KAYNAK : Haber Vitrini
Beklenen açıklama geldi... İş Bankası ve Doğan Holding'in eşit ortaklığında kurulan İş-Doğan Petrol Yatırımları AŞ ile yine bu şirketin özelleştirmeden satın aldığı Petrol Ofisi'nin birleşme kararı için harekete geçildi. Dört gün önce "Yönetim Kurulu'nda bu konu görüşülmemiştir" diyen POAŞ dün İMKB'ye şu bilgiyi geçti: "İki şirketin faaliyetleri büyük ölçüde örtüştüğünden, her iki şirketin birleşmesi halinde yaratılacak sinerji ve tasarrufları değerlendirmek üzere çalışmalar yapılması... hususunda genel müdürlüğün yetkili kılınmasına oy birliği ile karar verilmiştir."
Açıklamada, İş-Doğan Petrol Yatırımları şirketinin akaryakıt dağıtım şirketi hüviyeti kazanmak için Petrol İşleri Genel Müdürlüğü'ne başvurduğu da vurgulandı.
Sabah saatlerinde haberin duyulması üzerine İMKB'de işlem gören POAŞ hisselerinde büyük bir hareketlilik yaşandı. Hisseler ilk seans yüzde 7'ye yakın düştü. İkinci seans ise Global, Koç Menkul ve Osmanlı Bankası alımlarıyla hisse günü yüzde 1.3 kayıpla 18 bin 250 liradan kapattı. Birleşme dedikodularının başlamasıyla hissenin değer kaybı ise son 10 günde yüzde 18 oldu.
YABANCILAR SATIYOR
Peki yatırımcıların tedirgin olmasına ve hisse satışlarının yoğunlaşmasına hangi gerekçe yol açıyor? Özellikle halka açık 11 milyar 600 milyon adet hisse senedinin yüzde 65'ini elinde tutan yabancı yatırımcıların payı neden yüzde 34.5'e düştü? Acaba bu gelişmelerde İş-Doğan Petrol Yatırımları AŞ'nin bankalara ve devlete olan toplam 1.2 milyar doları geçen borcunun, 35 milyon dolar gibi küçük bir kredi borcu ile çalışan ve yüzde 23.4'ü küçük yatırımcılara ait Petrol Ofisi'ne ödettirilmek istenmesinin payı var mı?
Bu soruların yanıtını, aracı kurumların raporlarında görmek mümkün.
Dün Global Menkul Değerler tarafından yatırımcılara sunulan raporda bunun ipuçları vardı: "İş-Doğan'ın, POAŞ'ın ana hissedarı olma dışında önemli bir faaliyeti bulunmamakta. Bu şirketin 1.2 milyar dolar net borç pozisyonu var. Birleşme, yüksek borç yükünü POAŞ'a taşıyacağı için küçük ortaklar için, çağrı yapılmadığı takdirde kötü bir haber. "
Finansinvest ise aynı noktalara dikkat çekerek yatırımcılarına şu uyarıda bulundu:
"İş-Doğan, POAŞ için bugüne kadar 1.3 milyar dolar yatırım yaptı. Önümüzdeki 3 yıl içinde de 166 milyon dolar ödemesi var. Sonuç olarak İş Doğan için yüzde 76.8 POAŞ hissesinin maliyeti yaklaşık 1.5 milyar dolardır. Şirket bu yatırımlarının büyük kısmını kredi ile finanse etmiştir. Şirketin şu anda 950 milyon dolar kredi borcu bulunuyor. Birleşme kısa vadede POAŞ'ı olumsuz etkileyecek. Ayrıca birleşme orta vadede şirketin hisseleri üzerinde bir baskı yaratabilir. Mevcut riskli durum düşünüldüğünde olası bir birleşmede İş Doğan'dan gelecek borçlar nedeniyle uluslararası karşılaştırmaya göre eksi değer bulduğumuz, mevcut şartlarda oldukça riskli gözüken POAŞ hisseleri için azalt tavsiyesinde bulunuyoruz."
Kredi verenler seviniyor...
İş-Doğan, Petrol Ofisi'nin yüzde 51'ini bankalara teminat göstererek yurtiçi ve yurtdışı bankalardan kredi aldı. Şirketin yöneticisi Tufan Darbaz'ın verdiği bilgiye göre, İş-Doğan'ın banka borçları 843 milyon dolar. Yıllık faiz yükü de 80 milyon dolar. Kredinin vadesi ise 3 yıllık. Aralarında Akbank, Vakıflar ve Garanti Bankası'nın da bulunduğu bankaların bu krediler karşılığında tuttukları POAŞ hisselerinin piyasa değeri ise 1.2 milyar dolardan 274 milyon dolara düştü. 16.07.2002 tarihinde, IMF'ye halka arz edileceği belirtilen ÖİB'nin elindeki yüzde 25.8 oranındaki POAŞ hissesi yüzde 30'u peşin, geri kalanı vadeli İş-Doğan'a satıldı. Bu hisse senetleri de bankalara teminat olarak verildi (Toplam yüzde 76.8 POAŞ hissesi.) Toplam teminat tutarı 424 milyon dolara ulaştı. Bunun da yetersiz kaldığına dikkat çeken bankacılar "Borçların nakit akışı çok yüksek, POAŞ'a kaydırılması kredinin ödenebilirliğini artırıyor" görüşünde.
