PİYASA SAHTE YTL DOLDU!
Süt ürünleri satan zincir mağazanın kasasında oturan tezgahtar, müşterinin verdiği bir avuç madeni 1 YTL arasından iki tanesini ayırdı ve uzattı. "Bunlar sahte" Birkaç dakika önce ekmek bayiinden alınan YTL'yi uzatan müşteri, biraz mahcup "Nasıl olur" dedi. Tezgahtar, "O kadar çok karşılaşıyoruz ki başa çıkamaz olduk" diye devam etti.
Bu olayların benzeri bugünlerde çok sık yaşanıyor. 12 yıl cezaya rağmen bugünlerde kalpazanların son teknolojiye uygun makineleri kullanarak bastıkları sahte YTL'ler bankalardan, belediyelere, büyük şirketlerden sokaktaki tüketiciye kadar herkesin başına bela. Emniyet Müdürlüğü verilerine göre, 2005 yılı sonu itibariyle kalpazanların piyasaya sürdüğü sahte para miktarı 5 milyon YTL'yi buldu.
Herkesi alarma geçiren sahte paraları yakalamak için yeni bir sektör bile doğdu. Makine satan firmalar yurtdışında Türkiye'ye özel makineler ürettirirken, sahte paradan ağzı yanan firmalar ise bu makineler için sıraya girdi. Esnaf piyasada sahte madeni 1 YTL'leri ayırt edebilmek için cebinde mıknatıs taşırken Türkiye'deki her firmanın en az iki üç tane sahte 50 ve 100 YTL olayı ile karşılaştığı belirtiliyor.
En gözde yerler pazarlar
Kalpazanlar sahte para dağıtırken alışveriş trafiğinin yoğun olduğu noktaları tercih ediyor. Özellikle bozuk paraların yoğunlukla kullanıldığı pazarlar, sahte madeni 1 YTL'nin dağıtımında tercih edilen yerler arasında. Sahte paraların ikinci adresi ise benzin istasyonları ve taksiler. Kalpazanlar bastıkları sahte parayı da daha çok gece geç saatlerde piyasaya sürüyor. Madeni parada 1 YTL'ye ağırlık vermelerinin nedeni ise kazancın daha yüksek olmasından kaynaklanıyor. Çünkü bir adet 1 YTL basmanın maliyeti 15 kuruştan başlıyor. Eğer iyi bir taklit yapılacaksa maliyet 35 kuruşu buluyor.
Sahte madeni paralar nedeniyle Darphane'de de yoğun günler yaşanıyor. Son dönemde çok fazla bozuk para ihbarı aldıklarını belirten Darphane yetkilileri, polisle birlikte sıkı bir çalışma başlattı. Polis, elinde sahte para olduğunu söyleyen kişilerin adresine giderek paraları teslim alıyor. Tüm Türkiye çapında toplanan bozuk paralar, Darphane'ye getiriliyor. Bir Darphane yetkilisi "Son dönemde sahte madeni paraların sayısı o kadar arttı ki polis incelememiz için bize çuval çuval sahte para getiriyor. Bu paraları laboratuarlarda inceletiyoruz" diyor.
Bu arada şubat ayından itibaren banknot halindeki 1 YTL'lerin basımının da durdurulduğu belirtiliyor. Piyasada kağıt 1 YTL'nin basımının durdurulmasının nedeni Merkez Bankası'na göre rutin bir işlem. Merkez Bankası yetkilileri "Piyasada kağıt 1 YTL yerine daha fazla madeni para olması için böyle bir karar alındı. Bunun içinde 1 YTL'lerin basımı minimuma çekildi" diyor. Darphane yetkilileri de şu anda daha fazla madeni para basımına başladıklarını ifade ediyor. Ancak piyasadaki genel kanı ise sahte 1 YTL'nin artması geçiş sürecini biraz öne çekti. Çünkü 1YTL ile 20 YTL'nin aynı boyutlarda olması kalpazanların işini kolaylaştırıyor.
Sahte paraların yaygınlaşmasıyla bu paraları ayırt eden makinaları ithal edenlerin sayısında da patlama var. Bu firmalardan biri Segma Para Sayma Makineleri. Şirketinin sahibi Gürhan Özalp, "YTL'ye geçirilirken Merkez Bankası yetkililerini paraların boyutlarının farklı olması konusunda sürekli uyardık. Fakat boyutlar aynı yapıldı. Özellikle 1 YTL ve 20 YTL'nin enleri ve boylarının aynı olması kalpazanların iştahını kabartıyor" diyor. Özalp şöyle devam ediyor: "Kalpazanlar topladıkları 1 YTL'lerin üzerindeki baskıyı kimyasal bir maddeye sokarak akıtıyorlar. Sonra da o kağıdın üzerine 20 YTL'yi basıyorlar. Bunu farkeden Merkez Bankası da şubat ayı itibarıyla 1 YTL'nin basımını durdurdu. Şu anda piyasaya 1 YTL sürülmüyor."
