500 kat büyüktü. Depremde 1025 erg dolayında güre boşalmıştı. Depremin ardından en büyüğü 6,9 olmak üzere artçı depremler oluşmuştu.
Şili’de 1960 yılında yine Nazca kaysağının doğusunda 9,5 büyüklüğünde bir deprem olmuş, 5 bin kişi ölmüştü.
Deprem yeniay döneminde olmuştur. Yeniay ile dolunay evrelerinde yeryuvarında deprem sayılarında 5 ile 7 kata dek artışlar olur.
Depremden çıkan yaklaşık 1100 atom bombasındaki gücün yarattığı sarsım dalgaları yerin 6372 km derinliğindeki yerin göbeğindeki çekirdeğine dek sarsmıştır. Bu nedenle yeryuvarı en az 7 ile 10 gün salınacak, bu arada dış kabuktaki kırıklar gıcırdayarak oynayacaktır. Bu oynamalar sırasında boşalma düzeyine dek yüklenmiş olan yerlerde yeni depremler olacaktır. Olacak depremlerin çoğu, deprem odağına 150 km yarı çaplı alanda beklenirken diğerleri uzak etki olarak başka ülkelerde görülebilecektir.
Şili depreminin artçıları 2 ile 3 yıl sürebilecektir. Depremin yıkım gücü VIII dolayında gerçekleşmiştir.
Bu deprem kuşağı Türkiye diri kırık işleyişiyle ilişkili değildir. Ancak gerginliğin boşalma eşiğine dek gerildiği yerlerde tüm yeryüzünde yeni depremleri tetikleyebilir.
dha.com.tr
