KAYNAK : Haber Vitrini
ANKARA- Devletin borçlanma yoluyla kaynak yaratmasına belirli ilke ve limitler getiren ''Kamu Finansmanı ve Borç Yönetimi'nin Düzenlenmesi'' Hakkındaki Yasa, Hazine garantilerini yeniden tanımlarken, yerel yönetimlerin borçlanmasına sınırlama getiriyor.
TBMM tarafından kabul edilerek Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer'in onayına sunulan yasa uyarınca, kontrolsüz olarak verildiğinde mali disiplini olumsuz yönde etkileyebilecek Hazine garantileri, kanun ile birlikte kapsamlı şekilde tanımlanıyor.
Buna ilaveten yurtiçinden yapılacak borçlanmalarda, Hazine garantisi sağlanmayacağı hüküm altına alındı. Hazine garantileri altında sağlanacak imkanlar için de garanti ücreti uygulaması getirildi.
Ayrıca yerel yönetimlerin garantili kredilerinden kaynaklanan yükümlülükleri tanımlandı ve dış borç geri ödemelerinin yatırım harcamalarına kıyasla öncelikli olarak gerçekleştirilmesi gerektiği hüküm altına alındı.
Kanun ile getirilen bir başka düzenleme ise kamu kurum ve kuruluşların Hazine garantisi olmaksızın sağlayacakları her türlü dış imkan ile diğer kurum ve kuruluşlar lehine verecekleri garantilerde de, Hazine'nin iznini almalarının zorunlu hale getirilmesi.
Hazine garantilerinin verilmesi, garanti ücretinin belirlenmesi, garantinin değerlendirilmesi, riskin sıfırlandırılması ve paylaşımı ile garantiye ilişkin bilgilerin kamuoyuna açıklanması da dahil olmak üzere bu hususlara ilişkin esas ve usullerin tasarıya dayanılacak çıkartılacak bir yönetmelikle belirlenecek.
Dağınık yasal düzenlemeler birarada toplandı
Esas olarak Bütçe Kanunlarında ve değişik kanunlarında yer alan hükümler çerçevesinde yürütülmekte olan borçlanmaya ilişkin işlemler tasarı ile bir araya getirildi.
Borçlanma ve yükümlülük yaratıcı işlemlerin gerçekleştirilmesinde yetki tanımı yapıldı. Halen Bütçe Kanunlarında yer alan borçlanma ve yükümlülük yaratıcı işlemlere ilişkin yetkiler gözden geçirilerek bir araya getirildi.
Bu suretle, yurtiçi ve yurtdışı piyasalara borçlanmanın bir mali disiplin altında yürütüldüğü mesajının bir kez ve belirgin olarak verilmesi Türkiye'yi temsilen tek bir borçlanma otoritesinin olduğunun altı çizildi.
Borçlanma limiti genişletildi
TBMM'de kabul edilen yasa ile Bütçe Kanunlarında yer alan ve iç borçlanmaya ilişkin sınırlamalar getiren borçlanma limiti, dış borçları da içine alacak şekilde genişletildi.
Ancak borç yönetiminin gerektirdiği ihtiyaçlar çerçevesinde, Hazine'nin bağlı olduğu Bakan'a bu limiti yüzde 5 oranında artırma yetkisi verildi.
Bunun yeterli olmadığı hallerde yüzde 5'lik ilave artırım yetkisi Bakanlar Kuruluna tanınırken limit belirtilen haller dışında değiştirilmesi mümkün kılınmadı. Bu suretle borçlanmanın TBMM'nin verdiği sınırlar dahilinde ve mali disiplin altında yürütülmesi hedeflendi.
Kanunla sadece Hazine garantili kredilere ilişkin olarak değil, Yap-İşlet-Devret, Yap-İşlet gibi finansman modelleri kapsamında Hazine yatırım garantileri ve yabancı ülkelerin sağlayacakları kredilere verilebilecek Hazine ülke garantileri de, limit kapsamına alındı.
Özel tertip iç borçlanma senetlerinin, ancak ödeneği olması halinde ihraç edilebileceği hükmü getirildi.
Görev zararı ve benzeri yarı mali işlemler karşılığında ihraç edilecek iç borçlanma senetlerinin TBMM'nin Bütçe Kanunu ile verdiği ödenekleri çerçevesinde gerçekleştirilmesi sağlandı.
