Anayasa Mahkemesi'nden iptal kararı

HABER/ ANKARA - Anayasa Mahkemesi, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu'nun (CMK) mağdur ile şikayetçinin haklarını düzenleyen 234. maddesindeki ''Tutanak ve belgelerden vekili aracılığı ile belge isteme'' hükmündeki ''...vekili aracılığı ile'' ibaresini iptal etti.
     Kara Kuvvetleri Komutanlığı 9. Kolordu Komutanlığı Askeri Mahkemesi, baktığı bir dosyanın kovuşturma evresinde, katılanın dosyadan tutanak ve belgelerin örneklerinin verilmesi isteminin, itiraz konusu kural gereğince reddedilmesi üzerine katılanın Anayasa'ya aykırılık iddiasını ciddi buldu ve iptali için Anayasa Mahkemesi'ne başvurdu.
     Başvuruyu esastan görüşen Yüksek Mahkeme'nin gerekçeli kararı Resmi Gazete'de yayımlandı.
     İtiraz konusu ibareyi içeren kuralda, mağdur ile şikayetçinin kovuşturma evresinde tutanak ve belgelerden vekili aracılığı ile örnek isteyebileceğinin öngörüldüğü belirtilen kararda, buna göre vekili olmayan mağdur ile şikayetçinin, kovuşturma aşamasında dosyadaki tutanak ve belgelerden örnek alamayacağı ifade edildi.
     Kararda, hak arama özgürlüğünün en önemli iki ögesini oluşturan, sav ve savunma haklarını kısıtlayacak, bu hakların eksiksiz kullanımını engelleyecek ve adil yargılanmaya engel olacak yasa kurallarının Anayasa'nın hak arama hürriyetini düzenleyen 36. maddesine aykırılık oluşturacağının tartışmasız olduğu belirtildi.
     Ayrıca, ceza muhakemesinin amacının maddi gerçeği araştırmak olduğuna işaret edilen kararda, mağdur ile şikayetçinin de soruşturma ve kovuşturma evrelerinde kendilerine tanınan haklar ile diyalektik yargılamanın gerçekleştirilmesine katkıda bulunarak adil bir hükme ulaşılmasını sağlayan ceza muhakemesinin aktif süjeleri olduğu anlatıldı.
     Mağdur ile şikayetçinin dosyadaki tutanak ve belgelere ulaşmasına sadece avukatları aracılığı ile olanak verilmesinin beklenen adaletin ve yargısal sonucun elde edilmesine engel olacağı, bunun da Anayasa'nın 2. maddesindeki ''hukuk devleti'' ilkesini zedeleyeceği belirtilen kararda, şu ifadelere yer verildi:
     ''Kovuşturma aşamasında mağdur ile şikayetçinin dava dosyasındaki tutanak ve belgelerden örnek alması hak arama özgürlüğünün bu bağlamda adil yargılanma hakkının ayrılmaz bir parçasını oluşturmaktadır. Böylece tutanak ve belgelerden örnek alınması mağdur ile şikayetçiye muhakemenin seyrine yön vermek ve etki etmek olanağını da sağlayacaktır. İtiraz konusu ibare ile mağdur ile şikayetçinin vekilleri olmaksızın dosyadaki tutanak ve belgelerden örnek alması engellenerek, yargı mercileri önünde davacı olarak iddiada bulunma, bilgiye ulaşarak muhakemenin gidişatına yön verme haklarının sınırlandırılması hak arama özgürlüğü ile bağdaşmaz. Açıklanan nedenlerle itiraz konusu ibare Anayasa'nın 2. ve 36. maddelerine aykırıdır.''