İsrail'i vuran İran füze sayısı belli oldu... O füzeler tam 1.8 milyar dolar zarara neden oldu

İsrail'de füze kıtlığı ve hasarı

İran'ın füzelerinin çoğu İsrail ve ABD hava savunma sistemleri tarafından düşürülmüş olsa da, uzmanlar, CNN'in incelediği açık kaynaklı veriler ve karadan çekilen videolar, düzinelerce füzenin hedefi vurmayı başardığını gösterdi. Savaş devam ettikçe Tahran'ın başarı oranı da yükseldi ve bu, İsrail'in on yıllardır gördüğü en kötü hasarlardan biri oldu.

İsrail Savunma Kuvvetleri (IDF), İran'ın 500'den fazla uzun menzilli balistik füze ateşlediğini ve bunların yaklaşık %86'sını engelleyebildiğini, 36 İran füzesinin yerleşim bölgelerini vurduğunu söyledi.

Tel Aviv gibi büyük şehirler büyük hasar gördü, apartmanların tamamı yıkıldı, hassas askeri tesisler hedef alındı, elektrik şebekesinin bazı bölümleri devre dışı kaldı ve 29 kişi öldü. İsrail Vergi Dairesi, Haziran ayı sonlarında savaşın ülkeye en az 1,8 milyar dolarlık zarara mal olacağını tahmin etti, ancak henüz tazminat talepleri yapılmadığı için bu sayının artması bekleniyor.

Washington merkezli düşünce kuruluşu Amerika Ulusal Güvenlik Yahudi Enstitüsü (JINSA) tarafından yürütülen bir analiz , THAAD'lerin (İsrail'in Arrow-2 ve Arrow-3 önleyici füzeleriyle birlikte) İran'ın 574 füzesinden 201'ini düşürdüğünü ve bunların 57'sinin yerleşim yerlerine isabet ettiğini tahmin ediyor. Raporda, ABD'nin THAAD sisteminin tüm önleyici füzelerin neredeyse yarısını oluşturduğu ve bu durumun İsrail'in Arrow önleyici füze stoklarının yetersiz olduğu sonucuna varıldığı belirtiliyor. İsrail'in Demir Kubbe sistemi, İran tarafından fırlatılanlardan daha kısa menzilli roketleri saptırmak için tasarlanmıştı.

Raporun yazarı Ari Cicurel, "ABD ve İsrail, ellerindeki füze savunma sistemlerinin büyük bir kısmını tükettikten sonra, stoklarını yenileme ve üretim oranlarını önemli ölçüde artırma konusunda acil bir ihtiyaçla karşı karşıya kalıyorlar" diye yazdı ve mevcut üretim oranlarıyla yenilemenin üç ila sekiz yıl süreceğini tahmin etti.

JINSA tarafından derlenen verilere göre, savaş ilerledikçe müdahale oranları düştü. Savaşın ilk haftasında İran füzelerinin yalnızca %8'i savunma sistemlerini delebildi. Bu oran, çatışmanın ikinci yarısında iki katına çıkarak %16'ya çıktı ve ateşkesten önceki savaşın son gününde %25'e ulaştı.

Analistler, bu eğilimin birkaç olası nedeni olduğunu, bunların arasında İran'ın askeri hedeflerden, müdahalenin daha az etkili olduğu yerleşim yerlerine odaklanmasının da bulunduğunu belirtiyor. İran ayrıca, savaş ilerledikçe daha gelişmiş füzeler ateşledi.

Ultra-Ortodoks Yahudi erkekler, 16 Haziran 2025'te Tel Aviv'in doğusundaki Bnei Brak'ta gerçekleşen bir İran füze saldırısının yerindeki hasarı inceliyorlar. İsrail, İran'ın derinliklerindeki askeri hedefleri vurduktan sonra İran, İsrail şehirlerine bir dizi füze saldırısı düzenledi.

İsrail Ulusal Güvenlik Araştırmaları Enstitüsü (INSS) veri analitiği merkezi başkanı Mora Deitch, "(İran) giderek daha gelişmiş sistemler kullanıyor," dedi. "Bunlar arasında, tek başlarına daha az hasara yol açabilen, ancak hava savunma sistemlerini alt üst edip etkisiz hale getirebilen, birden fazla savaş başlığı veya tuzak içeren yeni füzeler de vardı."

