Orta Doğu'yu eşi benzeri görülmemiş bir sıcak hava dalgası sardı

Ortadoğu, Ağustos ayında eşi benzeri görülmemiş bir sıcak hava dalgasıyla karşı karşıya kalıyor. Bölgenin üzerinde sıcak havayı hapseden ve soğuk havanın kaçmasını engelleyen bir "ısı kubbesi" nedeniyle sıcaklıklar rekor seviyelere ulaşıyor.

Irak'ta yoğun sıcak hava dalgasının ortasında bir Iraklı adam vantilatörün önünde serinliyor / Globallookpress

Irak'ın güneyinde 52,6°C sıcaklık kaydedilirken, Kuveyt'te Jahra ve Kuveyt Havalimanı'nda sıcaklıklar 50°C'nin üzerinde seyretti. Yukarı Mısır'da sıcaklık 49°C'ye ulaşırken, yoğun bir sıcaklık hissedildi. Ürdün çölünde sıcaklık 43°C, başkent Amman'da ise 42°C olarak kaydedildi. Suriye ve Filistin'de de yıllık ortalama sıcaklıklar 8-10 derece arttı.

Mağrip'teki birçok ülkede iki gün içinde önemli sıcaklık artışları kaydedildi. Fas'ta sıcaklıklar Tata'da 47°C'ye, Fez ve Marakeş'te 45°C'nin üzerine çıkarken, geniş bölgelerde sıcaklıklar 40°C'nin üzerine çıkmaya devam etti. Cezayir, Tunus, Libya ve Moritanya'da iklim raporları, yerel sıcaklık verilerinin doğru olmamasına rağmen, özellikle kuzeybatı Cezayir ve kuzeydoğu Libya'da alışılmadık derecede yüksek sıcaklıklar ve kurak hava koşullarının tarımı etkilediğini gösterdi.

Dünya Meteoroloji Örgütü, iklim değişikliğinin bu dalgaları daha sık ve yoğun hale getirdiği konusunda uyararak, hassas gruplar için erken uyarı sistemleri ve koruma planları çağrısında bulundu. Uzmanlar, bölgenin küresel ortalamadan daha hızlı ısındığını ve emisyonlar azaltılmazsa bu tür dalgaların yüzyılın ortasına kadar "normal" hale gelebileceğini doğruluyor.

Ulusal Okyanus ve Atmosfer İdaresi, "ısı kubbesi"ni, sıcak havayı bir battaniye gibi hapseden ve onu her geçen gün genişleten, ısının kaçabileceği veya yağmurun yağabileceği sınırlı bir alana sahip olan ve bunun sonucunda daha uzun ve daha yoğun dalgaların oluştuğu yüksek basınç alanı olarak tanımlıyor. 

İskenderiye sahilindeki tatilciler sıcak hava dalgasından kaçıyor / Globallookpress

                       Ciddi bir tehlike geliyor: Hızlanan ısınma

Bilimsel incelemeler, Doğu Akdeniz ve Ortadoğu'nun küresel ortalamanın neredeyse iki katı hızla, bazı bölgelerde ise üç kata kadar daha hızlı ısındığını gösteriyor.

Copernicus (küresel iklim hakkında güvenilir bilgi sağlayan bir Avrupa servisi), Temmuz 2025'in kayıtlardaki en sıcak üçüncü Temmuz ayı olduğunu ve Temmuz ayında sona eren 12 aylık ortalamanın sanayi öncesi baz çizgisinin +1,53°C üzerinde olduğunu, yani Paris eşiğini aştığını belgeliyor (hedefin 20 yıllık bir ortalama üzerinden ölçüldüğünü hatırlayın).

Paris İklim Anlaşması, küresel sıcaklık artışını sanayi öncesi seviyelerin 2°C üzerinde sınırlamayı ve artışı 1,5°C ile sınırlamayı hedefliyor. Bu sıcaklık eşiği, iklim değişikliğinin en yıkıcı etkilerinden kaçınmak için önemli. Orta Doğu'ya yakın bölgeler, Türkiye'de de (25 Temmuz 2025'te 50,5°C) yaşanan yangınlar da dahil olmak üzere rekor kıran sıcak hava dalgaları yaşadı ve bu durum, Doğu Akdeniz çevresinde sıcak hava dalgası tehlikesini gözler önüne serdi.

