YENİ UYUM PAKETİNDE BASIN ÖZGÜRLÜĞÜ GENİŞLETİLİYOR

KAYNAK : Haber Vitrini ALİ ULURASBA ANKARA- 58. Hükümet'in demokratikleşme paketi hazır. 'Siyasi Kriterlere Uyum Çerçevesinde Çıkartılabilecek Uyum Yasaları Paketi Taslağı' 36 madde ve 9 bölümden oluşuyor. Taslak halindeki paket, Pazartesi günü TBMM'ye yasa tasarısı olarak sunulacak. Taslak çalışmasında öngörülen değişiklikler ana başlıklar altında şöyle sıralanıyor: "1.Yargılamanın İadesi: a- Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu madde 445/A. Mevcut düzenlemede, AİHM kararı ışığında yargılamanın iadesine gidebilmek için 'başvurunun tazminatla giderilemeyecek sonuçlar doğurduğunun anlaşılması' şartı bulunuyor. Bu düzenlemeyle yargılamanın iadesi yolunun fiilen uygulanmamasına sebep olabilecek nitelikte. Değişiklikle kanun amaca ilişkin yorumuyla Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) kararları bakımından yargılanmanın iadesi yoluna gidilmesinin kolaylaştırılması hedefleniyor. b-Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu madde 327/A. Mevcut düzenlemede AİHM kararları ışığında yargının iadesine gidebilmek için 'başvurunun tazminatla giderilemeyecek sonuçlar doğurduğunun anlaşılması' şartı bulunuyor. Bu düzenlemede yargılanmanın iadesi yolunun fiilen uygulanmamasına sebep olabilecek nitelikte. Değişiklikle Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunun 445/A maddesinde yapılan değişiklikle paralel olarak, amaca ilişkin yorumla AİHM kararları bakımından yargılanmanın iadesi yoluna gidilmesinin kolaylaştırılması amaçlanıyor. c- Geçici Madde. Mevcut düzenlemede, kesinleşmiş olan hiçbir AİHM kararı bakımından yargılanmanın iadesi yoluna gidilmesinin mümkün olmadığı görülüyor. Değişiklikle bugüne kadar Türkiye aleyhine verilen 300 civarındaki ihlal kararlarının da yargılanmanın iadesi kapsamına alınabilmesi ve Kopenhang siyasi kriterlerine uyum yolunda daha ileri bir adım atılması amacıyla kanunun yürürlüğe girdiği tarihte AİHM tarafından verilip kesinleşmiş olan kararlar bakımından da yargılanmanın iadesi yoluna gidebilmesi için başvuruda bulunma imkanı tanınıyor. Bu başvurular bakımından istemde bulunma süresi kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 1 yıl olarak öngörülüyor. İŞKENCE İLE MÜCADELE 2. Gözaltı Koşulları ve İşkenceyle Mücadele: a- DGM Kanunu Madde 16/IV. AİHM içtihatları incelendiğinde yakalanan şahsa gözaltı süresinde avukat yardımından faydalanma imkanı tanınmaksızın alınan ifadelerin yargılama sırasında delil olarak kullanılması AİHM'nin ihlalini oluşturuyor. Bu çerçevede değişiklikle AİHM'nin adil yargılamaya ilişkin 6. maddesinin ihlali kararlarının engellenmesi açısından, adi suçlarda yakalanan veya tutuklanan şahısların haklarına ilişkin CMUK hükümlerinin DGM Kanunu'na da yansıtılması öngörülüyor. b- DGM Kanunu Madde 16/Son fıkra. Değişiklikle AİHM'nin özgürlük ve güvenlik hakkına ilişkin 5. maddesinin gerektirdiği şekilde, yakalanması veya tutuklanması nedeniyle özgürlüğünden yoksun bırakılanların bu durum kanuna uygunluğunun denetlenmesi konusunda başvuruda bulunma hakkının tanınması öngörülüyor. c- DGM Kanunu Madde 20/Son Fıkra. Değişiklikle savunma hakkının güçlendirilmesi amacıyla, sanığın yokluğunda hazırlık soruşturması sırasında aleyhine tanıklık yapanlara soru sorma hakkının tanınması amaçlanmakta. Böylece AİHM'nin adil yargılanmasına ilişkin 6. maddesinin ihlaline ilişkin Türkiye aleyhine verilebilecek kararların engellenmesi öngörülüyor. d- Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanun Madde-2. Değişiklikle Türkiye aleyhine AİHM'ne yapılan işkence iddialarının büyük bir bölümünü teşkil eden, hakkında işkence ve kötü muamele iddiaları bulunan kamu görevlilerinin idari izin prosedürü nedeniyle yargılanamadığına ilişkin iddiaların engellenmesi amaçlanıyor. Bu çerçevede tüm kamu görevlilerin işkence ve kötü muamele iddialarında idari izin prosedürü kapsamı dışında