Sigara öldürür... Kansere neden olur... Hamilelerin içmesi bebeğe zarar verir... Bu uyarılar Avrupa Birliği, Kanada, hatta Bahreyn gibi dünyanın küçük büyük birçok ülkesinde sigara paketlerinin üstünde yer alıyor. Üstelik paketin yüzde 60''ını kaplayan uyarıların yanına hasta insanların ve bebeklerin resimleri de mutlaka konuyor. Kanunlar çerçevesinde tiryakileri uyaran bu ülkelerin aksine Türkiye''de satılan aynı marka sigaralarda yalnızca ''''Sigara sağlığa zararlıdır'''' yazıyor. Bu uyarıyı Türkiye gibi küçük puntolarla kullanan ülkeler arasında ise Kongo, Bangladeş ve Papua Yeni Gine yer alıyor. Ancak araştırmalar bu kadar küçük puntolarla yazılan uyarıların fazla işe yaramadığını gösteriyor. Ayrıca uzmanlar küçük puntolarla yazılan uyarıların devletin sigara kullanımını desteklediği izlenimi bıraktığını söylüyor.
''''Light'''' demek yasak
Dünyada büyük puntolarla resimli uyarılar yayınlayan ilk ülke Kanada oldu. Kanada hükümeti paketin önü ve arkasının yüzde 50''sinde yasalarca belirlenen 14 uyandan birinin yer almasını şart koştu. Brezilya ise 2002 yılında aynı uygulamaya geçti. Benzer uyarı mesajlarını şart koşmasının yanı sıra ''''Light'''' ve ''''Slim'''' gibi pakette yanıltıcı sözcüklerin kullanılmasını da yasakladı. Avrupa Birliği ülkelerinde ise 30 Haziran 2004''ten beri paketin ön yüzünün yüzde 30luk bölümünde ''''Sigara öldürür'''' yazısının yer alması, arkasının yüzde 40''ını da uyarı yazısı ya da resmi kaplaması şart koşuldu. Bazı ülkelerde ise yüzde 30 da yeterli görülmeyerek uyarı yazısının kutunun yüzde 60''ını kaplayacak kadar büyütülmesine karar verildi. Bu arada sigara üreticilerinin hile yapmasını önlemek için yazıların, resimlerin rengi ve büyüklüğü ile ilgili de kesin kurallar kondu. Örneğin sigara şirketleri her ülkenin kendine göre belirlediği 14 uyarı cümlesinden birini ya siyah fon üzerine beyaz harflerle ya da tam tersi şekilde yazmak zorunda. Uyarılar büyük harfle ve olabilecek en büyük puntolarla yazılmalı. Sigara paketinin uyarıları gizleyecek resimlerle süslenmesi ya da görüntünün etkisini kaybetmesine neden olacak parlak kağıtlarla kaplanmasına da izin verilmiyor.
Gerçekten bıraktırıyor
Tüm bu yasaklar sigara üreticilerinin hoşuna gitmiyor elbette. Birçok sigara firması uyarıyı şart koşan kanuna, serbest ticaret hakkını savunarak itiraz ediyor. Ancak sonunda uygulamaya geçmek zorunda kalıyorlar. Ülkeler uyarı kurallarının yasa yürürlüğe girdikten 6 ay sonra tamamen uygulanır hale gelmesini istiyor. Böylece şirketlere de stoklarını eritip uyarı yazısı içeren yeni paketleri üretmeleri için fırsat tanınmış oluyor.
Hangi uyarılar kullanılıyor?
Araştırmalar kutulara yerleştirilen en etkili uyarıların ''''Sigara öldürür'''' ve ''''Sigara iktidarsızlığa neden olur'''' olduğunu gösteriyor. Görsel olarak ise hem tiryakileri hem de sigara kullanmayanları en çok hastalıklı ağız ve kanserli akciğer fotoğrafları etkiliyor. İşte kutularda kullanılan 14 uyarı cümlesinden ve resimlerden bazıları:
* Sigara öldürür.
* Sigara yavaş ve acılı şekilde ölmenize yol açar.
* Sigara kansere neden olur.
* Sigara akciğer kanserine neden olur.
* Sigara damarlarınızın tıkanmasına, kalp krizi ya da felç geçirmenize neden olur.
* Sigara ağız kokusuna, diş kaybına ve ağız kanserine neden olur.
* Sigara iktidarsızlığa yol açar.
* Sigaranızdan çıkan duman çevrenizdekilere zarar verir.
* Sigara dumanı bebeklere zarar verir.
* Hamileyken sigara içmek bebeğinize zarar verir.
* Yetişkinleri sigara içerken gören çocukların sigaraya başlama olasılığı daha fazladır.
Sigarayı şimdi bırakmak hastalık riskini azaltır.
Hangi resimler kullanılıyor?
* Kasları zarar görmüş insan kalbi
* Hastalıklı ağız
* Çocuklar ve hamile kadınlar
* Felçli insan beyni
* Sağlıklı ve sigara içen kişilere ait akciğer resimlerinin karşılaştırılması
Hangi ülkelerde uyarı var?
Dünyada 40''tan fazla ülkede satılan sigara paketlerinde tek kelime uyarı yer almıyor. Türkiye''deki gibi ''''Sigara sağlığa zararlıdır'''' demekle yetinen ülkelerin sayısı da 40''ı geçmiyor. İşte farklı ülkelerin kullandığı uyarı cümleleri:
''''''Sigara sağlığa zararlıdır'''' Kamerun, Gürcistan, Hindistan, Endonezya, Laos, Romanya, Uruguay, Yugoslavya, Zambia, Zimbabve... ''''Yasal uyarı: Sigara sağlığa zararlıdır'''' ABD, Bangladeş, Kongo, Çek Cumhuriyeti, Kenya, Pakistan, Papua Yeni Gine, Türkiye, Uganda, Ukrayna... Paketin en az yüzde 30''unu uyarıyla kaplayanlar Kanada, Fransa, Almanya, İngiltere, İspanya, Portekiz, Yunanistan, Brezilya, Tayland, Bahreyn, Güney Kore...
* Sigarayla Savaşanlar Derneği Başkanı Dr. Mustafa Aydın
Kutuya sigara=ölüm yazılmalı
Sigara reklamlarının kanunla yasaklanmış, dünyadaki üç beş ülkeden birisiyiz. Ama üzülerek ifade etmek isterim ki, sigara paketlerinin üzerinde hâlâ ''sigara sağlığa zararlıdır'' gibi sigaranın gerçek yüzünü saklayan ve oldukça basite indirgeyen bir ifade yer alıyor; hem de görülmeyecek kadar küçük puntolarla yazılarak. Bu kabul edilebilir bir şey değil! Gerçekte ise sigara sağlığa zararlı değil, SİGARA=ÖLÜM sloganı herkesin dikkatini çekecek büyüklükte sigara paketlerinin üzerine yazılmalı.
(VATAN)
Güncellenme Tarihi : 17.3.2016 12:08
