3.500 Uygur Türkü savaşçı Suriye Arap Ordusu'na entegre edecek

ABD desteğiyle Suriye, 3.500 Uygur Türkü savaşçıyı Suriye Arap Ordusu'na entegre edecek

Washington, Esad sonrası Suriye'de çatışma yerine kontrol altına almayı destekleyerek sessizce politikasını değiştiriyor  

Suriye'nin Cumhurbaşkanı Ahmed el-Şara liderliğindeki geçiş hükümeti, çoğunluğu Uygur olmak üzere yaklaşık 3.500 eski yabancı savaşçıyı, ABD'nin örtülü onayıyla Suriye Arap Ordusu'na entegre etmeye başladı .

Savaşçılar, ordunun Genel Komutanlığı altında faaliyet gösterecek olan 84. Tümen adlı yeni kurulan bir birime dahil ediliyor. Suriyeli yetkililer, girişimin 2024 sonlarında Beşşar Esad rejiminin çöküşünün ardından daha geniş bir "ulusal yeniden yapılanma" planının parçası olduğunu söylüyor.

Bu hareket, uzun süredir yabancı savaşçıların Suriye devlet kurumlarına dahil edilmesine karşı çıkan önceki ABD politikasından açık bir kopuşu temsil ediyor. Bir ABD yetkilisi, değişikliğin doğrudan çatışmadan ziyade yeni bir "katılımcı kontrol" stratejisini yansıttığını söyledi. Yetkili, "Bu insanların kim olduğunu ve gözetimsiz bırakıldıklarında neler yapabileceklerini biliyoruz," dedi. "Onların izlenen bir kurumun içinde olmaları, yeni bir cephe arayışında serbestçe dolaşmaktan daha iyidir."

Türkistan İslam Partisi'nin dağıldığı ve Savunma Bakanlığı himayesinde Suriye ordusuna katıldığı bildirildi. Hayat Tahrir el-Şam da dağıldı ve savaşçılarının çoğu yeni tümene dahil edilmeye uygun hale geldi. Öncelik, İslam Devleti grubuna karşı savaşan veya Esad'a karşı son savaşlara katkıda bulunanlara veriliyor.

Adaylar resmi bir inceleme ve rehabilitasyon sürecini tamamlamalı, tüm önceki örgütsel bağlantılarından vazgeçmeli ve Suriye askeri yasalarına tam olarak uymayı kabul etmelidir. Sadece geçiş hükümetine sadakat gösteren kişiler uygun kabul edilir. Ek şartlar arasında terfi ve resmi rütbelerin verilmesi için zorunlu olan Suriye askeri akademisinden mezun olmak yer alır. Hükümet sözcüsüne göre, karşılığında hükümet savaşçılara ve ailelerine "kurtuluştaki rollerinin tanınması" karşılığında Ulusal Entegrasyon Programı adı altında Suriye vatandaşlığı teklif etti.

Suriye Savunma Bakanlığı'ndan bir sözcüye göre, "84. Tümen sıradan bir askeri birim değil." "Devlet dışı silahlı kuvvetleri devlet çerçevesinde birleştirmeyi amaçlayan kapsamlı ulusal uzlaşıya doğru atılmış bir adımdır."

Tümenin yapısı, konuşlanma bölgeleri ve silahları belirsizliğini koruyor ve bu da uzun vadeli misyonu ve amacı konusunda endişelere yol açıyor. Raporlar, yabancı savaşçıların yeni ordunun personelinin yaklaşık %30'unu oluşturduğunu öne sürüyor ve bu gelişme Suriye'nin askeri manzarasını ve potansiyel olarak bölgesel duruşunu önemli ölçüde etkileyebilir.

ABD inisiyatifi resmen onaylamasa da, yetkililer itiraz etmedi ve bu da örtülü bir destek düzeyi olduğunu gösteriyor. Diplomatik kaynaklar, Washington ile Şam arasında dolaylı koordinasyonun gerçekleştiğini doğruladı. Bu kanallar arasında ABD Başkanı Donald Trump ile el-Şara arasında Riyad'da gerçekleşen önceki bir toplantı ve Thomas Barrack'ın Suriye için özel elçi olarak atanması yer alıyor.

Girişime gelen tepkiler çeşitlilik gösterdi. Bazı analistler, entegrasyonun ülkeyi istikrara kavuşturabileceğini ve eski savaşçıları devlet kurumlarına çekerek gelecekteki ayaklanmaları önlemeye yardımcı olabileceğini savunuyor.

Paris'te bulunan uluslararası güvenlik uzmanı Jad Zreiq, "Bu geçici bir anlaşma gibi görünüyor. Washington, Suriye hükümetiyle diğer dosyalarda sıkı istihbarat işbirliği karşılığında yabancı savaşçılarla işbirliği yapmama ilkesinden taviz veriyor." dedi.

Beyrut'ta bulunan yeniden entegrasyon politikası uzmanı Lama Al-Homsi, olası uzun vadeli riskler konusunda uyardı. "Bu entegrasyon süreci başarısız olursa, resmi bir bayrak altında terörizmi yeniden üreteceğiz" dedi. Al-Homsi, böyle bir çabanın sadece askeri eğitimle değil, psikolojik, dini ve toplumsal rehabilitasyonla birlikte olması gerektiğini vurguladı.

Suriye muhalefetinin üyeleri de dahil olmak üzere eleştirmenler, programın eski aşırılıkçıları yeniden silahlandırmak için bir arka kapı işlevi görebileceği konusunda endişelerini dile getirdiler. Bazıları, uluslararası denetim olmadan programın aşırılıkçı geçmişe sahip kişilere üst düzey askeri roller verilmesiyle sonuçlanabileceği, reform çabalarını daha da karmaşıklaştırabileceği ve Suriye'nin devlet kurumlarını yeniden inşa etme yolundaki kırılgan yolunu zayıflatabileceği konusunda uyarıyor.

Uluslararası tepki ihtiyatlı oldu. Çin, eski Uygur savaşçılarının dahil edilmesi konusunda endişelerini dile getirerek, sıkı kontroller olmadan yeniden entegrasyon gerçekleşirse Suriye'nin "aşırılıkçı unsurlar için güvenli bir liman" haline gelebileceği konusunda uyardı. Çin Dışişleri Bakanlığı'ndan bir sözcü, bu hareketin Çin çıkarları için bir güvenlik tehdidi oluşturduğunu söyledi ve Suriye'yi her türlü terörizmi reddetmeye çağırdı.

Diğer bölgesel güçler çoğunlukla sessiz kaldı. Türkiye resmi bir yorum yapmadı ancak Uygur savaşçıları konusunda uzun süredir devam eden endişeleri nedeniyle gelişmeleri yakından izliyor. İran ve Rusya henüz pozisyonlarını netleştirmedi, Batılı hükümetler ise durumu değerlendirmeye devam ediyor.