İSPANYA BÖLÜNÜYOR MU?

İspanya'nın yarı özerk 17 bölgesinden biri olan Katalonya'nın başkenti Barselona'da cumartesi günü daha fazla özerklik talebiyle düzenlenen ve yaklaşık 100 bin kişinin katıldığı milliyetçi gösteri, gözleri bir Avrupa Birliği (AB) üyesi olan İspanya'nın çatırdayan ulusal bütünlüğüne çevirdi.
Merkezi hükümeti, İspanyol ordusundaki bazı unsurları ve Katalan ayrılıkçılarını karşı karşıya getiren son gelişmelerin odağında, Katalonya Parlamentosu'nun onayladığı yerel anayasa taslağına konulan, "Katalonya bir ulustur" şeklindeki ibare yer alıyor. Pek çokları, bu vurgunun yapılmış olmasını, "İspanya'nın parçalanmasına giden yolda bir adım" olarak görüyor. Yürürlüğe girmesi için yerel anayasanın İspanya Parlamentosu tarafından da onaylanması gerekiyor.

Özerkliğe prensipte 'evet'
Cumartesi günkü gösterinin ana sloganı da, "Biz bir ulusuz"du.
Başbakan Jose Luis Rodriguez Zapatero liderliğindeki sosyalist İspanyol hükümeti daha fazla özerkliğe prensipte, "evet" diyor. Ancak sorun bu özerkliğin sınırlarının ne olacağı. Katalanlar, bir ulus olarak tanınmanın yanı sıra, vergi gelirleri üzerinde ve yerel yargı organlarına yapılacak atamalarda denetim istiyorlar.

Vergide ayrıcalık
Bask ve Navarro bölgeleri dışında, İspanyollar vergilerini merkezi yönetime ödüyor. Bu paranın yüzde 33'ü yerel yönetimlere iade ediliyor. Zapatero bu oranı Katalonya için yüzde 50'ye çıkarma sözü verdi, ancak bu talebin İspanya'nın diğer bölgelerinden de gelmesi durumunda Madrid'in parasız kalacağını da hatırlattı.
Daha geniş ölçekte, yerel kimlikleri bir yana bırakarak 25 üyeli süper bir devlete dönüşmeye çalışan AB de İspanya'daki gelişmeleri yakından ve endişeyle izliyor. İspanya'nın en özerk bölgesi olmasına rağmen, bağımsızlık yanlısı şiddetin pençesinde olan Bask'ta da Katalonya'daki gelişmeler gündemin baş maddesi.
Muhalefetteki Halk Partisi liderliğindeki muhafazakârların en büyük korkusuysa bir domino etkisi oluşması. Önce Bask, yarın Katalonya, ardından Valencia, Endülüs, Galiçya ve Kanarya Adaları... Tamamı da kendi anayasalarına sahip, otonom bu bölgelerin özerkliklerinin kapsamını genişletme ya da bağımsızlık isteğiyle mücadeleye başlayabilecekleri kuşkusu, merkezi yönetimin bulunduğu Madrid'de bir fobiye dönüşmüş durumda.

İspanyollar tepkili
Muhafazakâr Katalan avukat Jorge Fernandez, geleceğe ilişkin öngörüsünü, "Katalan Parlamentosu'ndan geçen statü (Katalanya bir ulustur) gibi bir durumla, bildiğimiz anlamdaki İspanyol devleti ortadan kaybolacaktır" diyerek yapıyor. Anketler, İspanyolların aynı görüşte olduğunu gösteriyor. El Mundo gazetesinin dün yayımladığı bir anketin sonuçlarına göre, İspanyolların yüzde 80'i Katalanların diğer İspanya vatandaşlarından daha farklı hak ve yükümlülüklerinin olmasına, yüzde 59'u Katalanların bir ulus olarak tanınmasına, ve yüzde 60'ı da Katalonya'da yaşayanların Katalanca konuşmaya zorlanmasına karşı.

Orduda öfke
Geçen ay General Jose Mena Aguado'nun, "Katalonya'ya, İspanya anayasasının önünde haklar verilirse ordu müdahele edebilir" anlamına gelen açıklaması da özerklik rahatsızlığının İspanya ordusuna işlediğini gösteriyor. Madrid yönetimi bu açıklamaya, generali ev hapsine alarak ardından da ordudan kovarak tepki verdi. Ancak 12 gün sonra bir yüzbaşı, Roberto Gonzales Calderon, yerel bir gazetede yayımlanan açık mektubuyla, "ordunun, İspanya'nın parçalanmasından duyduğu rahatsızlığı" dile getirdi.

İspanya'nın en zengin bölgesi

İspanya'yı oluşturan 17 "yarı özerk" yönetimden biri olan Katalonya, ülkenin en zengin bölgelerinden biri. İspanya'daki üretimin yüzde 19'unun yapıldığı Katalonya'da kişi başına düşen milli gelir de ülke ortalamasının yüzde 20 üzerinde: 26 bin 550 dolar. Yaklaşık 6.8 milyon Katalan, 32 bin kilometrekarelik bir alanda yaşıyor. Katalonya özerk yönetiminin resmi dilleriyse Katalanca ve İspanyolca. 20'nci yüzyılın başlarında elde ettiği özerkliği General Franco iktidarıyla kaybeden Katalonya, 1978 anayasasının yürürlüğe girmesinin ardından, 1979'da düzenlenen referandumla kısmi özerkliğe yeniden kavuştu.

(milliyet)