Beyaz Saray’daki görüşmeniz 18 Şubat tezkeresine odaklandı. ABD Başkanı Bush’un yaklaşımı tam olarak neydi? Yakış: Gerek Başkan Bush’un gerek Powell ve öteki ABD yöneticilerinin ısrarla söylediği şu oldu:
Biz, Türkiye’den geçecek askerlerle ilgili kararı 18 Şubat’ta Meclis’e getireceğiniz varsayımıyla kendimize göre planlarımızı yapmıştık. Eğer takvimde kayma olursa bu planı yeniden geliştirmek zor olacak. 18 Şubat tarihi bizim için çok önemli dediler.
Biz de, saygıyla karşıladığımızı ancak bugüne kadar hükümetten hiçbir yetkilinin ağzından 18 Şubat taahhüdü çıkmadığını söyledik.
Soru: Başbakan Gül’ün sözü yok mu?
Yakış: Bayram ertesi deyince 18 Şubat’la ilgili çıkarımda bulunmuşlar. Ancak sorun, tezkerenin Meclis’e sunulmuş olması mıdır? Önemli olan, kabul edilmesini sağlamaktır. 18’inde tezkerenin reddedilmesi ihtimali var.
Soru: Kuzey cephesi açılmazsa, ABD Türkiye’siz mi hareket edecek. Bir sonraki adım ne olacak?
Yakış: Amerikalılar kararlı. Bush dedi ki: ''Zorla da olsa, Saddam’ı silahsızlandırmaya kararlıyız.'' Biz Irak’a müdahale edeceğiz dediklerine göre, ''Siz topraklarınızı açmazsanız Türkiye üzerinden zorla gireceğiz'' diyemeyecekleri için kuzey seçeneğinden vazgeçecekleri sonucu çıkıyor.
Soru: Başkan Bush, bunu size söyledi mi?
Yakış: İki mantıklı insan konuşurken bazı sözlerin ne anlama geldiği bellidir. Diplomatlar olarak biz bunu anlıyoruz. Ankara’ya gittiğimizde ABD’nin mesajını tüm yönleriyle değerlendireceğiz.
Soru: Dışişleri Bakanı olarak Başbakan’a ve hükümete siz neyi telkin edeceksiniz?
Yakış: En önemli boyut askeridir. Irak’ta bir savaş başlarsa oradaki gelişmeler Türkiye’yi birinci derecede etkileyecek. Güneyimizde istikrarsızlık ortamı doğacak. Bağdat rejimi eğer darbeyle vurulur da çökerse, merkezi otoritenin ortadan kalkmasıyla çeşitli etnik grupların özellikle Kürtlerin bugün için yararlandıkları durumu konsolide etmeye çalışacakları açıktır. Biz, bunu arzu etmiyoruz. Eğer Kuzey Irak’ta Türk ordusu ABD ordusu ile işbirliği halinde faaliyet gösterirse istenmeyen gelişmeleri önlemek daha kolay olur. Biz, oradaki Kürt halkıyla çatışmaya girmek istemiyoruz.
Soru: Herhalde Irak’la da?
Yakış: Onu hiç istemiyoruz.
Soru: 18’indeki tezkere ''savaş yetkisi anlamına'' gelmiyor mu?
Yakış: Hayır. Amerikan ordusuna ''geç'' dediğimiz zaman Türkiye’nin ABD’nin orada ne yapacağını belirleme yetkisi zaten yok.
Soru: Hedef belli değil mi? Savaşacak...
Yakış: Savaşmaya gidiyor diyoruz ama başından beri şu durum yeterince vurgulanmıyor: Saddam’ın etrafındaki çember ne kadar daralırsa Irak’ta barışçı çözüm ihtimali artacak. Dolayısıyla, biz acaba, ''savaşa mı evet demiş oluyoruz, yoksa barışı mı kolaylaştıracağız?'' diye sorarsanız ben derim ki barışçı çözüme kapıyı açmış olacağız.
Soru: Savaş çıkarsa, Türkiye de Irak’a girebilir mi?
Yakış: Savaş başlarsa, göçün Türkiye’de değil sınır ötesinde durdurulması için Kuzey Irak’a geçme iradesi oluştu. Türk askeri Irak’a girdiği zaman savaşmak için değil göçü önlemek için orada bulunacak.
Soru: ABD askerine geçiş izni verilmezse Türkiye, bu harekâtın tümüyle dışında mı kalır, yoksa Körfez Savaşı’ndaki gibi üsleri kullanıma açar mı?
