DEPREM UZMANINDAN KORKUTAN İSTANBUL KEHANETİ!
17 Ağustos 1999 depremini üç yıl öncesinden tahmin eden ve dünyanın bir numaralı deprem uzmanı olarak kabul edilen USGS Jeolojik Araştırmalar Başkanı Prof. Ross Stein, İstanbul depreminin zamanı konusunda ilginç açıklamalar yaptı.
Marmara Denizi’nde meydana gelmesi beklenen büyük depremle ilgili 1999’da “30 yıl içinde” diye süre verildiğini söyleyen Prof. Stein “Ama bu süreler bazen çok tuhaftır. Aradan 10 yıl geçti. Tehlikeye daha yakınız diye düşünebilirsiniz” diyor. ABD’nin bir numaralı yer bilim kuruluşu USGS’in uzmanı Stein şöyle konuşuyor: 1999 depreminden sonra meydana gelen artçıların sayısı ve şiddeti zaman geçtikçe giderek azaldı. 20 yıl sonra bile hala bu depremin yol açtığı artçı sarsıntılar meydana gelebilir ancak bunların şiddeti çoğu zaman hissedilmeyecek büyüklüktedir. Şiddetli bir depremden sonra ikinci bir şiddetli deprem olasılığı çok fazladır. Zaman geçtikçe bu risk azalır. Ama risk, hiçbir zaman sıfırlanmaz. Tehlike her zaman devam edecektir.
1999 depreminden sonra ilk bir yıl içinde büyük deprem riski yüzde 62’ydi. Prof. Tom Parson 4 yıl sonra yani 2003’te bu olasılığı yüzde 50 olarak gördü. Önümüzdeki 40 yıl içinde İstanbul’da büyük deprem olasılığı yüzde 45 ila yüzde 50 dolaylarında. Yüksek bir oran. Bu, bugün hayatta olan birçok kişinin büyük depreme tanık olacağına işaret eden bir süredir.
“Tsunami korkusu yersiz”
Marmara Denizi’nde tsunami tehlikesi tartışmalı bir konu... Bu, tarihi nasıl okuyacağınıza bakar. Bazı tarihçiler Avrupa yakasında tsunami dalgalarının tarihi surları aştığını söylerken, bazıları sadece kapıların altından suların sızdığını söylüyor. Haliç konusunda sudan bahsederken çelişkiler ve bilgi eksiklikleri var. Sular mı yükseldi, yoksa toprak mı kaydı kesin değil. Bir bilim adamı olarak tsunami riskinin zayıf olduğunu söyleyebilirim. En azından Pasifik Okyanusu’nda, Sumatra’da ve Japonya’daki tsunamilere benzemeyecektir. Üstelik deprem ve İstanbul’daki yapıların büyük bir depreme dayanamaması tehlikesi, tsunami riskinden onlarca kat daha yüksek. Bence tsunami korkusu yersizdir.
Erken uyarı sistemi çok iyi
Türkiye şu anda California’nın bile sahip olmadığı bir erken uyarım sistemine sahip. Japonya ulusal erken uyarı sistemini bu yıl kurdu. Sistem, hala gelişme safhasında... Ancak sistem çeşitli sorunları da beraberinde getiriyor. “Erken uyarının” depremden önce tanıdığı en uzun süre 30 saniye. Sistem, depremin sismik dalgaları daha bize ulaşmadan haber veriyor. İstanbul erken uyarı sistemi için ideal çünkü Marmara Denizi altındaki fay hattı ile şehir arasında 10-15 kilometrelik bir mesafe bulunuyor. Bu da depremin şehri vurmasından 10-15 saniye önce haberimiz olması anlamına geliyor. Bu yüzden sistemle bağlantılı olarak yapılması gereken şeyler yerine getirilmezse erken uyarı sistemi panik yaratmaktan öteye geçmeyecektir.
Ceplere sinyal gelebilir
İstanbul’un altyapısı hazır olmalı. Örneğin kapalı yangın ve tehlike çıkışlarının açılması, zehirli kimyasal fabrika ve laboratuvarda emniyet sistemlerinin devreye sokulması, itfaiye araçlarının harekete geçmesi, hastaneler ve kritik binalarda jeneratörlerin çalışması, demiryolları ve metro otomatik fren sistemlerinin harekete geçirilmesi gibi. Ayrıca cep telefonlarına gelecek özel bir sinyal kullanılabilir. Depremin şiddetine göre iki ayrı sinyal düşünülüyor. Daha küçük boyutlu depremlerde masanın altına girmek gibi.
USGS’te Jeoloji Bölümü Başkanı
Prof. Dr. Ross Stein, 1996’da Marmara depreminin çok yakın bir zamanda olacağını söyleyeyerek depremi bilen bilimadamı olarak ün yaptı. Kuzey Anadolu ve California San Andreas Fay hattının benzerliğinden dolayı Türkiye’yi sık sık ziyaret eden ABD’li uzman yaptığı araştırmalarla, Amerikan İçişleri Bakanlığı, Pentagon ve birçok prestijli üniversiteden başarı ödülleri almaya hak kazandı. Çeşitli bilim dergilerinde yüzlerce makalesi yayınladı. Basılı eserleri hep referans alındı. BBC, ITV 4 , Nova gibi TV kanallarına deprem belgeselleri ve uzun metrajlı eğitim filmleri çekti. 2001’de Discovery’de yayınlanan “Büyük Depremler: Türkiye” isimli bir belgesele de imza attı.
YARIN:Depremi 2 hafta önceden tahmin etmek mümkün mü?
İstanbul ve Çin depremleri arasında nasıl bir bağ var?