Deitch ayrıca İsrail'in kasıtlı olarak müdahale oranını gevşetmiş olabileceğini öne sürüyor.

Deitch, "İsrail'in hava savunma politikası, İran'la uzun süreli bir çatışmaya uyum sağlamak için zaman içinde evrim geçirmiş olabilir," dedi. "Müdahale etkinliğinde bir düşüş gibi görünen şey, teknolojik bir eksiklikten ziyade, kasıtlı bir strateji değişikliğini yansıtıyor olabilir."

Füze savunma analistleri, hava savunma sistemlerinin zayıfladığına dair açık işaretler gördüklerini söylüyor. James Martin Nükleer Silahsızlanma Çalışmaları Merkezi (CNS) araştırma görevlisi Sam Lair, "THAAD bataryasının varlığı, İsraillilerin süper derin bir füze savunma sistemine sahip olmadığını gösteriyor," dedi.

Lair, Ürdünlü fotoğrafçı Zaid Abbadi'nin Amman banliyösünde bir çatı katından füzeler havada uçuşurken çektiği bir dizi sosyal medya videosunda görülen önleyici füzelerin analizini yayınladı. Lair, örneklemde yer alan 82 gelişmiş önleyici füze arasında 39 adet THAAD saydığını ve bu füzelerin gece saatlerinde ara sıra kaydedilen kayıtlardan oluştuğunu belirtti.

CNN, videolardan THAAD sayısını doğrulayabildi. Yarım düzineden fazla uzman, bu sayının oldukça muhafazakar bir başlangıç noktasını temsil ettiğini söylüyor. Bataryalar, füze savunma sistemlerinin yeniden doldurulması ve İran'ın ateşlediği balistik füze sayısıyla ilgili kamuya açık verilerden yola çıkan uzmanlar, ABD ordusunun en az 80 THAAD füze savunma sistemini ateşlediğine inanıyor.

 Hamburg Üniversitesi Barış Araştırmaları ve Güvenlik Politikası Enstitüsü'nde kıdemli araştırmacı olan Timur Kadışev, "Bu yılın Haziran ayındaki 12 günlük savaşta, esasen THAAD önleyicilerinin ilk önemli harcaması yapıldı" dedi.

"İsrail, (ABD'nin yardımıyla) basit İran füzelerine karşı savunmada nispeten başarılı oldu; ancak bu, mevcut önleyici füze cephaneliğini tüketme pahasına oldu."

ABD Ordusu askerleri, 20 Eylül 2023'te Teksas'taki Fort Bliss'te THAAD füze savunma sisteminin nasıl hazırlandığını gösteriyor.

Uzmanlar, ABD için sorunun özellikle Çin'in ABD donanmasını uzakta tutmaya çalıştığı Hint-Pasifik bölgesinde ciddi olduğunu söylüyor.

Royal United Services Institute'dan kıdemli araştırma görevlisi Sidharth Kaushal, "Dar bir askeri bakış açısından bakıldığında, Çin kesinlikle kazanan taraftır çünkü ABD, Ortadoğu'daki son iki yılda, Amerikan savunma sanayi tabanının yerine koymasının oldukça zor olacağı büyük miktarda yetenek harcadı" dedi.

Eski savunma yetkilileri, Hint-Pasifik'teki azalan savunma kabiliyetlerinin, Yemen'deki Husi isyancılarıyla mücadele etmek için ABD stoklarını kullanan eski Başkan Joe Biden yönetimi için giderek artan bir endişe kaynağı olduğunu söyledi.

“Örneğin Pasifik'te bir çatışma çıkmasın, o zaman füze kapasitemiz ve ordumuzun ihtiyaç duyduğu mühimmata sahip olma kabiliyetimiz gerçekten büyük bir zorluğa girer,” dedi ABD'nin Husilere karşı yürüttüğü operasyon hakkında doğrudan bilgisi olan eski bir Biden yönetimi savunma yetkilisi.

Defense Priorities'de kıdemli araştırmacı ve askeri analiz direktörü olan Jennifer Kavanagh, “Seçimler yapmak zorundasınız,” dedi. “Biden yönetimi de bu ödünleşimleri düşünmeliydi, ancak bunları görmezden gelebildiler çünkü bu savaşların başlarındaydılar… stoklar hâlâ göz ardı edebilecekleri kadar derindi.”

“Ancak Trump yönetimi artık ödünleşimleri görmezden gelemeyeceği bir noktaya geliyor.”