Kandırılma duygusu ağır basıyor
50 trilyon ödenmiş sermayesi olan POAŞ'ın yüzde 6.6 oranındaki bölümü, satış süreci başlamadan önce İMKB'de işlem görüyordu. Yüzde 51'i İş-Doğan'a satılan POAŞ'ın yüzde 16.5'i 15.03.2002 tarihinde Özelleştirme İdaresi tarafından halka arz edildi. Hisse başına ortalama 29 bin liradan halka satılan 8 milyar 250 milyon adet POAŞ hissesinden 183 milyon dolar gelir elde edildi. Küçük yatırımcıların elinde tuttuğu hisse senedinin şu anki değeri ise 91 milyon dolara inmiş durumda. Yani küçük yatırımcılar da zararda. Ancak, ortak oldukları şirket borcu olmayan bir dev. Şimdi bu birleşme gerçekleşirse ortak oldukları şirketin 1.3 milyar dolara yakın borcu olacak. POAŞ uzun yıllar sadece Doğan ve İş Bankası'nın ödemeyi taahhüt ettiği kredi borçlarını ödeyecek. Yani yatırımcılar devletin kendilerine sattığı şirketten uzun yıllar temettü geliri alamayacaklar.
İş-Doğan yetkilileri, birleşmenin küçük yatırımcılara zarar vermeden gerçekleşmesi için çalışacaklarını söylemişti. Ancak birleşme ana ortak ile küçük yatırımcı arasında çıkar çatışması yaratabileceği (conflict of interest) konuşuluyor. Bu noktada SPK devreye girecek. SPK'nın olaya nasıl yaklaştığı, Başkan Doğan Cansızlar ABD'de bulunduğu için bilinmiyor. Birleşme kararının onaylanması durumunda bile SPK'nın çağrı yoluyla hisse senedi toplanmasına yönelik No 8 tebliğinin 17'nci maddesi işletilecek. Muafiyet hakkı tanınmaz ise İş-Doğan, isteyen yatırımcıdan elindeki hisse senetlerini satın alacak. Halka açık hisselerin hangi fiyattan satın alınacağına ise yine SPK karar verecek. Örneğin dünkü fiyatlarda bu hisselerin satın alınması durumunda İş-Doğan 130 milyon dolar harcayacak. Bu borç da POAŞ'a yazılacak.
Vergisiyle satın alınacak!
İş ve Doğan gruplarının tüm borçlarını POAŞ'a aktarmasıyla birlikte, Maliye uzun yıllar önemli bir vergi gelirinden olacak. POAŞ kârlı bir kuruluş ve pazar payı yüzde 35'ler civarında. 2002 yılının ilk altı ayında krize rağmen 63 trilyon net kâr elde etti ve devlete 32 trilyon lira kurumlar vergisi ödedi.
Yılsonunda vergi miktarının 80 trilyon liranın üzerine çıkması bekleniyor. İş-Doğan'ın borçları POAŞ'a aktarıldığında şirket uzun yıllar finansman giderlerinin etkisi altında kalacak ve zarar edecek. Yani devlet vergi gelirinden olacak. Petrol Ofisi özellikle yurtdışından ithalatta önemli bir kayba uğrayabilecek. Şu anda kendi teminatı ile ithalat yapabilen şirket, borç yükü ile yüksek faizli teminat vermek zorunda kalabilecek.
Pamukbank ve Yapı Kredi örneği
Bir Süre önce Çukurova Grubu, sermaye yeterlilik rasyosu zayıf Pamukbank'ı bu birleşme ile kârlı ve mali yapısı güçlü Yapı Kredi içinde eritmeyi planlamıştı. Ancak bankacılık otoriteleri kamu yararı gerekçesiyle birleşmeye izin vermedi. İş-Doğan ile POAŞ arasındaki birleşmede bu karar SPK açısından örnek teşkil edebilir...
İhaleye girenler pişman olabilir...
Birleşme kararı gerçekleşirse en çok ihaleye girip de kazanamayanlar üzülecek. Çünkü 2000 yılı başında açık artırmaya katılıp kaybeden firmalar, kredi borçlarının POAŞ tarafından ödetilme ihtimalini görmüş olsalardı belki de tekliflerini 2 veya 3 milyar dolara çıkarabilirlerdi! Kimsenin öngörmediği bu yöntem tartışmaların odağı olacak.
(Sabah)
Güncellenme Tarihi : 16.3.2016 18:16
