ZAFER ÇAKMAK
ANKARA (İHA) - Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, Avrupa Birliği (AB) ile yürütülen dünkü pazarlıklarda zaman zaman gergin anlar yaşadı. AB ile içeriğinde anlaşılan bir deklarasyonun başlığı konusundaki tartışmalar 2.5 saat sürdü.
Başbakan Erdoğan ve kurmaylarının dün AB ile AK Parti Genel Merkezi''nden yürüttükleri Müzakere Çerçeve Belgesi pazarlığında gerilim dolu dakikalar ve ilginç diyaloglar yaşandı. Başbakanlık kaynaklarından alınan bilgiye göre Başbakan Erdoğan, dün ilk temasını AK Parti kampının yapıldığı Kızılcahamam''dan Ankara''ya dönüşünde yolda ABD Dışişleri Bakanı Condoleezza Rice ile yaptı. Başbakan Erdoğan''ı telefonla arayan Rice, ABD''nin müzakerelerin başlaması yönündeki desteğini güçlü bir şekilde teyit etti. Başbakan Erdoğan ise Rice''a Türkiye açısından tıkanma noktalarının ne olduğunu belirtti ve 17 Aralık''ta Türkiye''ye verilen sözlerin yerine getirilmesini beklediklerini ifade etti. Erdoğan ayrıca Türkiye''nin kendi pozisyonunu korumak için nelere ihtiyaç duyduğunu ABD Dışişleri Bakanı''na aktardı.
Başbakan Erdoğan, dün Almanya Dışişleri Bakanı Gerhard Schröder ve İtalya Başbakanı Berlusconi ile de telefon görüşmeleri yaptı. Berlusconi, görüşmeden bir süre sonra yeniden Erdoğan''ı arayarak özellikle tam üyelik konusundaki tereddütlerin giderilmesi için yaptığı temaslar hakkında Başbakan''a bilgi verdi. Lüksemburg''la yoğun bir telefon trafiğinin yaşandığı AK Parti Genel Merkezi''nde ilk sorun saat 17.00 sularında çözüldü. Müzakerelerin hedefinin tam üyelik olduğu konusu bu saatlerde netleşti ve ilk sorun giderildi. Bu saatten sonra ise Müzakere Çerçeve Belgesi taslağında 5. maddede yer alan, son metinde ise 7. madde olarak yer bulan Türkiye''nin uluslararası örgütlerde özgür iradesiyle hareket etmesine ilişkin konu üzerinde yoğun tartışmalar yaşandı. Başbakan Erdoğan, hukuki bağlayıcılığı olmayan sözlü ya da yazılı güvencelerin yeterli olmayacağını söyledi. Erdoğan, Türkiye''nin bu konudaki kararlılığını, başka türlü yorumlanmasına izin vermeyecek şekilde muhataplarına aktardı. Görüşmeler sonunda AB yetkilileri, yazılı bir teminat verilmesini kabul etti ve bir Dönem Başkanlığı deklarasyonuyla bu sorunu aşmayı önerdi. Saatlerin 18.00''i gösterdiği sıralarda Türkiye''nin beklentilerini karşılayan bir deklarasyon içeriği elde edildi.
AK Parti''de hazır bulunan Dışişleri Bürokratları teknik değerlendirmeleri yaparak Başbakana iletti. Bu aşamadan sonra geriye kalan tek husus ise bu deklarasyonun hangi sıfatla yayınlanacağıydı. Bu konu, saat 18.00''den, Dışişleri Bakanı Gül''ün Lüksemburg''a uğurlandığı saate kadar masada kaldı ve Türkiye ile AB arasında 2.5 saati aşkın bir süre 2 kelime üzerinde duruldu.