Bu iklim değişiklikleri, Orta Doğu halkları için giderek artan bir yük ve sağlık riski oluşturmaktadır. Dünya Sağlık Örgütü, küresel olarak her yıl (2000-2019) yaklaşık 489.000 ölümün aşırı sıcaklardan kaynaklandığını ve bunların %45'inin Asya ve Orta Doğu'da meydana geldiğini bildirmektedir. Bu risk, daha uzun ve daha yoğun sıcak hava dalgalarıyla birlikte artmaktadır. 

Dünya Meteoroloji Örgütü (WMO), 7 Ağustos'ta yaptığı açıklamada, sıcaklığın "her gün milyonlarca insanı etkilediğini" doğrulayarak, erken uyarı sistemlerine ve sıcak hava sağlık önlemlerine duyulan ihtiyacı vurguladı. Örgüt, erken uyarıların hayat kurtardığını ve 57 ülkede sıcak hava uyarı sistemlerinin yaygınlaştırılmasının yılda yaklaşık 98.000 hayat kurtarabileceğini tahmin ettiğini belirtti.

Kentlerin kırsal alanlara göre birkaç derece daha sıcak olduğu kentsel ısı adaları arasında Kahire ve Bağdat gibi başkentler de yer alıyor ve bu durum bu şehirlerdeki ısı stresini artırıyor. 

Sıcak hava dalgaları istisna değil, "norm" haline geliyor: Acil öneriler

Yeni iklim atıf analizleri, yaklaşık 4 milyar insanın (dünya nüfusunun neredeyse yarısı) insan kaynaklı iklim değişikliği nedeniyle Mayıs 2024 ile Mayıs 2025 arasında bir ay daha aşırı sıcaklık yaşadığını gösteriyor.

Bu, aşırı sıcak günlerin, ısınmanın olmadığı bir dünyaya kıyasla çoğu ülkede neredeyse iki katına çıktığı anlamına geliyor.

 Uluslararası kuruluşlar, uyarı mesajları ve esnek çalışma sistemiyle "Sağlık ve Isı" planlarının uygulanmasını, yoğun saatlerde soğutma merkezlerinin genişletilmesini, yoğun saatlerde akıllı dağıtımla elektrik talebinin yönetilmesini ve elektrik kesintilerini önlemek için trafo merkezlerinin acil bakımlarının yapılmasını talep ediyor.

Uluslararası kuruluşlar ayrıca sokaklara ağaç dikerek, serin ve yansıtıcı çatı ve duvarlar kullanarak ve hayati alanları gölgelendirerek "şehirleri serinletme" çağrısında bulunuyor. Kentsel soğutma stratejilerinin mahalle sıcaklıklarını düşürdüğü ve ısı kaynaklı yaralanmaları sınırladığına dair kanıtlar mevcut.

Ayrıca, evde bakım mekanizmaları ve erken uyarı iletişimleri yoluyla hassas grupların korunması ve kalp ve böbrek hastalarının, yaşlıların ve çalışanların izlenmesinin önemi vurgulanıyor.

10-13 Ağustos tarihleri arasında etkili olan sıcak hava dalgası, Ortadoğu'da Irak, Kuveyt, Mısır, Ürdün ve Levant ile Kuzey Arabistan'ın diğer bölgelerinde sıcaklıkları rekor seviyelere taşıdı.

Bu zirve, net bir bilimsel eğilimle tutarlıdır: Bölge, küresel ortalamadan daha hızlı ısınıyor ve sıcak hava dalgalarının uzunluğu, yoğunluğu ve sıklığı artıyor. Emisyonlarda hızlı bir düşüş sağlanmazsa ve erken uyarı ve kentsel ısı sağlığı planları geliştirilmezse, bu zirveler birkaç yıl içinde "istisnai" seviyeden "normal" seviyeye geçecektir.