Kirli savaş
Aslında 1980’lerde ‘Baba’ lakaplı eski Meksika Federal Yargı Polisi üyesi Miguel Ángel Félix Gallardo’nun kurduğu ilk kartelden sonra, yıllar içinde iç çekişmelerden ötürü bölünerek çoğalan uyuşturucu kartelleri, bugün ülkenin neredeyse tüm bölgelerinde iş başında. Başta Kolombiya olmak üzere, Peru ve Bolivya gibi Latin Amerika ülkelerinden ithal edilen kokain, eroin ve metamfetamin gibi uyuşturucu maddelerin ABD’ye geçişindeki transit ülke olan Meksika, aynı zamanda kendi laboratuarlarında da özellikle metamfetamin üretiyor ve yılda yaklaşık 13.6 ila 49.4 milyar doların döndüğü tahmin edilen uyuşturucu kaçakçılığı piyasasında başrol oynuyor.
2006’da Cumhurbaşkanı Felipe Calderon’un Meksika istihbaratı, polisi ve askeri birliklerini kartellerle mücadele için devreye sokması ise kâbusun esas patlama noktası. O günden bu yana ülkede hem devlet-kartel savaşları, hem de kartellerin kendi aralarındaki savaşlar süregelirken, 55 binin üzerinde insan öldü, 10 bini ise hâlâ kayıp.
Kartel sorunu, aslında Kolombiya’dan Meksika’ya kötü bir miras. Zira 1980’ler ve 90’larda dünyanın birinci kokain ihracatçısı Kolombiya’daki karteller, yasal yaptırımların sıkılaştırılması sonucu, Meksika’da kendilerine işbirlikçiler bulmuştu. Fakat daha sonra Kolombiya’dakilerin zayıflamasıyla, Meksika kartelleri kendi yollarını açtı.
Kartel dünyasının ‘Üç Büyükler’i
Körfez Karteli: Körfez Karteli, Meksika’da uyuşturucu kaçakçılığına en hâkim kartellerden biriydi. Fakat 1990’ların sonunda kurduğu ‘Los Zetas’ adlı özel birlik 2010’da kendisinden ayrılıp kartel halini alınca iki grup arasındaki ortaklık bozuldu ve devlet-kartel savaşının yanı sıra kartellerin iç savaşı patlak verdi. Körfez Karteli, o zamandan bu yana zayıflamış olmasına rağmen ABD sınırındaki kaçakçılık koridorlarında hâlâ aktif.
Sinaloa Karteli: Sinaloa Karteli, 2003’te Körfez Karteli lideri Osiel Cardenas Guillen’in tutuklanmasından sonra Körfez Karteli’nin ABD’nin güneybatısındaki Teksas koridorundaki mevcudiyetine rakip olarak ortaya çıktı. Dünyanın 1,140’ıncı zengini ve Forbes dergisine göre ‘55’inci en güçlü adamı’ olarak bilinen, başına 1 milyar dolar ödül konulan ‘El Chapo’ (Kısa) lakaplı Sinaloa Karteli lideri Joaquin Guzman ise Meksika’nın en çok aranan uyuşturucu kaçakçısı. 2010’da Los Zetas ve Beltran-Leyva kartellerini yok etmek için bazı hükümet ve ordu yetkilileriyle ittifak yapan Sinaloa Karteli’nin Colima, Sonora ve Milenio adalı kolları da mevcut.
Los Zetas Karteli: 1999’da Guillen’in, Meksika ordusundan emekli 31 askeri bünyesine almasıyla oluşturulan Los Zetas, önceleri Körfez Karteli’nin kuzeydeki faaliyetlerini kontrol etmekle yükümlü özel birliği konumundaydı. Ancak Guillen’in tutuklanmasının ardından Los Zetas, Heriberto Lazcano liderliğinde 300’e yakın üyesiyle uyuşturucu, silah ve insan kaçakçılığı ağlarını kurdu. Bu süreçte eski Sinaloa ve Beltran-Leyva üyelerini de aralarına alan Los Zetas, Körfez Karteli’yle 2010’dan beri kanlı bıçaklı vaziyette.
