Türkiye Somali'deki doğalgaz ve petrol üretiminin yüzde 90'ının hakkını aldı

Somali'de sadece 15 karede yapılan ön çalışmalara göre 30 milyar varil petrol rezervi ve 100 milyar varil potansiyel rezerv varTürkiye, Somali anlaşmasında petrol ve gaz üretiminin yüzde 90'ına hak kazandı, belgeler bunu gösteriyor..
Bunu yüzde 90'ının kontrolü artık Türkiye'nin elinde olacak…

Türkiye ile Somali arasındaki kapsamlı bir hidrokarbon anlaşmasının tam metni, 22 Nisan'da onay için Türkiye Parlamentosu'na sunulmasının ardından kamuoyuna açıklandı.
Belgenin yayınlanması, Ankara'nın Mogadişu ile derinleşen enerji ve savunma ortaklığının kapsamı, şartları ve stratejik niyetleri hakkında ilk ayrıntılı içgörüyü sundu.
Türkiye, anlaşmaya göre kapsamlı operasyonel ve mali ayrıcalıklar elde etti.

Resmi olarak "Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Somali Federal Cumhuriyeti Federal Hükümeti Arasında Hidrokarbon Alanında Anlaşma" başlıklı belge, 7 Mart 2024'te İstanbul'da Türkiye Enerji Bakanı Alparslan Bayraktar ve Somali Petrol Bakanı Abdirizak Ömer Muhammed tarafından imzalandı. Belge, parlamento işlemlerinin bir parçası olarak yakın zamanda kamuoyuna açıklandı.

Başvuruya eklenen resmi gerekçelere göre, anlaşma, Somali'yi stratejik deniz konumu ve dokunulmamış enerji kaynakları nedeniyle öncelikli bir ülke olarak belirleyen Türkiye'nin Afrika Açılış Stratejisi'nin temel bir bileşenidir.
Somali topraklarının 6 milyar metreküp kanıtlanmış doğal gaz rezervi ve 30 milyar varile kadar açık deniz hidrokarbon potansiyeli içerdiği tahmin edilmektedir.

Türk yetkililer, Somali'deki siyasi istikrarın iyileşmesiyle birlikte ülkenin hidrokarbonlara yatırım yapmak için uygun bir ortam sunduğunu vurgulamaktadır. Anlaşmanın, ikili iş birliğini artıracağını, Türkiye'nin teknik uzmanlığını paylaşmasına ve Türkiye'nin deniz ticareti ve enerji güvenliğindeki daha geniş stratejik çıkarlarını destekleyen enerji kaynaklarına erişimi güvence altına alacağını savunmaktadırlar.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan (R), 12 Nisan'da Antalya'da Somali Cumhurbaşkanı Hasan Şeyh Mahmud ile bir araya geldi.

Hidrokarbon anlaşmasının yakın zamanda açıklanan metni, Türkiye'nin Somali enerji sektöründeki operasyonel ve mali konumunu önemli ölçüde destekleyen bir dizi hükmü ortaya koymuştur.

En dikkat çekici maddelerden biri, Türkiye'nin herhangi bir ön maliyet ödemesi ihtiyacını ortadan kaldırmaktadır. Anlaşmaya göre, Türk kuruluşlarından herhangi bir imza, geliştirme veya üretim bonusu istenmiyor ve yüzey veya idari ücret ödemekle yükümlü değiller. Belgenin 4.5. maddesinde belirtilen bu muafiyetler, ev sahibi hükümetlerin genellikle keşif hakları için önemli miktarda ilk ödemeler talep ettiği standart endüstri uygulamalarından sapmaktadır.

Gelir yapısı açısından Türkiye, oldukça elverişli bir maliyet geri kazanım düzenlemesi sağlamıştır. 4.7. madde uyarınca, Türkiye her yıl ürettiği petrolün (ister petrol ister doğal gaz olsun) yüzde 90'ına kadarını "maliyet petrolü" olarak geri alma hakkına sahiptir; bu mekanizma, işletmecinin karlar paylaşılmadan önce keşif ve üretim giderlerini karşılamasına olanak tanır.

Bu arada, Somali'nin üretimdeki kendi payı, sadece yüzde 5 olarak belirlenen bir telif hakkı sınırıyla sınırlandırılmıştır. Telif hakları ayni veya nakit olarak toplanabilir ve rezervuara yeniden enjekte edilen veya yerinde operasyonlar sırasında tüketilen herhangi bir petrol için geçerli değildir.

Operasyonel özgürlüğünü daha da artıran Türkiye'ye, petrol ve gaz payını uluslararası piyasa fiyatlarından ihraç etme konusunda sınırsız haklar verilmiştir. Madde 4.8'de ayrıntılı olarak açıklandığı gibi, Türk kuruluşları bu kaynakların satışından elde edilen tüm geliri, ister ihracat ister yurtiçi işlemler yoluyla olsun, yurtdışında tutabilir; bu düzenleme Somali'yi Türkiye'nin payının finansal akışından etkili bir şekilde uzaklaştırır.

Ayrıca, Türkiye anlaşma kapsamındaki haklarını devretme konusunda geniş bir takdir yetkisine sahiptir. Madde 4.3, Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı'nın (TPAO) veya herhangi bir diğer belirlenmiş Türk kuruluşunun, Somali'de yerel bir şirket veya daimi ofis kurma zorunluluğu olmaksızın çıkarlarını üçüncü taraflara devretmesine izin verir. Bu madde, Türkiye'ye bürokratik engeller olmadan ortaklık kurma veya alt yükleniciler getirme konusunda esneklik sağlar.

Somali'deki Türk Görev Gücü Komutanlığı (STGK) bünyesindeki askeri okul, Türkiye'nin yurtdışındaki en büyük askeri üssü, Somali'deki subay ve astsubayların ihtiyaçlarını karşılamada da önemli bir rol oynar.

Son olarak, anlaşma sağlam yatırım korumaları içerir. Madde 9, Somali'deki Türk operasyonlarının 1966 Yatırım Uyuşmazlıklarının Çözümü Sözleşmesi (ICSID) kapsamında korunacağını teyit eder. Anlaşmanın yorumlanması veya uygulanmasından kaynaklanan herhangi bir anlaşmazlık, İstanbul'da bulunan uluslararası bir tahkim kuruluna getirilebilir ve bu, Türkiye'nin anlaşmazlıkları uluslararası hukukta köklü garantilerle kendi yasal sahasında çözebilmesini sağlar.

Anlaşma ayrıca Türkiye'nin tüm ilgili masrafları hesaba katarak kendi ek güvenlik önlemlerini almasına izin verir.