Bu suretle, ödenek ihtiyacı dorudan tüm harcamalar için yapılacak borçlanmalar net iç varlık kullanımına dahil edildi. Böylelikle, genel borçlanma limit dahilinde değerlendirildiği için borçlanmayı sınırlayıcı etki yaptı.
Hibeye ilişkin ususlar düzenlendi
Kanun ile yurtdışına olan bir mali yükümlülük olarak değerlendirilen hibe verme ve yurt dışından sağlanan bir finansman imkanı olarak değerlendirilen hibe alma süreçleri düzenlendi.
Bu kapsamda yurt dışına verilecek hibelerin nakit ve borçlanma programına uygun olarak gerçekleştirilebilmesini teminen nakdi hibe tutarlarının Hazine bütçesine konulacak ödenekten karşılanacağı hükmü getirildi.
Hazine alacaklarının bir bütün olarak disiplin altında tahsilini teminen, Amme Alacaklarının Tahsil Usulu Hakkında Kanun hükümleri kapsamında tahsil edileceği hükmü getirildi.
Bu kapsamda 31 Aralık 2001 tarihi itibarıyla oluşan, vadesi geçmiş bulunan alacak tutarı 7.7 katrilyon liraya ulaştı.
Bu alacakların tahsil kabiliyetinin zayıf olması mali disiplinsizliği de beraberinde getiriyor. Bu çerçevede Hazine alacaklarının Amme Alacakları kapsamında takip ve tahsili ile sözkonusu disiplinsizliğin ortadan kaldırılması hedeflendi.
Ayrıca yere yönetimlerin temerrüde düşmeden borçlarını geri ödeyebilmelerini teminen Borç Ödeme Hesabı oluşturmaları zorunluluğu getirildi.
Nakit borç ve risk yönetiminin idari/teknik alt yapısının güçlendirilmesinde Bakanın verdiği yetki çerçevesinde iç ve dış borçlanmadan sorumlu kurum olan Hazine yetkili kılındı.
Risk hesabı oluşturuldu
Hazine garantileri altındaki yükümlülüklerin Hazine'nin ödeme riskine dönüşmesiyle ortaya çıkan beklenmedik fon çıkışlarının gerek nakit gerekse borç yönetimi üzerindeki olumsuz etkilerini ve bu etkilerin borçlanma programı üzerinde baskı yaratmak suretiyle mali piyasalarda yarattığı istikrarı bozucu yansımaları asgari seviyede tutmak amacıyla Merkez Bankası nezninde oluşturulması öngörüldü.Hazine tarafından kamu borç yönetimi raporu da hazırlanacak.
Kimin ne kadar garantili borcu var?
Öte yandan borçluya göre Hazine garantili dış borç stoku, 2001 yılının üçüncü çeyreği itibarıyla bazı kuruluşlar itibarıyla şöyle:
Botaş 590 milyon dolar, Telekom 37 milyon dolar, TCDD'nin 84 milyon dolar, Elektrik Üretim A.Ş'nin 713 milyon dolar, Türkiye Elektrik İletim A.Ş'nin 195 milyon dolar, TMO'nin 86 milyon dolar, Ereğli Demir Çelik İşletmeleri 96 milyon dolar, THY'nın 1 milyar 312 milyon dolar, Türkiye Gübre Sanayi 22 milyon dolar, Tüpraş'ın 273 milyon dolar.
Yerel yönetimlerin Hazine garantili dış borç toplamı ise 1 milyar 776 milyon doları buluyor
Adana Büyükşehir Belediyesi'nin 233 milyon dolar, Ankara Büyükşehir Belediyesi'nin 129 milyon dolar, Bursa Büyükşehir Belediyesi'nin 98 milyon dolar, İstanbul Büyükşehir Belediyesi 79 milyon dolar, İzmir Büyükşehir Belediyesi 249 milyon dolar, İzmit Büyükşehir Belediyesi'nin 88 milyon dolar garantili dış borcu söz konusu.
Belediye iktisadi teşebbüsleri çerçevesinde de, Antalya Belediyesi Su ve Kanalizasyon İdaresi'nin 64 milyon dolar, Ankara Su ve Kanalizasyon İdaresi'nin 75 milyon dolar, EGO'nun 159 milyon dolar, İSKİ'nin 111 milyon dolar Hazine garantili dış borcu bulunuyor.
Güncellenme Tarihi : 16.3.2016 16:07