''''BURAYA KADARMIŞ''''
2.5 saatin harcanmasına neden olan iki kelimenin müzakereleri sırasında en gergin anlar yaşandı. Türkiye, mutabık kalınan deklarasyon içeriğinin Başkanlık Deklarasyonu olarak yayınlanmasını yeterli görmedi. Bunun üzerine deklarasyonun başlığının Konsey Adına Başkanlık Deklarasyonu olarak değiştirilmesi önerildi. Başbakan Erdoğan, bu 2 başlığın da aynı anlama geldiğini ve bunun bir kelime oyunu olduğunu kaydederek bunu da yeterli görmedi ve Konsey''in muvaffakatının özellikle belirtilmesi gerektiğini vurguladı. Son tıkanma bu itiraz üzerine yaşandı. Bu arada toplantıya katılan İngiltere Büyükelçisi Peter Westmacott da kendi kanallarından görüşmelerde bulunarak tıkanıklığın giderilmesi için çaba gösterdi. Bu aşamada ise Başbakan Erdoğan, İngiltere Başbakanı Tony Blair''ın aranmasını istedi. Blair, Erdoğan''ın görüşme isteğinin kendisine iletilmesinden kısa süre sonra Erdoğan''ı telefonla aradı. Erdoğan, gün boyu yaşanan süreci Blair''e aktararak işin en başında Türkiye''ye bu konuda en güçlü şekilde hukuki teminatın verileceğinin söylendiğini hatırlattı. Erdoğan, Türkiye''nin önerisinin ''''Konsey''in Rızasıyla Yayınlanan Başkanlık Deklarasyonu'''' ifadesinin başlık olarak kullanılması olduğunu belirtti. Blair''ın, Dışişleri Bakanı Gül''ün ne zaman Lüksemburg''a geleceği sorusuna ise Erdoğan, ''''Bu sorun aşıldığında Dışişleri Bakanımız gelecek'' karşılığını verdi. Görüşmenin hemen ardından Türkiye''nin son teklifinin kabul edildiği kararı Türkiye''ye ulaştı ancak Erdoğan, resmi metnin Türkiye''ye ulaşmasını bekleyeceklerini ifade etti. Bu arada AB Komisyonu Başkanı Jose Manuel Barosso, Başbakan Erdoğan''ı arayarak Gül''ün ne zaman Lüksemburg''a geleceğini sordu. Erdoğan da resmi metni gördükten sonra Gül''ü uğurlayacaklarını ifade etti. Telefon görüşmelerinin 15 dakika sonrasında metin teyitli nihai şekliyle Ankara''ya ulaştı ve bürokratlar tarafından gözden geçirildi. Başbakan Erdoğan, bürokratların onayından sonra deklarasyon metnini kabul etti. Dışişleri Bakanı Gül''ün yola çıkmasından hemen önce ise Başbakan Erdoğan Cumhurbaşkanı Sezer''i, Dışişleri Bakanı Gül ise CHP Genel Başkanı Deniz Baykal''ı arayarak bilgilendirdi.
Öte yandan gün içinde AB kanadından Türkiye''ye, müzakere dahi edilemeyecek taslak metinlerin ulaştığı öğrenildi. Başbakan Erdoğan ve kurmaylarının görüşmelerin bir aşamasında AB kanadının niyeti konusunda ciddi kaygılar duymaya başladıkları ve bu nedenle her konuya ayrı bir hassasiyet gösterdikleri bildirildi. Türkiye''nin önümüzdeki dönemde bir kez daha aynı sorunlarla karşılaşmamak için görüşmelerde her noktaya dikkat ettiği ve bazı konularda sonuna kadar direndiği belirtildi. Hiçbir açık kapı bırakılmasını istemeyen Ankara ile Lüksemburg arasındaki telefon trafiği sırasında zaman zaman ''buraya kadarmış'' noktasına da gelindiği ancak son anda tıkanma noktalarının giderildiği ifade edildi. Türkiye''nin üye olduğu uluslararası örgütlerdeki hareket özgürlüğüne ilişkin konunun taslak metinde 5. maddede yer almasına rağmen son metinde 7. maddede yer alması, bu konunun bağlamının ve önceliğinin de değiştiği ve Türkiye''nin lehine bir sonuç oluştuğu şeklinde değerlendirildi. Toplantının Başbakanlık yerine AK Parti Genel Merkezi''nde yapılmasının ise, önceden planlanmış bir tercih olmadığı ifade edildi. Erdoğan''ın Bakanlar''ın yanı sıra grup yöneticileri ve MYK üyelerinin de hazır bulunacağı daha geniş tabanlı bir istişare zemini istemesinden dolayı toplantının Genel Merkez''de yapıldığı kaydedildi.
Güncellenme Tarihi : 25.3.2016 10:59
