YASADIŞI ANSİKLOPEDİ DAĞITAN VATAN GAZETESİ MEDYAYI KARIŞTIRDI
Türk medyası, Vatan Gazetesi öncülüğünde yeni bir ‘ansiklopedi savaşı’nın eşiğine geldi. Vatan, bir süredir tanıttığı ve 1,5 yıla yayılacak kampanya ile herkese Ana Britannica Ansiklopedi’si vermeyi vaat ediyor. Vatan’ın ‘Herkese Ana Britannica’ kampanyası üzerine Milliyet Gazetesi de harekete geçti. Milliyet, hazırladığı reklamlarda isteyen herkese VCD’lere yüklenmiş, ‘Bilkent Temel İlköğretim Ansiklopedisi’ vereceğini duyurdu.
Vatan Genel Yayın Müdürü Zafer Mutlu, 1992’de Sabah Gazetesi Genel Yayın Müdürü iken Sabah’ın verdiği Meydan Larousse ile ilk ‘ansiklopedi savaşı’ başlamıştı. Ancak basının üçüncü ‘ansiklopedi savaşı’ bu kez Tüketici Yasası’na takıldı. Sanayi ve Ticaret Bakanı Ali Coşkun, Vatan’ın kampanyasının yasaya aykırı olduğunu ve bunu kampanya öncesinde Vatan’a bildirdiklerini açıkladı. Halen, içinde Vatan olmadan ansiklopedi fasiküllerini bayilerde satmaya devam eden Vatan’a karşılık Milliyet, yasadaki ‘60 gün sınırı’na uygun bir çizgide promosyonunu sürdürüyor. Her iki gazetenin de son haftalarda tiraj kaybettiği biliniyor.
Basındaki ilk promosyon savaşı 1992’de Dinç Bilgin’in sahibi olduğu Sabah Gazetesi’nin Meydan Larousse vermesi ile başladı. Sabah’ın arkasından Simaviler’in Hürriyet’i Temel Britannica kampanyası ile rakibine karşılık verince, Aydın Doğan’ın Milliyet Gazetesi, Büyük Larousse ile kulvara sonradan girdi. Milliyet, o dönem yarışa sonradan dahil olmasına rağmen, Sabah’ın verdiği ansiklopedinin 1968 baskısı ve içindeki bilgilerin de eski olduğunu iddia etti. Gazete, iddiasına delil olarak ansiklopedide Çetin Altan’ın halen Türkiye İşçi Partisi milletvekili olarak yazılmasını gösterdi.
1992’de başlayıp, 1993’e uzanan ilk ansiklopedi savaşları üç gazeteyi önce bir milyonluk tirajın üzerine çıkarmasına rağmen, promosyonun devamında tirajlar 700 binli rakamlara düştü.
Sadece promosyon konusuyla sınırlı kalmayan ve editöryal mücedeleye de dönüşen ansiklopedi savaşının ikincisi 1994’te yaşandı. Fakat, ekonomik kriz ve dolardaki artış bu kampanyaların ilki kadar etkili olmasına engel oldu. İkinci ansiklopedi savaşından sonra Aydın Doğan Hürriyet’i alarak, basındaki en büyük güç konumuna yükseldi.
İlk savaşta Milliyet’i Umur Talu yönetiyordu, Hürriyet’in Genel Yayın Yönetmeni yine Ertuğrul Özkök olmasına rağmen, promosyonlarda öne çıkan isim Yaşar Eroğlu idi. İkinci ansiklopedi savaşından umduğunu bulamayan gazeteler, bundan sonra Tüketici Yasası yürürlüğe girene kadar ‘tabak çanak savaşı’ olarak bilinen, ev eşyaları promosyonuna döndü. Ancak bu kez ansiklopedi furyası 5 Nisan 1994 ekonomik paketi ve kriz sebebiyle yükselen dolara takıldı ve beklenen etkiyi yapmadı.
1992’de Türkiye Gazeteciler Cemiyeti (TGC) Yönetim Kurulu üyesi, 1994’te de TGC başkanı olan Nail Güreli, o dönem cemiyet olarak 3 kriter ortaya koyduklarını belirtiyor. Promosyonların makul ölçülerde, satış değil tanıtım amacı taşıyan ve gazetecilik ilkelerine ters düşmeyen kültür promosyonları olmasını istediklerini kaydeden Güreli şu açıklamayı yaptı: “Ansiklopediden sonra gelen çanak çömlek promosyonları basının saygınlığı ile bağdaşmıyordu. O bakımdan tavrımızı koymuştuk. O zaman gazeteler birbirlerine ciddi suçlamalar yaptı ve basının saygınlığı zedelendi. Şimdi de bu ansiklopedi promosyonları gazeteler arası editöryal bir kavgaya dönerse basının saygınlığına zarar verir. Kültürel promosyona karşı değilim; ama burada esas amaç tanıtım olmalı ve yasalara uygun yapılmalıdır.”
Coşkun: Yasağı önceden bildirdik
Sanayi ve Ticaret Bakanı Ali Coşkun, Vatan Gazetesi’nin 7 Ocak 2004’te başlattığı ‘Ana Britannica 2004’ isimli kampanyanın kanuna aykırı olduğunu belirtti. Coşkun, konuyla ilgili yaptığı açıklamada, Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’un ‘Gazete Promosyon Kampanyaları’ olarak bilinen maddede değişiklik yapıldığını hatırlattı. Kanunda yapılan değişiklikle süreli yayın kuruluşları tarafından düzenlenmeyen, ancak süreli yayınla doğrudan veya dolaylı irtibatlandırılan kampanyaların kanun kapsamına alındığını ifade eden Coşkun, “Vatan Gazetesi ile irtibatlı olarak 7 Ocak 2004’te başlatılan ‘Ana Britannica 2004’ isimli kampanyanın, yukarıda yer verilen kanun hükmüne aykırı olduğu değerlendirilmiş ve bu konudaki bakanlığın görüşü, anılan gazeteye kampanya başlamadan önce iletilmiştir.” dedi.
Güncellenme Tarihi : 16.3.2016 21:25
