61 yıllık sır çözülüyor! Rusya, Kennedy suikastı'nın gizli belgelerini yayınladı

Soğuk Savaş’ın en büyük gizemlerinden biri çözüldü. Rusya, ABD Başkanı John F. Kennedy suikastına ilişkin 61 yıl boyunca gizli tutulan KGB belgelerini ilk kez açıkladı. Belgelerde, suikastın faili Lee Harvey Oswald’ın Sovyetler Birliği’nde geçirdiği yıllara dair çarpıcı ayrıntılar yer alıyor. KGB raporlarına göre, Oswald “tehlikeli ama dengesiz” olarak tanımlandı.

Rusya, Soğuk Savaş dönemine ışık tutacak tarihi bir adım atarak ABD Başkanı John F. Kennedy suikastına ilişkin gizli belgeleri ilk kez kamuoyuna açtı.

Moskova, 350 sayfalık raporu resmi olarak ABD’ye teslim etti.

KREMLİN ARŞİVİNDEN TARİHİ YAYIN

Belgeler, Rusya Federal Arşiv Ajansı ve Rusya Tarih Derneği tarafından hazırlandı.

“ABD Başkanı John F. Kennedy’nin Suikastı ve Sovyet-Amerikan İlişkileri” başlıklı dosya, Kennedy suikastına Sovyet tarafının verdiği tepkilerden, Washington’la kurulan gizli diplomatik temaslara kadar birçok ayrıntıyı içeriyor.

KGB BELGELERİNDE OSWALD AYRINTISI

Dosyada, Kennedy’nin katili Lee Harvey Oswald’ın 1959–1962 yılları arasında Sovyetler Birliği’nde geçirdiği dönemle ilgili belgeler de yer alıyor.

Oswald’ın Sovyet vatandaşlığı talebi, Moskova’daki yaşamı ve o dönemdeki psikolojik gözlem raporları ilk kez bu belgelerle gün yüzüne çıktı.

ABD Temsilcisi Anna Paulina Luna, belgelerin Kongre’ye ulaştığını doğrulayarak, “Kongre’nin 1990’larda erişemediği Sovyet belgelerine tarihte ilk kez ulaştık.” dedi.

BELGELER NELERİ KAPSIYOR?

Kennedy–Hruşçov temaslarına ait gizli yazışmalar,

Sovyet temsilcilerin Kennedy’nin cenazesine katılımına dair notlar,

Sovyet istihbaratının ABD’deki siyasi kriz analizleri,

Kennedy anısına oluşturulan kütüphane için Moskova’dan gönderilen belgeler.

KGB, FSB VE SVR ARŞİVLERİ İLK KEZ AÇILDI

Belgeler, Rusya Devlet Başkanlığı Arşivi, FSB, Dış İstihbarat Servisi (SVR) ve eski KGB kayıtlarından derlendi. Dosyada, Sovyet lideri Nikita Hruşçov’un Kennedy suikastına verdiği özel cevap da bulunuyor.

Belgelerde yer alan bilgilere göre, Sovyet lideri Nikita Hruşçov, Kennedy suikastını öğrendikten sonra Washington’a doğrudan mesaj göndererek derin bir şok ve üzüntü duyduğunu, olayın “hem ABD halkı hem de uluslararası barış için trajik bir kayıp” olduğunu ifade etti.

JFK DOSYASINDA ÇARPICI DETAY: SOVYETLER, OSWALD'I 'DENGESİZ VE TEHLİKELİ' GÖRDÜ

Rusya’nın ABD’ye teslim ettiği 350 sayfalık John F. Kennedy suikastı dosyasında, suikastın faili Lee Harvey Oswald’ın Sovyetler Birliği’ndeki geçmişine dair yeni ayrıntılar ortaya çıktı. Belgeler, Sovyet istihbaratının Oswald’ı “tehlikeli ama dengesiz bir sivil” olarak değerlendirdiğini gösteriyor.

Dosyaya göre Oswald, 1959 yılında Sovyetler Birliği’ne iltica talebinde bulundu ve bir süre Minsk kentinde yaşadı. Bu dönemde KGB tarafından yakından gözlemlendi, ancak istihbarat için “operasyonel değeri sınırlı” bulundu.

1960 tarihli bir belgede dönemin Sovyet lideri Nikita Hruşçov’un şu ifadeleri yer aldı:

“Bu genç Amerikalı, hayal kırıklığı içinde kaçmış, ideolojik olarak kararsız biridir. Ona dikkat edilmeli ancak devlet sırlarına erişimi olmamalıdır.”

Oswald’ın Sovyetler’den ayrılmadan önce, “Amerika’ya dönüp sosyal adaletsizliği ortaya çıkarma” sözü verdiği, ancak Moskova’nın bu ifadeyi “önemsiz politik söylem” olarak kayda aldığı belirtildi.

