Gramı altın değerinde
Osmanlı döneminde Türkiye'den yurtdışına ihraç edilen safran bugün ithal ediliyor. Gramı neredeyse altın ile eşdeğer olan safran, Safranbolu'daki birkaç aile tarafından ancak 10 kilo üretilebiliyor.
Dünyanın en pahalı, dolayısıyla da sahteciliği en fazla yapılan baharat bitkisi 'safran'ın, Safranbolu'daki varlığı her geçen gün azalıyor. İlaç, boya ve gıda sanayiinde kullanılan, bir gramı altın ile eşdeğer olan bitkinin yaşam alanı son yıllarda yok denecek kadar azaldı. Osmanlı döneminde, başta Safranbolu'nun 40'ı aşkın sayıdaki köyü olmak üzere İstanbul, Tokat, İzmir, Adana ve Şanlıurfa'da yoğun olarak üretilen safranın tarımı bugün yalnızca Safranbolu'nun Davutobası, Yörük ve Aşağıgüney köylerinde toplam 3310 metre kare alanda birkaç aile tarafından yapılıyor.
Toplam üretim 10 kilo
Kayıtlara göre Osmanlı, 1858 yılında yalnızca İngiltere'ye 9 bin 705 kilo safran ihraç etmiş. 1913 yılında ise Safranbolu ve Şanlıurfa'dan bir yıl içinde 500 kilo safran elde edilebilmiş. Ekonomik güçlükler ve köyden kente göç nedeniyle başgösteren işgücü yetersizliği nedeniyle ekimi ve üretimi gerileyen safranın bugünkü üretimi ise yıllık 10 kiloyu geçemiyor. Yurtiçi yıllık safran tüketimimiz 1000 kilo olduğu için de, eskiden dünyaya safran ihraç eder durumdayken bugün ithal etmek zorunda kalıyoruz.
Dünyada Hindistan, İran, Azerbaycan, Pakistan, Çin, Yeni Zelanda, İtalya, Fransa, Fas, Mısır, İsrail, Yunanistan ve İspanya'da tarımı yapılan safranın bir gramı 16 milyon liraya geliyor. Hücre yenileyici, konsantrasyon ve süt arttırıcı, menopoz önleyici, iştah açıcı, sinir yatıştırıcı ve antioksidan özellikleri bulunan, boğmaca, bronşit ve iktidarsızlığa karşı bire bir olarak bilinen safran son yıllarda kanser araştırmalarında da kullanılıyor. Kendi ağırlığının 100 bin katını sarıya boyayabilme özelliği de olan safran hat sanatında da renk sağlayıcı ve sabitleyici olarak kullanılıyor.
Sahtesi rağbet görüyor
Mısır Çarşısı esnafından Tayfun Filiz, ülkemizde safran yerine aspir denen bir çiçekten elde edilen yalancı safran üretiminin yapıldığını belirterek, ''Bunu gerçeğinden çok kolaylıkla ayırd edersiniz, kokusu ve aroması çok zayıftır, hiçbir faydası olduğunu da zannetmiyorum ama yurtdışından ithal ettiğimiz safranlar pahalı olduğu için bu yalancı safran rağbet görüyor. Adını safrandan alan Safranbolu'da bile artık yok denecek kadar az safran üretimi yapılıyor olması da çok üzücü. Safranbolu'da satılan safranlar bile ithal ediliyor'' diye konuştu. Doğal Hayatı Koruma Derneği Proje Müdürü Sema Atay, birçok ülkenin safran sayesinde istihdam ve döviz sağladığına değinerek, ''Safran dünyaya Anadolu'dan yayılmıştır, yeniden tarımının yapılması gerekiyor. Biz bunun için bazı çalışmalar yapıyoruz, yakında Tarım Bakanlığı'na gideceğiz. Çok para getiren bir bitki, keşke yatırım yapan olsa da ülkemizde safran tarımı layık olduğu yeri yeniden alsa'' dedi.
Güncellenme Tarihi : 16.3.2016 23:05