Mor ışık artık işe yaramıyor
1 YTL'den sonra kalpazanların diğer hedefi ise 50 ve 100 YTL. Özalp, kalpazanların 50 ve 100 YTL basarken yüksek bir teknoloji ve kaliteli bir kağıt kullandığını belirtiyor ve "Mor ışık bile artık işe yaramıyor" diyor. Özalp, sahte paraları yakalamak için Türkiye'ye özel İtalya ve Kore'de özel makine üretildiğini de dile getirerek, "50 ve 100 YTL'lerin içinde demir tozu kullanılıyor. Yeni makineler sahte ile gerçeğini manyetik kontrol yaparak ayırıyor" diye konuşuyor.
Protem Elektronik Makina Sanayi Pazarlama Müdürü Yavuz Gürlek de piyasada çok fazla sahte 50 ve 100 YTL dolaştığını belirterek "Şu anda sahte 50 ve 100 YTL'lerin sayısı ve 20 ve 10 YTL'ye göre çok daha fazla. YTL ile birlikte yüksek teknoloji kullanılarak basılmış sahte paralar ortaya çıktı. Bu nedenle de sahtesi ile gerçeğini ayırt etmek çok zorlaştı" diyor.
Veznedarların kabusu sahte 100 YTL'ler
Sahte 50 ve 100 YTL en çok belediyelerde ve elektrik idaresi gibi fatura ödemesi kabul eden noktalarda görevli olan veznedarların başını ağrıtıyor. Manyetik kontrol yapan makinelere en büyük talep özellikle belediyelerden ve fatura tahsilatı yapılan noktalardan geliyor. Belediyenin veznesinde çalışan bir kişi yaklaşık 600 milyon lira maaş alıyor. Belediyeler sahte parayı gider olarak gösteremediği için buradaki tek sorumlu veznedar oluyor. Veznedar sahte para alırsa maaşından kesiliyor.
Emniyet internetten sahte para kontrolü yapıyor
İstanbul Emniyet Müdürlüğü sahte parayla mücadelesini internete de taşıdı. http://kriminal.iem.gov.tr/banknot adresinde banknotların sahte olup olmadığı kontrol edilebiliyor. Bunun için önce banknotun türünü seçiliyor. Sonra seri numarasının hiç boşluk bırakılmadan girilmesi gerekiyor.
Taksiciler Darphane'de çalışanlar kadar uzmanlaştı
İstanbul Otomobilciler ve Esnaf Odası Başkanı Semih Kaçanoğlu, taksicilerin sahte para konusunda Darphane'de çalışanlar kadar uzman hale geldiğini açıkladı. "Sahte para ile o kadar çok sık karşılaşıyoruz ki bir ara taksilere mor ışık bile taktırmayı düşündük" diyen Kaçanoğlu, şöyle devam ediyor: "En çok madeni parada sahteye rastlıyoruz. Taksiciler diğer meslek gruplarına göre sahte paraya karşı daha tecrübeli. Artık banka gibi olduk. Anında anlıyoruz."
Sahte para en çok geceleri piyasaya çıkıyor
Kalpazanlar para basarken banknotun seri numarasını değiştiren numaratör kullanmıyor.
Bu nedenle piyasadaki sahte paraların büyük bir kısmı aynı seri numarasına sahip oluyor.
Sahte paralar özellikle geceleri tedavüle sokuluyor. Taksiler, benzin istasyonları, büfeler ve pazar yerleri sahte paranın dolaşıma çıktığı ana merkezler arasında yer alıyor.
Sahte madeni 1 YTL basmanın maliyetinin yaklaşık 15-35 kuruş olduğu belirtiliyor.
1 YTL'nin sahte olup olmadığı mıknatısla ayırtedilebiliyor. Sahte olan mıknatısa yapışmıyor.
2005 yılında 5 milyon YTL sahte para ele geçirildi
2005 yılında 320 bin sahte madeni 1 YTL ele geçirildi.
Halen piyasada bulunan madeni paraların yüzde 10'unun sahte olduğu belirtiliyor.
2005 Ocak'tan 2006 yılının Şubat ayına kadar mali şube 16 baskın yaptı. Ele geçirilen sahte paraların toplamı 5 milyon YTL'ye ulaştı.
YTL banknotların bugüne kadar bin 22 değişik seri numarada sahtesi basıldı.
50 YTL'lik banknotların toplam 228 değişik numarayla, 100 YTL'lik banknotların da 195 değişik numarayla basılmış sahtesi belirlendi.
(Sibel Cingi / Referans Gazetesi)