tutularak yargılanmalarına imkan sağlanacak. e- Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu Madde 154/Son Fıkra. Memurlar ve diğer kamu görevlilerinin yargılanması hakkında kanunun 2. maddesinde yapılan değişikliğe paralel olarak, değişiklikle, Türkiye aleyhinde AİHM'ne yapılan işkence iddialarının büyük bir bölümünü teşkil eden, hakkında işkence ve kötü muamele iddiaları bulunan kamu görevlilerinin idari izin prosedürü nedeniyle yargılanmadığına ilişkin iddiaların engellenmesi amaçlanıyor. Bu çerçevede tüm kamu görevlilerinin işkence ve kötü muamele iddialarında idari izin prosedürü kapsamı dışında tutularak, yargılanmalarına imkan sağlanacak düzenlemeler getiriliyor. f- 430 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname Madde2/Fıkra c. Değişiklikle maddeleri '10 günlük' sürenin Anayasa değişiklikleri ve birinci uyum paketine uygun olarak '7 gün'e indirilmesi öngörülüyor. Hakimin her defasında karar vermeden önce hükümlü veya tutukluyu dinlemesi ve ceza infaz kurumu veya tutukevlerinden alınma yoluyla ancak yer gösterme, teşhis gibi cezaevinde ifade almanın etkili olamayacağının anlaşıldığı durumlarda başvurulması düşünülüyor. Hükümlü veya tutuklunun bu süre içinde yasal konumunun gerektirdiği haklardan yararlanması ve ceza infaz kurumu veya tutukevinden ayrılışı ve dönüşlerinde sağlık durumlarının doktor raporları ile tespit edilmesi amaçlanıyor. g- Türk Ceza Kanunu Madde 102/Son Fıkra. İşkence ve kötü muamele suçlarında Türkiye aleyhine AİHM'ne yapılan işkence iddialarının büyük bir bölümünü teşkil eden, hakkında işkence ve kötü muamele iddiaları bulunan kamu görevlilerinin yargılanıp cezalandırılmasının önündeki engellerinin kaldırılması ve bu suçların işlenmesi açısından caydırıcılık sağlanması amaçlanıyor. h- Türk Ceza Kanunu Madde 112/Son Fıkra. İşkence ve kötü muamele suçlarında Türkiye'nin aleyhinde AİHM'ne yapılan işkence iddialarının büyük bir bölümünü teşkil eden, hakkında işkence ve kötü muamele iddiaları bulunan kamu görevlilerinin yargılanıp cezalandırılmasının önündeki engellerin kaldırılması ve suçların işlenmesi açısından caydırıcılık sağlanması hedefleniyor. DERNEK KURMA ÖZGÜRLÜĞÜ GENİŞLETİLİYOR 3. Dernek Kurma Özgürlüğü: Dernek Kurma Kanunu madde 5, 6/fıkra II'deki değişiklik ile Anayasanın 33. Maddesi'nde yapılan değişikliğe paralel olarak dernek kurma özgürlüğü genişletiliyor. Dernekler T.C. resmi kurumlarıyla yazışmalarında Türkçe kullanacaklar. Madde 11 ile Türkiye'de kurulan derneklerin uluslararası faaliyetleri konusu, hem Medeni Kanun'un 91. maddesinde hem de Dernekler Kanunu'nun 11. maddesinde düzenleniyor. Bu konunun yeknesaklığının sağlanması bağlamında tek bir kanun maddesi ile düzenleniyor. Diğer madde yürürlükten kaldırılıyor. Madde 12 ile yabancı derneklerin Türkiye'deki faaliyetleri konusu, hem Medeni Kanun'un 92. maddesinde hem de Dernekler Kanunu'nun 12. maddesinde düzenlendiği için yine aynı yasada yeknesaklık sağlanıyor. Madde 44 ile derneklerin bildiri, beyanname ve benzeri yayınları ile ilgili olarak, bunların yayınlanması için dernek yönetim kurulu kararı ve üyelerinin imzalarının bulunmasının getirdiği uygulamaya ilişkin zorluklar ve ön bildirim zorunluluğu kaldırılarak, düşünce ve ifade özgürlüğünün kapsamı genişletiliyor. Ayrıca yapılan düzenlemeyle Anayasa'nın 'Düşünceyi açıklama ve yayma hürriyeti'ne ilişkin 26. maddesinde yapılan değişikliğe paralel olarak 'kanunla yasaklanmış herhangi bir dille veya yazı ile yazıldığı' ibaresi madde metninden çıkarılıyor. Medeni Kanun'un madde 91. maddesinde yapılan değişiklikle, Türkiye'de kurulan derneklerin uluslararası faaliyetleri konusu, hem Medeni Kanun'un 91. maddesinde hem de Dernekler Kanunu'nun 11. maddesinde düzenleniyor. Bu konunun yeknesaklığın sağlanması bağlamında tek bir kanun maddesi ile düzenlenmesi amaçlanıyor. Değişiklikle Türkiye'de kurulan derneklerin yurt dışında kurulmuş dernek veya kuruluşlara