Yakış: Askeri alanda yorum yapmayayım. ABD üsleri konusunda zaten geçerli bir statü var. Biz, 18 Şubat’ta kuzeyden asker geçişiyle ilgili tezkereyi Meclis’e sunamazsak ya da sunduğumuz halde geçiremezsek, İncirlik Üssü’nün durumunu da gözden geçiririz diyecek değiliz. O, devam eder.
Türkiye ile ABD işbirliği Irak kriziyle başlamadı. Tezkere çıkmazsa ABD ile yollarımız ayrılmaz.
Soru: Kuzey cephesi o kadar da sorun yaratmaz mı?
Yakış: Çok önemlidir, kuzey seçeneğinin terk edilmiş olması. Ancak, Türk-ABD ilişkileri bu nedenle sona ermez. Buradan şu tehdit çıkmasın, 18’inde tezkere geçmese de ABD ilişkileri kopartamaz. ABD açısından kuzey cephesinin öneminin farkındayız. Bu sorunu aşmak için samimi çaba gösteriyoruz.
''Türkiye’siz de bu işi yaparız''
Soru: Başka bir bakış açısı da şu: Türkiye, aynı zamanda Irak’ın işgaline de kapıyı açmış olmayacak mı? 18’inde bunu Meclis’e anlatmakta zorlanacaksınız.
Yakış: Doğrudur. Ama Yeni Zelanda’nın ABD’ye destek vermesiyle, havaalanlarını açması, 2500 asker gönderiyorum demesiyle Türkiye’nin durumu çok farklı.
Soru: Bush, bunu size açıkça söyledi mi?
Yakış: Evet. Hepsi söyledi. Başkan Bush, Powell, Genelkurmay Başkanı Myers, Condoleezza Rice, Ankara’daki Büyükelçileri...
Soru: Ne diyorlar?
Yakış: Biz bunu çözümlemeye kararlıyız. Türkiye ile birlikte yaparsak iki taraf için de daha kolay olur. Ama Türkiye’siz de yaparız.
Soru: O halde 18 Şubat’ta ısrar neden?
Yakış: ABD, Türkiye olmadan da devam etmeye kararlı.
Soru: Dolayısıyla kuzey seçeneği olmazsa askeri harekât yine gerçekleşecek. ABD askerleri Güney’den geleceği için, karşılarında Irak ordusunu bulacaklar. Onlarla çatışıp dağıttıktan sonra Kuzey’e geçeceksiniz. O süre içinde Musul Kerkük petrollerinin ne olacağını bilemezsiniz. Biz, böyle bir senaryoyu istiyor muyuz?
Yakış: Bağdat’ta merkezi otoritenin gücü azaldığı zaman, Kuzey Irak’ta Türkiye’nin arzu etmediği gelişmeler olacak. O gelişmelere müdahale etmek için Kuzey’de cephe açılmamışsa eğer Türkiye yalnız başına hareket etmek zorunda kalacaktır.
Meclis’teki sıkıntının farkındalar
Soru: Başkan Bush’a Türkiye-Ukrayna milli maçında Başbakan Abdullah Gül’ün uğradığı protestoyu anlatmışsınız. Gerçekten maç diyaloğu oldu mu?
Yakış: Evet. Başkan Bush’a anlattım.
Soru: Başkan Bush ne dedi?
Yakış: Anlıyorum dedi. Parlamentodaki sıkıntının da farkındalar. Kongre’de kendilerinin de kimi zaman dirençle karşılaştıkları oluyormuş.
Soru: Beyaz Saray’a ikinci ziyaretiniz. 12 Aralık’ta Kopenhag ziyareti öncesinde AKP lideri Tayyip Erdoğan ile Bush görüşmesine katılmıştınız. Sayın Erdoğan orada Irak operasyonuna Türkiye üzerinden ''yeşil ışık'' yakan değerlendirmeler yaptı mı?
Yakış: Biz, komşumuz olan bir ülkenin diktatöryel rejimle yönetilmesini arzu etmeyiz. Bunun, Türkiye’ye yönelik bir tehdit olduğunu düşünüyoruz dedi.
‘Barışa şans tanıyacağız’
Soru: Son sorum, Başbakan Abdullah Gül’ün Taha Yasin Ramazan’ı MİT uçağıyla gizlice Ankara’ya getirmesine ilişkin. Savaşsız çözüm için Saddam Hüseyin’e Irak dışında yaşamını sürdürmesine dönük bir öneri iletildi mi?
Yakış: Saddam gitsin mesajı hiçbir şekilde Türk makamlarınca ifade edilmedi. Bunu Irak’ın içişlerine müdahale sayarız. İstanbul Konferansı’nda altı ülke Irak’ın toprak bütünlüğünü garanti etti. Türkiye sonuna kadar barışa şans tanıyacaktır.
milliyet
Güncellenme Tarihi : 16.3.2016 19:21