ABD’nin 1964 yılında Moskova’ya gönderdiği resmi notta, Washington yönetimi Oswald’ın Sovyet yıllarına dair tüm belgeleri talep etmiş, Sovyet tarafı ise bu dosyaların diplomatik kanallar aracılığıyla teslim edildiğini açıklamıştı.

HRUŞÇOV NE DEDİ?

Hruşçov’un tepkisi, dönemin Sovyet belgelerinde “ölümcül bir provokasyon korkusu” olarak da geçiyor; Moskova, suikastın Sovyetler Birliği’ne ya da Küba’ya bağlanabileceğinden endişe etmiş. Kremlin kayıtlarında, Hruşçov’un Dışişleri Bakanlığı’na verdiği talimat şu ifadeyle özetleniyor:

“Soğukkanlı olun, Amerikan halkına taziye bildirin, ancak hiçbir koşulda sorumluluk ima eden açıklamalardan kaçının.”

Ayrıca 28 Eylül 1964 tarihli bir belgede, ABD’nin Sovyetler Birliği büyükelçisi Foy Kohler tarafından Hruşçov’a sunulan notta, suikastın soruşturulmasına ilişkin bilgi paylaşımı isteniyor; Moskova bu talebe, “Oswald’ın SSCB’deki ikamet dönemiyle ilgili belgelerin diplomatik yollarla ABD’ye iletileceği” cevabını veriyor.

ABD İÇİN NEDEN ÖNEMLİ?

ABD açısından dosyada öne çıkan kısım, Washington’un Sovyetler Birliği’nden Oswald’a dair resmi bilgi talebi. 

Belgelerde, ABD’nin Moskova Büyükelçisi Foy Kohler’in 23 Nisan 1964 tarihli diplomatik notu yer alıyor. Bu notta, Lee Harvey Oswald’ın Sovyetler Birliği’ndeki yaşamı, başvuru dosyaları ve psikolojik gözlem raporları gibi verilerin paylaşılması istenmiş.

Moskova, 28 Eylül 1964 tarihli cevabında, Oswald’a ait belgelerin “diplomatik kanallar aracılığıyla teslim edildiğini” bildirmiş, ancak Sovyet iç istihbaratına ait belgelerin gizli kalacağını vurgulamış.

ABD kaynaklı belgelerde dikkat çeken bir diğer detay ise, Sovyet tarafının Kennedy suikastı sonrası ABD’nin iç krizini yakından izlediğine dair kayıtlar. Washington’daki KGB görevlileri, suikast sonrası CIA içindeki soruşturmalara ve medya yansımalarına dair notlar geçiyor.

Ayrıca dosya, “The President John F. Kennedy Assassination Records Collection” ve “JFK Library Archival Collections” bağlantılarıyla birlikte, Moskova’nın bu belgeleri ABD’nin kendi ulusal arşiv sistemine uygun biçimde teslim ettiğini gösteriyor

Rusya’nın yayımladığı dosya sadece Sovyet tarafının değil, ABD’nin Kennedy suikastı sonrası Moskova’yla yürüttüğü gizli diplomatik bilgi alışverişinin de ilk kez resmi olarak belgelenmesini sağladı.

 ABD TARİHİNDEKİ KANLI SALDIRILAR: Tarih Tekerrür Mü Ediyor?

Tarihin bu karanlık sayfası yeniden açılırken, ABD’de siyasi şiddet yeniden gündeme geldi.

Donald Trump’a Pensilvanya’daki mitinginde düzenlenen silahlı saldırı, ABD’nin yakın tarihinde hafızalara kazınan en sarsıcı olaylardan biri oldu.

Trump, tarihte saldırıya uğrayan ikinci eski başkan adayı oldu. İlki, 1912’de Wisconsin’de seçim kampanyası sırasında vurulan Theodore Roosevelt’ti.

ABD tarihinde birçok başkan suikast girişiminden kurtulmayı başardı.

1835’te Andrew Jackson, saldırganın silahı tutukluk yapınca bastonuyla karşılık verdi.

1975’te Gerald Ford iki kez hedef alındı.

1981’de Ronald Reagan, altı kurşunla vuruldu ancak hayatta kaldı.

2005’te ise Tiflis’te George W. Bush’a el bombası atıldı, patlamadı.

ABD tarihinde suikast sonucu öldürülen dört başkan bulunuyor:

Abraham Lincoln (1865), James Garfield (1881), William McKinley (1901) ve John F. Kennedy (1963).

Kennedy, Dallas’ta açık araç konvoyundayken Lee Harvey Oswald tarafından vurularak öldürülmüştü.