üye olarak katılmalarına ilişkin Bakanlar Kurulu'nda izin alma prosedürü madde kapsamından çıkarılarak dernek özgürlüğünü kapsamı genişletiliyor. Madde 92'de yapılan değişiklikle yabancı derneklerin Türkiye'deki faaliyetlerine ilişkin izin prosedürü kolaylaştırılıyor. Bu konudaki yetki Bakanlar Kurulu'ndan alınarak Dışişleri Bakanlığı'nın görüşü alınıp İçişleri Bakanlığı'na veriliyor. Ayrıca yapılan değişiklikle uluslararası alanda işbirliği yapılmasında yarar görülmesi kriteri öne çıkarılıyor, bu konudaki kısıtlamalar kaldırılıyor. YARGININ İŞLEVSELLİĞİ 4. Yargının İşlevselliği: a- Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu Madde 316 başlığı ve son fıkra. Değişiklikle AİHM içtihatları göz önüne alınarak savunma hakkının kuvvetlendirilmesine yönelik Yargıtay başsavcısının tebliğnamesini sanığa ya da müdafiine bildirmesinin sağlanması amaçlanıyor. b- Damga Vergisi Kanunu Ek Madde. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararları uyarınca ödenmesi gereken tazminat ve dostane çözüm meblağları damga vergisinden muaf tutuluyor. c- Adli Sicil Kanunu Madde 8. Değişiklikle AİHM'nin AİHS'nin imzalanmasıyla kabul edilmiş olduğundan, bu mahkeme tarafından verilen bir kararın tüm sonuçlarıyla uygulanmasının sağlanması amaçlanıyor. Adli Sicil Kanunu madde 9/II de yapılacak değişiklikle adli sicilden çıkarılmış olan bilgilerin herhangi bir sebeple bilgi arşivinde muhafaza edilmesinin önlenmesi amaçlanıyor. BASIN ÖZGÜRLÜĞÜ ARTIRILIYOR 5. Basın Özgürlüğü: a- Basın Kanunu madde 15/fıkra II. Değişiklik ile mevkute sahibi, haber kaynaklarını açıklamaya zorlanamayacak. 6. Siyasi Partiler Kanunu ve Milletvekili Seçimi Kanunu değişiklikleri: Siyasi Partiler Kanunu madde 11/fıkra II/b.5 bendi, Madde 98/fıkra I/ek cümle, madde 102/fıkra I/Ek cümle, madde 104/fıkra II/Son cümle, Milletvekili Seçimi Kanunu madde 11/f-3. Bu maddelerde yapılan değişikliklerle TCK'nın 312. maddesinde yapılan değişiklikle Anayasaya uyum sağlanıyor. Siyasi partilerin kapatılması davalarında karar verebilmek için 5'te 3 çoğunluk aranacak. Siyasi parti cumhuriyet başsavcısının bu istemi karşısında Anayasa Mahkemesi'ne itiraz edebilecek. Aynı çerçevede 69. madde Anayasa'da daha önce yapılan değişikliğe uyum sağlanıyor. Yine Milletvekili Seçimi Kanunu'nu 11. maddesinin f-3 bendinde yapılan değişiklikle birinci uyum paketiyle Türk Ceza Kanunu'nun 312. maddesinin ikinci fıkrası metinden yapılan değişikliğe paralellik sağlanması amaçlanıyor. YABANCILARA DİLEKÇE ÖZGÜRLÜĞÜ 7. Dilekçe Hakkı: Dilekçe hakkının kullanılmasına dair kanun madde 1, 2, 3, 4, 7 ve 8. Bu kanunda yapılan değişiklikle Türkiye'de ikamet eden yabancılara dilekçe hakkı veriliyor. Bu dilekçeler TBMM'ye verilebilecek. Dilekçeler Türkçe yazılacak. Dilekçelere cevap en geç 2 ay içinde verilecek. Eğer işlem safhasında bir sonuç alınırsa dilekçe sahibi bilgilendirilecek. 8. Vakıflar Kanunu Madde I/fıkra VII: Bu değişiklikle 3. uyum paketiyle Vakıflar Kanunu'nun 1. maddesine eklenen fıkrayla getirilen Bakanlar Kurulu izni şartı cemaat vakıflarıyla diğer vakıflar arasında taşınmaz mal edinilmesi konusundaki ayrım gideriliyor. Cemaat vakıfları dini, hayrı, sosyal, eğitsel, sıhhi ve kültürel alanlardaki ihtiyaçlarını karşılamak üzere taşınmaz mal edinebilecekler ve bunlar üzerinde tasarrufta bulunabilecekler. ÖĞRENCİ AFFI 9. Disiplin Affı: Bu değişiklikle 2001-2002 eğitim öğretim yılı başından, bu kanunun yürürlüğe girdiği tarihe kadar yüksek öğretim kurumlarının hazırlık sınıfı ön lisans ve lisans eğitim-öğretim programları ile yüksek okulların herhangi bir sınıfında kayıtlı öğrenciler, 2547 sayılı YÖK Kanunu ve bu kanuna atıf yapan YÖK Öğrenci Disiplin Yönetmeliği hükümlerine göre aldıkları disiplin cezaları, bütün sonuçları ile kaldırılıyor. Bunların sicil dosyalarındaki cezai kayıtlar, ilgililerin müracaatı aranmaksızın dosyalardan çıkarılacak. Güncellenme Tarihi : 16.3.2016 18:46