500 Euro'su olana iyi gözle bakılmıyor

Avrupa Birliği'nin Euro Bölgesi'ne dahil olan 17 ülkesinde halen dolaşımda bulunan 500 Euro'luk banknotların kaldırılması tartışılıyor.

Avrupa Merkez Bankası (ECB) bunun kolay olmayacağını söylerken, uzmanlar söz konusu banknotların arkasına gizlenen kara para ve kirli ticari ilişkilere dikkat çekiyor.

Euro Bölgesi'nin en küçük kağıt para birimi olan 5 Euro'luk banknotlar ay başında yenileriyle değiştirildi. Bilet ve banka otomatları bu yeni duruma uyum sağlamaya çalışırken şimdilerde ise, 500 Euro'luk banknotların tedavülden kaldırılması tartışılıyor.

GENELLİKLE İLLEGAL İŞ YAPANLAR KULLANIYOR

Pek çok kişi 500 Euro'luk banknotlarla zaten alışveriş yapamıyor. Özellikle benzin istasyonlarında, pastanelerde veya küçük ticari işletmelerde bu banknotlar kabul edilmiyor. Gerekçe ise sahtelerinin sıkça piyasada dolaşması ve meblağın büyüklüğü.

Toptancılar Birliği Sözcüsü Ulrich Binnebössel, ticari kurumların 500 Euro'luk banknotları almakla mükellef olmalarına rağmen buna direnç gösterdiklerini belirtiyor. Binnebössel, 'Bu banknotlarla iş yapanlara pek dürüst kişiler gözüyle bakılmıyor.' şeklinde konuşuyor.

Transparency International gibi şeffaflık yanlısı kurumlar da bu banknotların kaldırılmasını istiyor. Zira 500'lüklerin sadece kriminal kişiler veya şirketler için ilgi çekici olduğunu savunuyor.

İSPANYA'DA KAYIT DIŞI EKONOMİNİN DİREĞİ

Euro Bölgesi'ndeki banknotların üçte birini yani yaklaşık 600 milyon adedini 500 Euro'luk banknotlar oluşturuyor. Bu banknotlar daha çok İspanya, İtalya gibi Güney Avrupa ülkelerinde kullanılıyor. Avrupa Birliği'nin ekonomik olarak en zayıf ülkelerinden biri olan İspanya'da çok sayıda 500'lük kağıt Euro'nun dolaşımda olması ise pek hayra alamet sayılmıyor. Zira uzmanlar bu paraların 'kayıt dışı ekonomi' tarafından kullanıldığını söylüyor.

AVRUPA MERKEZ BANKASI KARŞI ÇIKIYOR

Avrupa Merkez Bankası (ECB) ise, 500'lüklerin tedavülden kaldırılmasına karşı çıkıyor. ECB'nin Başkan Yardımcısı Vitor Constancio bu konunun yeterince tartışılması gerektiğini belirtiyor. ECB'nin patronu Mario Draghi ise, 500 Euro'luk banknoktların ekonomi için önemli bir fonksiyon eda ettiğini düşünüyor. O'na göre, bu banknotlar olmasa Euro Bölgesi içinde yatırım yapanlar paralarını diğer bazı para birimlerine kaydırabilir, böylelikle de AB dışına sermaye akışı olabilir.

ECB uzmanları, 500'lük banknotların özellikle yurt dışında kullanıldığını ve böylelikle AB dışına rahat para taşındığını, ayrıca ekonomisi kötü olan AB ülkelerinin bundan istifade ettiğini öne sürüyor.

ÜZERİNDE UYUŞTURUCU ARTIKLARINA RASTLANIYOR

Karşıt görüş ise, bu paraların üçte ikisinin uyuşturucu ticareti başta olmak üzere illegal işlerde kullanıldığını dillendiriyor. RTL televizyonu tarafından 500'lük banknotlar üzerinde yapılan klinik testler bu görüşü destekler nitelikte. Zira bu paraların üzerinde sıklıkla uyuşturucu madde kalıntılarına rastlanıyor. Yani 500'lükler daha çok kriminal insanların veya uyuşturucu tüccarlarının ellerinde geziyor.

ECB'YE TEKLİF

Hohenheim Üniversitesi'nden banka uzmanı Hans Peter Burghof, Avrupa Merkez Bankası'na illegal işlerin ve kara paranın önüne geçebilmesi için ilginç bir tavsiyede bulunuyor: 'Bütün hazırlıklarınızı yapın ve aniden 500'lük banknotları yenileriyle değiştireceğinizi duyurun. Böylelikle illegal işler yapanların kara paraları ellerinde kalacaktır.' Burghof yenileriyle değiştirilmek zorunda kalan eski 500'lüklerin değişim esnasında kaynağının sorulacağını ve böylelikle kara paranın tespit edilebileceğini söylüyor.

Ancak ECB'nin henüz böyle bir planı yok. 2 Mayıs'tan itibaren yeni 5 Euro'luk banknotlar tedavüle girdi. Bunu 2014'te bunu 10'luklar takip edecek. Ekonomistler, 500'lüklerle ilgili böyle bir değişimin en erken 2019'dan itibaren olabileceğini öngörüyor. Zira tedavülde çıkabilecek sorunlara karşı teknik altyapı henüz hazır değil.