Olası Irak operasyonunu masaya yatıran Ankara, Amerikan yönetiminin askeri taleplerine vereceği son kararları oluşturdu. Başbakan Abdullah Gül başkanlığında yapılan zirvede ABD’ye verilecek desteğin üst sınırını simgeleyen "kırmızı hatlar" belirlenirken, bir yetkili, "Türkiye bu savaşta "involve" (içinde yer almak) pozisyonunda olacak" dedi. Operasyona destek için "uluslararası meşruiyet ve uzlaşma" şartında ısrar eden Türkiye, yeni bir BM kararı ya da NATO kararı istiyor. Hava üslerinin kullanımına ve ikmal desteğine "evet" diyen Ankara, ancak küçük ölçekli ABD birliklerinin Türkiye üzerinden operasyona katılmasına gelişmelere göre onay verecek.
Zirve devam ederken, Başbakanlık’tan gazetecilere "gayrı resmi" olarak dağıtılan açıklamada, "toplantıda karar alınmasının beklenmemesi" yolunda yapılan vurgu dikkat çekti.
Ne tartıştılar?
ABD Başkanı George W. Bush tarafından ABD Büyükelçisi Robert Pearson aracılığıyla Ankara’dan acil istenen askeri taleplere verilecek yanıtın "çerçevesi" dün gece hazırlandı. Zirvede Washington’un taleplerine verilecek yanıtlar şöyle şekillendi:
1 -Türkiye ABD’nin başı çektiği operasyona destek verecek. Bir yetkili, "Türkiye’nin bu operasyondaki durumu involve (içinde yer almak) durumudur" dedi.
2 -Türkiye operasyona destek için Cumhurbaşkanlığı tarafından daha önce yapılan açıklamalar paralelinde uluslararası meşruiyet ve uzlaşma şartından vazgeçmedi. Zirveden ABD’nin ikinci bir BM, eğer bu mümkün olmuyorsa NATO kararı çıkartması gerektiğinin Amerikan yönetimine iletilmesi kararlaştırıldı.
3 -Askeri talepler konusunda Genelkurmay’ın önerileri ve tavsiyeleri aynen kabul edildi. ABD’nin hava üsleri konusundaki taleplerine olumlu yanıt verilerek ortak kullanılan İncirlik’in yanı sıra Diyarbakır, Malatya, Batman ve Muş askeri havaalanlarının kullanımına izin verilecek.
4 -Üslere konuşlanacak hava gücüne ikmal desteği sağlamayı kabul eden Ankara, kullanılacak tesislerin füze saldırısına karşı korunması için gerekli füzesavar sistemlerin (Patriot) konması şartını getirecek.
5 -Türkiye’den bir cephe açacak şekilde on binlerce kara birliği konuşlandırılması reddedilirken, bu konudaki "kırmızı hat" tartışıldı. Sadece küçük ölçekli birliklere "evet" denilmesi konusunda görüş birliğine varıldı, bu birliklerin üst limitinin askeri yetkililer arasında belirleneceği belirtildi.
6 -Türkiye, Irak karşıtı koalisyonun ABD ve İngiltere ile sınırlı kalmamasını aralarında Müslüman ülkelerin de yer alacağı bölge ülkelerini kapsayacak şekilde genişletilmesi yönündeki temennisini de iletmeyi de uygun buldu. Üst düzey bir yetkili, "Olabildiğince geniş katılım temenni ediyoruz" dedi.
Seri toplantılar
ABD’ye verilecek yanıtların belirlendiği ilk zirvenin hemen ardından geniş katılımlı ikinci bir zirvede operasyonun Türkiye’ye getireceği ekonomik kayıplar masaya yatırıldı.
Bakanlar Kurulu’nun bugün "Irak" gündemiyle yapacağı olağanüstü toplantıda da konu ele alınacak. Çarşamba günleri bir araya gelen kabinenin 24 saat beklemeyi tercih etmemesi, "ABD’ye verilecek yanıt için son gün bugün (24 Aralık)" yorumuna yol açtı. Öte yandan Gül, CHP lideri Deniz Baykal’la da bugün Irak konulu bir görüşme yapacak. Konu, MGK’nın 27 Aralık’taki toplantısında da gözden geçirilecek.
Bir hükümet üyesi: Girip izleyeceğiz
Toplantıya katılan bir hükümet üyesi, zirve sonunda ortaya çıkan durumu Milliyet’e, "Girip izleyeceğiz" şeklinde değerlendirdi. Bu açıklama toplantıda ABD’nin askeri taleplerine verilecek yanıtların yanı sıra, TSK’nın da operasyon sırasında Kuzey Irak’ta gerekli askeri tedbirleri alarak Türkiye’nin güvenliği için hazır bekleyeceği şeklinde yorumlandı.
Meclis onayı
Başbakanlık’ta yaklaşık 4 saat süren toplantıda Türkiye’nin bölgede kontrolünü kaybetmemek için Kuzey Irak’a girmesi görüşü ağırlık kazanırken, ABD’nin üs kullanımı ve sınırlı sayıda asker bulundurması konusunda olumlu yaklaşım sergilenmesi benimsendi. Toplantıda teknik altyapısı hazırlanan Irak operasyonuna yönelik kararların bugünkü bakanlar kurulu ve cuma günü yapılacak MGK toplantısından sonra hafta sonunda resmileştirilmesi kararlaştırıldı. Hükümet, operasyona yönelik TBMM’den yetki alınmasını öngören Bakanlar Kurulu tezkeresini bu toplantılardan sonra Meclis’e sevk edecek.
Erdoğan’a iletildi
Rusya’da temaslarda bulunan Erdoğan, toplantı sürerken gelişmeler hakkında sık sık bilgi aldı. Erdoğan, Gül ile yaptığı telefon görüşmesinde toplantıya ilişkin gelişmeleri sordu.
‘Karar almadık’
Toplantı sonrasında açıklama yapan Başbakan Yardımcısı ve Hükümet Sözcüsü Abdüllatif Şener, "Olası bir harekât durumunda hangi tedbirlerin alınacağı konusunda değerlendirme yaptık" dedi. Yurtdışına asker gönderilmesi için bir bakanlar kurulu tezkeresi alınmasına gerek olup olmadığı sorusuna Şener, "Hayır. Hiçbir siyasi karar almadık" karşılığını verdi.
Kimler katıldı?
Zirvenin ilk bölümüne Genelkurmay Başkanı Org. Hilmi Özkök, Dışişleri Bakanı Yaşar Yakış, Genelkurmay İkinci Başkanı Orgeneral Yaşar Büyükanıt, Başbakanlık Müsteşarı Fikret Üçcan, MİT Müsteşarı Şenkal Atasagun, Dışişleri Müsteşarı Uğur Ziyal ve Genelkurmay Harekât Başkanı Korgeneral Köksal Karabay katıldı. İkinci toplantı için zirveye dahil olan isimler ise şunlar: Başbakan yardımcıları Ertuğrul Yaçınbayır, Mehmet Ali Şahin, Abdüllatif Şener, devlet bakanları Beşir Atalay, Ali Babacan, Milli Savunma Bakanı Vecdi Gönül ve İçişleri Bakanı Abdülkadir Aksu.
(Milliyet)
Güncellenme Tarihi : 16.3.2016 18:59
